Ząbkowanie bez tajemnic

Większość rodziców utożsamia ząbkowanie wyłącznie z przebiciem się zęba przez dziąsło. Tymczasem proces ten trwa znacznie dłużej i składa się z kilku etapów:

– w I etapie (zwanym fachowo fazą przederupcyjną) – zostaje zakończone kształtowanie korony zęba, następuje mineralizacja szkliwa i zębiny oraz rozpoczyna się formowanie korzenia. Ząb powoli przemieszcza się pionowo w kierunku swojego miejsca w łuku zębowym.

– faza II (przedfunkcjonalna) – rozpoczyna się od momentu ukazania się korony zęba w jamie ustnej i trwa do chwili uzyskania kontaktu z zębem przeciwstawnym. W tym czasie rozbudowie ulega kość wyrostka zębodołowego, formują się zębodoły i pozostałe struktury przyzębia (ozębna i dziąsło).

– w fazie III – (tzw. funkcjonalnej) dochodzi do pełnego uformowania korzenia i zamknięcia otworu wierzchołkowego na jego końcu.

Z jaką szybkością wyrzynają się zęby?

Tkwiący w kości ząb porusza się w w kierunku płaszczyzny zgryzu z prędkością 1-10 μm dziennie. Po wniknięciu do tkanek miękkich prędkość ruchu wynosi około 75 μm dziennie. Warto jednak dodać, że ruch ten nie ma charakteru ciągłego, a etapom przemieszczania towarzyszą przerwy. Czas wyrzynania zęba, od momentu wyczucia go przez dziąsło do całkowitego pojawienia się korony, wynosi przeciętnie 2 miesiące.

W jakim terminie powinien pojawić się pierwszy ząbek, a kiedy ostatni?

– zęby mleczne wyrzynają się między 6. a 30. miesiącem życia malucha (tak więc w 31. miesiącu życia w jamie ustnej dziecka powinno być 20 zębów mlecznych),

– średni czas od pojawienia się pierwszego zęba do wyrznięcia ostatniego zęba mlecznego wynosi w przypadku polskich dzieci około 17,5 miesięcy (tymczasem w Skandynawii 22 miesiące),

– w buzi dziecka co 6 miesięcy powinny się pojawić 4 nowe zęby mleczne (ta zasada, zwana regułą „6/4” umożliwia dentystom szybką ocenę terminów wyrzynania zębów),

– najczęściej jako pierwsze wyrzynają się siekacze przyśrodkowe w żuchwie, jednak u nawet 20% dzieci mogą to być siekacze boczne.

Kto ząbkuje wcześniej – dziewczynki czy chłopcy?

Wieloletnie obserwacje wykazały, że nie ma wyraźnej zależności między płcią dziecka a terminem wyrzynania zębów mlecznych. Na czas oraz przebieg ząbkowania decydujący wpływ mają inne czynniki, przede wszystkim genetyczne i środowiskowe. Naukowcy wykazali, że czynnik genetyczny wyjaśnia zmienność czasu wyrzynania zębów mlecznych w granicach 82-94% u chłopców i 71-96% u dziewcząt.

W jakiej kolejności wyrzynają się zęby?

Kolejność wyrzynania się poszczególnych zębów mlecznych jest następująca:

– pierwsze pojawią się dolne siekacze przyśrodkowe i boczne (6-9 miesięcy),

– zaraz potem górne siekacze przyśrodkowe i boczne w szczęce (8-10 miesięcy),

– w dalszej kolejności pierwsze zęby trzonowe (15-21 miesięcy),

– następnie kły górne i dolne (16-20 miesięcy),

– a wreszcie, zęby drugie trzonowe (20-30 miesięcy).

Proces wyrzynania zębów jest jednym z mierników rozwoju fizycznego dziecka. Zaburzone ząbkowanie może świadczyć np. o istnieniu choroby ogólnoustrojowej lub wady genetycznej. Dlatego niezmiernie ważna jest bardzo uważna obserwacja procesu ząbkowania przez pediatrów, a także stomatologów dziecięcych.

B.Sz.