Czym jest wada zgryzu?

Niektórzy z nas mają piękne, równe zęby. Zdarza się jednak, że któryś ząb jest ustawiony nietypowo. Czasem problem dotyczy kilku zębów. Czasem nietypowe są szczęki albo łuki zębowe.

Wszystkie nieprawidłowości w zakresie zgryzu (mówimy o nich często: „wady zgryzu”) możemy podzielić na trzy grupy:

• Wady zębowe;
• Wady zgryzu;
• Wady szczękowo-twarzowe.

Zwykle łatwo zauważyć wady zębowe – zęby są nierówno ustawione w łukach. Mówimy że są "krzywe" ale one tylko krzywo rosną. Kształt mogą mieć idealny, nie wyglądają jednak pięknie.

Nieprawidłowy zgryz czasem jest wyraźnie widoczny, innym razem nie zauważy go mama, a czasem nawet przeoczy lekarz dentysta. O nieprawidłowym zgryzie mówimy wtedy, gdy zęby górne nie kontaktują się prawidłowo z dolnymi, ponieważ łuki zębowe mają nietypowy kształt albo nie pasują do siebie wielkością.

W przypadku wad szczękowo-twarzowych zęby górne nie kontaktują się prawidłowo z dolnymi, ponieważ szczęka (szczęka górna) albo żuchwa (szczęka dolna), albo obie są nietypowo zbudowane. Te wady występują jednak dość rzadko. Najczęściej pacjent ma nieprawidłowy zgryz i wadę zębową.

Co może zrobić ortodonta?

Może przesunąć zęby (u wszystkich – dzieci, młodzieży, dorosłych). Dlatego z powodzeniem wyleczy wady zębowe, również u pacjentów dorosłych. Tu najlepiej sprawdzają się aparaty stałe, które umożliwiają precyzyjne przemieszczenie zębów.

1. Może nieco zmienić wielkość i kształt łuków zębowych (u dzieci, czasem też u dorosłych). Dlatego nieprawidłowy zgryz najłatwiej wyleczyć u dzieci, często aparatami ruchomymi. Aparat ruchomy dziecko samo zakłada i zdejmuje; w dużym stopniu od dziecka zależy efekt leczenia – aparat działa, gdy jest na zębach. Jeśli taką wadę pozostawimy bez leczenia, to w czasie wymiany zębów mogą powstać wady zębowe. Powstanie wówczas złożona wada zgryzowo-zębowa.

2. Może wpływać na kształt szczęk, dopóki rosną (u dzieci i młodzieży). U dorosłych pacjentów, ponieważ szczęki już nie rosną – nie dają się formować – ortodonta nie uzyska idealnego efektu. Często potrzebna jest współpraca chirurga (mówimy wówczas o "skojarzonym leczeniu chirurgiczno- ortodontycznym").

Jeśli budowa szczęk tylko odbiega od przeciętnego kształtu lub wielkości, w niektórych przypadkach można uzyskać dobry (choć nie idealny) efekt: przesuwając zęby i dopasowując je tak, aby pacjent mógł prawidłowo żuć i dobrze wyglądał.

Mówimy wówczas o "ortodontycznej kompensacji" wady (albo "kamuflażu ortodontycznym") – ona pozwala uniknąć zabiegu operacyjnego. Niestety, w wielu przypadkach bez operacji nie można doprowadzić do właściwego ułożenia zębów. Jednak wady szczękowo-twarzowe ortodonta leczy u dzieci także wtedy, gdy wie, że bez operacji nie da się uzyskać prawidłowego zgryzu. Nawet częściowa poprawa oznacza uproszczenie zabiegu operacyjnego.