Wpływ radioterapii na stan jamy ustnej i gardła
Wpływ radioterapii na stan jamy ustnej i gardła
Głównym celem radioterapii jest zniszczenie komórek nowotworowych i zapobieganie ich dalszemu rozwojowi. Niestety, skutkiem ubocznym napromienienia bywa również uszkodzenie zdrowych komórek. Radioterapia niszczy zwłaszcza szybko dzielące się komórki, między innymi te, które tworzą błonę śluzową w jamie ustnej.
Rezultatem uszkodzenia zdrowych komórek śluzówki jest stan zapalny oraz kserostomia – objawy te występują u około 75% chorych poddanych radioterapii i mogą mieć bardzo zróżnicowane nasilenie: od niewielkiego obrzęku i zaczerwienienia po masywny stan zapalny, powikłany wtórnym nadkażeniem bakteryjnym lub grzybiczym (w efekcie którego dochodzi do krwawień i owrzodzeń jamy ustnej).
Towarzyszące radioterapii dolegliwości pojawiają się zazwyczaj w drugim tygodniu napromienienia. Niekiedy w tak znacznym stopniu utrudniają połykanie i jedzenie (bywa, że również oddychanie), iż zmuszają lekarza do czasowego przerwania leczenia.
Na szczęście, objawy popromiennego zapalenia błony śluzowej można złagodzić za pomocą antybiotyków, płukanek oraz zmiany codziennych nawyków żywieniowych. Jedynie kserostomia stanowi powikłanie, które może się utrzymywać do końca życia chorego, zwiększając ryzyko postępującej próchnicy oraz popromiennej martwicy kości (zwłaszcza żuchwy).
Jak zmiejszyć objawy reakcji popromiennej?
Już od pierwszego tygodnia radioterapii należy regularnie płukać jamę ustną płynami obojętnymi oraz antyseptycznymi. W przypadku nasilenionych objawów zaleca się stosowanie wodnych roztworów gliceryny z witaminami A i E oraz wdrożenie profilaktycznej antybiotykoterapii przeciwbakteryjnej i przeciwgrzybiczej. Istotna jest również zmiana dotychczasowej diety i przestrzeganie następujących zasad:
1. Z jadłospisu wykluczamy potrawy, które mogą podrażnić śluzówkę. Unikamy alkoholu, pikantnych i kwaśnych produktów (np. owoców cytrusowych, soków), ostrych przypraw, zbyt gorących lub zbyt zimnych pokarmów.
2. Rozdrabniamy wszystki dania na możliwie małe kawałki (ułatwi nam to ich połykanie).
3. W przypadku silnej reakcji popromiennej produkty spożywcze miksujemy lub mielimy na papkę (np. mięso, ziemniaki, marchewkę z groszkiem). Delikatna konsystencja żywności zminimalizuje występowanie dolegliwości bólowych.
4. Preferujemy produkty gotowane na parze i duszone. Wskazane jest wręcz rozgotowywanie pewnych produktów np. ryżu czy makaronu.
5. Do posiłków dodajemy sosy, które zmiękczą żywność i ułatwią żucie oraz połykanie.
6. Płyny spożywamy przez słomkę – powinny być letnie.
7. Stosujemy wysokokaloryczne i wysokobiałkowe preparaty odżywcze w formie płynnej, zapobiegające niedożywieniu.
8. Wybieramy produkty i potrawy łatwe do pogryzienia i przełknięcia:
– kisiele, galaretki, kremy, budynie,
– mleko i przetwory mleczne: jogurty, kefiry, maślanki,
– sery twarogowe zmiksowane z jogurtem,
– gotowane ziemniaki, ryż, makarony,
– gotowane warzywa np. puree z marchwi i groszku,
– gotowane i rozdrobnione mięso (drób, cielęcina)
– jajecznica, pasty jajeczne
– banany i inne miękkie owoce np. arbuz, morele.
B.Sz.
POWIĄZANE ARTYKUŁY
Wyniki kilku przeprowadzonych w ostatnim czasie badań potwierdzają związek, jaki zachodzi pomiędzy złym stanem zdrowia jamy ustnej a rozwojem nieswoistego zapalenia jelit (NZJ). Terminem tym określa się takie schorzenia, jak choroba Leśniowskiego i C...
Bakterie bytujące w jamie ustnej, w tym na języku, mogą mieć związek ze zmianami funkcji mózgu postępującymi wraz z wiekiem – taki wniosek płynie z badania przeprowadzonego przez naukowców z Uniwersytetu w Exeter. Brytyjscy badacze wykazali też, że n...
Zgodnie z badaniem naukowców ze stanu Minnesota (USA), którego wyniki opublikowano w czasopiśmie naukowym „Cancer Screening and Prevention”, w przesiewowym wykrywaniu raka gardła wywołanego przez wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) zastosowanie mogą zn...
Czy aplikacja dostępna w smartfonie może być pomocna w ograniczaniu płytki nazębnej u pacjentów ortodontycznych? Naukowcy z Brazylii przeanalizowali wpływ używania mobilnych aplikacji na higienę jamy ustnej nastolatków leczonych ortodontycznie w niew...
Zdrowie jamy ustnej odgrywa kluczową rolę nie tylko w ogólnym samopoczuciu – ma wpływ również na utrzymanie jakości głosu, w tym u osób posługujących się nim zawodowo: śpiewaków, aktorów czy lektorów. Zdrowa, niestwarzająca problemów jama ustna umożl...
Obecnie już w 24 stanach USA oraz w stołecznym Dystrykcie Kolumbii dozwolone jest posiadanie i używanie marihuany rekreacyjnej przez osoby dorosłe, a 38 stanów dopuściło stosowanie marihuany medycznej. Naukowcy z uczelni medycznych w Karolinie Połudn...
Działanie hormonów – chemicznych przekaźników informacji, które regulują wiele procesów fizjologicznych i biochemicznych – nie pozostaje bez wpływu na stan jamy ustnej. Tej zależności, w odniesieniu przede wszystkim do zdrowia kobiet, poświęcony jest...
– W trakcie pandemii wiele gabinetów stomatologicznych było niedostępnych albo miało ograniczoną dostępność. W tym czasie dzieci przebywały w domach, bo szkoły były zamknięte, więc doszły do tego niekorzystne nawyki, takie jak oglądanie filmów, gry k...
O lęku i stresie w środowisku stomatologicznym mówi się najczęściej w kontekście komfortu pacjenta, który jest właśnie poddawany leczeniu. Jednak wyzwania, przed jakimi stajemy każdego dnia, wykraczają daleko poza mury gabinetu. Dlatego wśród naszych...
Często występujące problemy stomatologiczne – takie jak próchnica zębów, zapalenie dziąseł czy choroby przyzębia – mogą wpływać na to, jak dzieci zasypiają, jak długo utrzymują ciągłość snu oraz ile trwa ich nocny wypoczynek. Badanie podejmujące to z...
Nerki pełnią wiele kluczowych funkcji – usuwają z organizmu zbędne produkty przemiany materii i nadmiar płynów, regulują gospodarkę elektrolitową oraz wytwarzają hormony. Choć organizm nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować bez tych narządów, prze...
