Światowy Dzień Zdrowych Dziąseł – apel o uwagę dla chorób przyzębia

12 maja obchodzony jest Światowy Dzień Zdrowych Dziąseł (World Gum Health Day), będący coroczną inicjatywą Europejskiej Federacji Periodontologii (European Federation of Periodontology, EFP). Święto to ma na celu podniesienie świadomości społecznej na temat chorób dziąseł, ich konsekwencji zdrowotnych, a także roli profilaktyki oraz interdyscyplinarnej opieki stomatologicznej w zapobieganiu i leczeniu schorzeń przyzębia.

Choroby dziąseł i przyzębia pozostają jednymi z najczęstszych, a zarazem najbardziej bagatelizowanych chorób przewlekłych na świecie. Inicjatywa Światowego Dnia Zdrowych Dziąseł ma na celu m.in. budowanie świadomości społecznej dotyczącej ich występowania oraz popularyzację wiedzy o wpływie stanu zdrowia przyzębia na ogólne zdrowie organizmu.

Dzień ten został ustanowiony przez EFP jako okazja do wspierania działań zespołów stomatologicznych – w lekarzy dentystów i higienistek stomatologicznych – w promowaniu higieny jamy ustnej, wczesnej diagnostyki oraz skutecznego leczenia chorób dziąseł.

Skala problemu – dane epidemiologiczne

Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2022 r. ponad miliard ludzi na całym świecie cierpi na ciężkie choroby przyzębia. Periodontitis stanowi szóstą najczęstszą chorobę przewlekłą na świecie. Dane EFP wskazują z kolei, że u około 50% dorosłych Europejczyków występują objawy zapalenia dziąseł, a około 10-15% doświadcza zaawansowanej postaci periodontitis.

W Polsce sytuacja również jest niepokojąca. Według dostępnych danych epidemiologicznych, w grupie wiekowej 35-44 lata jedynie 1,6% osób ma zdrowe przyzębie, a w grupie 65-74 lata odsetek ten wynosi tylko 0,8%. Co istotne, choroby przyzębia coraz częściej diagnozuje się także u młodszych pacjentów – w tym nastolatków – co wiąże się z niewystarczającą higieną jamy ustnej, dietą oraz ograniczonym dostępem do profilaktyki. Badania prowadzone w ramach projektu ministerstwa zdrowia „Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej na lata 2016-2020” wykazały, że u około 30% polskich 18-latków występuje krwawienie dziąseł.

Miejscowe i ogólnoustrojowe konsekwencje chorób przyzębia

Choroby przyzębia nie są wyłącznie problemem stomatologicznym. Ich miejscowe skutki obejmują recesje dziąseł, krwawienie i obrzęk, rozchwianie i utratę zębów, nieprzyjemny zapach z ust oraz zaburzenia estetyczne i funkcjonalne układu stomatognatycznego.

Jednak jeszcze poważniejsze są skutki ogólnoustrojowe. Badania naukowe wykazują silny związek między przewlekłym stanem zapalnym przyzębia a chorobami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą typu 2, chorobami układu oddechowego, a nawet powikłaniami ciążowymi, takimi jak przedwczesny poród oraz niska masa urodzeniowa noworodków.

W literaturze medycznej coraz częściej mówi się o osi przyzębie-organizm, która podkreśla związek patofizjologiczny pomiędzy przewlekłym stanem zapalnym w jamie ustnej a odpowiedzią immunologiczną organizmu. Cytokiny prozapalne, bakterie wywołujące choroby przyzębia i ich toksyny mogą przenikać do krwiobiegu, prowadząc do ogólnoustrojowego stanu zapalnego i uszkodzenia tkanek odległych narządów.

Rola zespołów stomatologicznych w walce z epidemią chorób przyzębia

Kluczową rolę w profilaktyce i leczeniu chorób przyzębia odgrywają interdyscyplinarne zespoły stomatologiczne. Opieka nad pacjentem z periodontitis wymaga współpracy lekarza dentysty i higienistki stomatologicznej, a w zaawansowanych przypadkach – również specjalistów z zakresu diabetologii, kardiologii czy ginekologii.

Do najważniejszych działań zespołu stomatologicznego należą:

– edukacja pacjentów w zakresie prawidłowej higieny jamy ustnej i roli biofilmu bakteryjnego,

– regularne badania periodontologiczne – m.in. ocena stanu dziąseł oraz pomiar głębokości kieszonek przyzębnych,

– wdrażanie odpowiednich metod leczenia – np. skaling naddziąsłowy i poddziąsłowy, a także leczenie farmakologiczne i chirurgiczne w zaawansowanych przypadkach,

– kontrola czynników ryzyka, takich jak palenie tytoniu, niewyrównana cukrzyca, stres oksydacyjny i niewłaściwa dieta,

– systematyczne wizyty kontrolne, zgodnie z zasadami terapii podtrzymującej (supportive periodontal therapy, SPT).

Znaczenie profilaktyki i edukacji społecznej

Światowy Dzień Zdrowych Dziąseł to doskonała okazja do podejmowania inicjatyw edukacyjnych zarówno wśród pacjentów, jak i w środowisku medycznym. Edukacja powinna obejmować nie tylko techniki szczotkowania i nitkowania, ale również znaczenie regularnych kontroli stomatologicznych i wczesnego wykrywania objawów zapalenia przyzębia.

Zachęcanie pacjentów do oceny własnego stanu dziąseł za pomocą prostych narzędzi samooceny oraz popularyzacja wiedzy na temat wpływu zdrowia jamy ustnej na cały organizm to kroki niezbędne do ograniczenia skali tego globalnego problemu.

Choroby dziąseł mają nie tylko poważne konsekwencje miejscowe, ale również wpływają na ogólne zdrowie człowieka. Profesjonaliści stomatologiczni odgrywają kluczową rolę w ograniczaniu skutków tych schorzeń poprzez skuteczną diagnostykę, leczenie i profilaktykę. Wspólne działania zespołów medycznych, pacjentów i organizacji zdrowotnych mogą realnie wpłynąć na poprawę jakości życia i zdrowia populacji.

– Aby faza podtrzymująca leczenia chorób przyzębia była skuteczna, pacjent musi być zmotywowany do jej przeprowadzenia. Musimy umieć wytłumaczyć pacjentowi związek przyczynowo-skutkowy między fazą podtrzymującą a utrzymaniem w czasie efektów leczenia – mówi o czynnikach kluczowych dla długoterminowej skuteczności leczenia chorób przyzębia dr n. med. Maciej Nowak, specjalista periodontologii oraz stomatologii ogólnej, mazowiecki konsultant wojewódzki w dziedzinie periodontologii, nauczyciel akademicki, członek Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego i European Federation of Periodontology.

Źródło: https://www.efp.org/

https://www.who.int/