Więźniowie skarżą się na utrudniony dostęp do stomatologa

Zgodnie z Zaleceniem Nr R(98)7 Komitetu Ministrów przy Radzie Europy opieka medyczna nad osadzonymi powinna być oparta na takich samych zasadach etycznych, jakie obowiązują w odniesieniu do reszty społeczeństwa. Oznacza to, że „podczas przyjęcia do jednostki penitencjarnej i później, podczas przebywania w niej, osadzeni powinni w każdym czasie mieć dostęp do lekarza, wykwalifikowanego chirurga-dentysty lub w pełni wykwalifikowanej pielęgniarki, niezależnie od reżimu jednostki penitencjarnej, w której są osadzeni, i bez zbędnej zwłoki, jeżeli ich stan zdrowia tego wymaga”.

Ponadto „więzienna służba zdrowia powinna być w stanie zapewnić leczenie medyczne, psychiatryczne i dentystyczne oraz realizować programy higieny i leczenia profilaktycznego, w warunkach porównywalnych do tych, jakie ma reszta społeczeństwa. Więzienni lekarze powinni móc zwracać się do specjalistów. Jeżeli wymagana jest druga opinia, obowiązkiem więziennej służby zdrowia jest jej zdobycie”.

Teoretycznie więc więźniowie uskarżający się na ból zęba lub inne choroby stomatologiczne mogą zgłosić ten fakt władzom ośrodka penitencjarnego i uzyskać konieczną pomoc. W praktyce jednak korzystanie z pomocy lekarza dentysty bywa w wielu ośrodkach mocno utrudnione.

Raport NIK contra realia
Dane na papierze prezentują się optymistycznie. W raporcie NIK (2013) poświęconym sprawowaniu opieki medycznej wobec osób pozbawionych wolności czytamy, iż każdy osadzony korzysta z porad i świadczeń stomatologicznych średnio 3 razy w roku, a więc statystycznie częściej niż reszta polskiego społeczeństwa. W 2012 r stomatolodzy pracujący w jednostkach penitencjarnych udzielili 241.571 takich porad. Wzrosła również liczba osób zgłaszających się na protezowanie uzębienia – w 2011 roku o protezę wystąpił co 52 więzień. NIK podkreślił również, iż służby więzienne dobrze wywiązują się z zadań profilaktycznych – udział w regularnych przeglądach stomatologicznych jest w polskich więzieniach obowiązkowy.

Wypowiedzi więźniów nieco burzą ten sielankowy obraz. Według osadzonych najczęstszą reakcją władz więziennych na zgłaszany ból zęba jest wydanie tabletek przeciwbólowych – często w ilości niewystarczającej do opanowania bólu. Ponadto leczenie jest rozciągnięte w czasie, a terminy zabiegów nie zawsze przestrzegane. Więźniowie twierdzą również, iż stomatolodzy zatrudnieni w ośrodkach penitencjarnych preferują tylko jeden sposób leczenia – natychmiastową ekstrakcję chorego zęba. Długotrwałe procedury, np. leczenie kanałowe czy biologiczne, są wykonywane niechętnie i w rzadkich przypadkach.
 

Proces o odszkodowanie
Bywa, że bardziej przedsiębiorczy więźniowie skarżą władze zakładu karnego o opieszałość w udzieleniu skutecznej pomocy medyczne i będący efektem tej opieszałości trwały uszczerbek na zdrowiu. Z takiej furtki skorzystał jeden z osadzonych – zarzucił on dyrekcji zakładu karnego, w którym odbywał wyrok, że utrudniła mu dostęp do stomatologa i wystąpił o zadośćuczynienie w wysokości 150.000 zł.
Więzień zgłosił zamiar uzyskania porady stomatologicznej na początku grudnia, jednak pierwsza wizyta u lekarza dentysty miała miejsce dopiero pod koniec stycznia następnego roku. Lekarz zlecił wykonanie zdjęcia RTG, na podstawie którego zdiagnozował utrudnione wyrzynanie się dolnej ósemki – ta diagnoza została postawiona w lutym. Ponadto stwierdził zapalenie miazgi w siódemce i wykonał trepanację zęba, z zastosowaniem leczenia otwartego. Osadzony przez kilka miesięcy czekał na kolejną wizytę – ostatecznie trafił do stomatologa dopiero w czerwcu. Tak więc od chwili zgłoszenia bólu (5 grudnia) do wyleczenia chorego zęba (30 czerwca) minęło prawie siedem miesięcy.

Co prawda, sąd pierwszej instancji odrzucił pozew osadzonego, jednak Sąd Apelacyjny uznał zasadność jego skargi i w uzasadnieniu wyroku napisał: „Lektura akt wskazuje jednoznacznie, że w przypadku powoda zaistniała opieszałość leczenia, co z kolei łączyło się z istotnymi cierpieniami fizycznymi. Powód dolegliwości bólowe odczuwał przez kilka miesięcy, a od marca do czerwca miał otwarty ząb. Znajduje to wprost potwierdzenie w opinii biegłej sądowej, dr nauk medycznych specjalisty II st. stomatologii zachowawczej, peridontologa A. F., która stwierdziła, że leczenie było zbyt rozciągnięte w czasie (…) od momentu udzielenia pierwszej pomocy i postawienia rozpoznania i blisko cztery miesiące do usunięcia przyczyny bólu, pacjent z zębem, otwartym od 2 marca czekał na zaopatrzenie do 9 czerwca”.

Warto jednak dodać, iż roszczenie w wysokości 150.000 zł sąd uznał za rażąco wygórowane i zasądził na rzecz osadzonego zaledwie 1.500 zł. Swoją decyzję umotywował faktem, że leczenie w ostateczności zostało pomyślnie zakończone, a powód nie doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu.

B.Sz.