Uzupełnienia ruchome
Uzupełnienia ruchome
Czym są częściowe i całkowite protezy osiadające?
Czy należy stosować klej do protez częściowych i całkowitych osiadających?
Ile czasu może trwać przyzwyczajanie się do protezy?
Jak czyścić protezę zdejmowalną?
Jak prawidłowo używać protezy wyjmowane?
Czym są protezy szkieletowe?
Protezy szkieletowe należą do ruchomych uzupełnień protetycznych. Wykonuje się je przy brakach zębowych zbyt rozległych na uzupełnienie mostem. Główną ich częścią jest metalowy szkielet zaopatrzony w klamry i ciernie. Część metalowa jest na tyle cienka i zredukowana, iż prawie wcale nie przeszkadza użytkującemu. Klamry odpowiedzialne są za utrzymanie protezy na podłożu. Ze względu na niekosmetyczny wygląd klamer zastępowane są ostatnio przez mocowane na koronach zasuwy, zatrzaski i korony teleskopowe.
Ciernie to wypustki opierające się na powierzchniach żujących zębów i przenoszące w ten sposób siły żucia przez zęby i ozębną na kości szczęk. Należy podkreślić, że jest to fizjologiczny sposób obciążania kości i stanowi niewątpliwie zaletę tego rodzaju uzupełnień. Oczywiście błona śluzowa i okostna również biorą udział w przenoszeniu sił, ale w dużo mniejszym stopniu niż ma to miejsce w protezach osiadających.
Czym są częściowe i całkowite protezy osiadające?
Protezy osiadające podobnie jak protezy szkieletowe są uzupełnieniem ruchomym. Siły żucia są tu przenoszone wyłącznie przez błonę śluzową i okostną na kości szczęk. Skutkiem tego jest przeciążenie kości, co z kolei przyspiesza ich resorpcję i powoduje osiadanie protezy. Proteza staje się „za duża”, a jej przyleganie do podłoża mniejsze, a tym samym utrzymanie coraz gorsze. Szczególnie dużo kłopotów nastręcza całkowita proteza dolna. Niestety w przypadku bezzębia alternatywą dla niej są tylko kosztowne implanty.
Czy należy stosować klej do protez częściowych i całkowitych osiadających?
Właściwie zrobiona proteza powinna być dobrze dopasowana i dzięki odpowiedniemu kształtowi utrzymywać się pewnie na miejscu. Jednak w tzw. trudnych przypadkach anatomicznych np. zanik wyrostka zębodołowego, klej bardzo ułatwia posługiwanie się protezami. W Polsce podobnych badań nie robiono, ale np. w USA ilość rocznie zużywanego kleju mierzona jest w tonach. Klej powinien spełniać dwa kryteria:
– nie być szkodliwy dla użytkownika
– nie wpływać negatywnie na protezy
Wszystkie kleje zawierają – jeden, lub więcej,- składników, który pęcznieje, staje się kleisty kiedy absorbuje wodę (ślinę). Może to być skrobia lub naturalna guma (karaya). Klej w obecności śliny pęcznieje o 50-150% wypełniając wolne przestrzenie pomiędzy śluzówką a protezą. Klej występuje pod postacią proszku lub żelu, klejem pokrywa się dośluzówkową (wewnętrzną) część protezy, zabieg wystarcza na kilka do kilkunastu godzin.
W aptekach dostępne są takie kleje, np.: Protefix, . Warto też spytać swojego lekarza o paski adhezyjne do protez osiadających np.: Secura.
Ile czasu może trwać przyzwyczajanie się do protezy?
Nowa proteza może powodować dziwne uczucie lub dyskomfort przez pierwszych kilka tygodni lub nawet miesięcy. Jedzenie i mówienie z protezą może wymagać pewnej praktyki. Często występuje uczucie ucisku lub luzu, gdy mięśnie policzków i języka uczą się utrzymywać protezę na swoim miejscu. Nierzadko występuje także nadprodukcja śliny, uczucie zbyt małej ilości miejsca na język oraz niewielkie podrażnienie lub bolesność. W przypadku podrażnienia śluzówki należy skontaktować się z dentystą.
Jak czyścić protezę zdejmowalną?
Przede wszystkim należy wyrobić sobie nawyk czyszczenia uzupełnień protetycznych po każdym posiłku. Najlepiej, jeżeli proteza jest myta szczoteczką i pastą. Na rynku dostępne są specjalne szczotki do protez. Nie znaczy to jednak, że zwykła szczoteczka do zębów nie nadaje się do tego celu. Podobnie jest z pastą, należy tylko zwrócić uwagę, żeby nie była to pasta z dużą zawartością substancji ściernych (zasięgnij rady swojego stomatologa).
W ciągu dnia, gdy nie ma możliwości skorzystania z tych środków, konieczne jest przynajmniej dokładne przepłukanie protezy pod strumieniem bieżącej wody. Świeże uczucie w jamie ustnej jest na pewno warte poświęcenia kilku minut na higienę protezy w toalecie restauracji, czy biura.
Według autorów niemieckich wskazane jest przeprowadzanie raz na kilka dni dezynfekcji ruchomych uzupełnień protetycznych. W tym celu należy umieścić protezy w naczyniu z roztworem antyseptyku, np. 0,2% chlorheksydyną, 3% wodą utlenioną i pozostawić je na 10 min. Uwaga – chlorheksydyna może przebarwiać protezy.
Osoby użytkujące protezy nie są oczywiście zwolnione z higieny jamy ustnej. Dotyczy to w szczególności użytkowników protez całkowitych, którzy pozbawieni naturalnych zębów, zapominają o płukaniu jamy ustnej i masażu dziąseł.
Ruchome uzupełnienia protetyczne powinny być wyjmowane na noc. Tylko w szczególnych przypadkach, zaleca się całodobowe używanie protez. Zawsze wtedy decyduje o tym stomatolog. Według polskich specjalistów, po oczyszczeniu protezy powinny być przechowywane na sucho. W Niemczech dominuje pogląd, że korzystniejsze jest pozostawienie ich w naczyniu z wodą.
Jak prawidłowo używać protezy wyjmowane?
Po każdym posiłku proteza wyjmowana powinna być oczyszczona przy użyciu szczotki o średniej twardości włosia i mydła bądź specjalnego preparatu do protez oraz spłukiwana dokładnie pod bieżącą wodą.
Temperatura wody nie powinna przekraczać 75°C. Okazuje się, że już pięciominutowe płukanie protez strumieniem bieżącej wody hamuje rozwój grzybów na 24 godziny. Do usuwania płytki protez można też stosować enzymatyczne środki czyszczące.
Poza tym, co jest bardzo ważne, po okresie adaptacji trwającej 3-4 dni, zalecana jest przerwa nocna w użytkowaniu protez. Pozwala to niejako odpocząć błonie śluzowej, ustępuje bowiem przekrwienie, następuje samooczyszczanie, zmniejsza się osadzanie płytki protez.
Proteza starannie umyta i spłukana bieżącą wodą musi być przechowywana na sucho. Czasami ze wskazań lekarza można ją na czas przerwy nocnej zanurzyć w środkach antyseptycznych, jak 3% woda utleniona, 0,1% podchloryn sodu, 0,2% chlorheksydyna, co przeciwdziała infekcji grzybiczej. Proteza przed założeniem powinna być dokładnie wymyta i wypłukana.
Przy noszeniu protez ważne są okresowe kontrole u lekarza stomatologa, aby wyeliminować czynniki sprzyjające powstaniu stomatopatii protetycznej.
Przy szczególnej wrażliwości błony śluzowej jamy ustnej poleca się okresowe płukania środkami powlekającymi np.: siemienia lnianego, kwiatu malwy.
Jak długo służą protezy?
Nawet osoby noszące protezy całkowite, muszą regularnie 2 razy do roku odwiedzić dentystę (profilaktyka antynowotworowa). Z wiekiem w jamie ustnej zachodzą zmiany, kość pod śluzówką kurczy się i zanika. Proteza z biegiem czasu może wymagać podścielenia lub ponownego wykonania. Nie jest wskazane także długoletnie użytkowanie protez. Uważa się, że po trzech latach powinny być wymieniane.
