Narzędzia stosowane podczas leczenia kanałowego

W skład instrumentarium endodontycznego wchodzą ręczne i maszynowe narzędzia służące do dokładnego opracowania i wypełnienia kanałów zębowych. Są to różniące się wielkością, grubością i przekrojem pilniki, wiertła, igły, poszerzacze, upychacze, zgłębniki oraz miazgociągi. Wielu pacjentów twierdzi, iż ich kształt przypomina narzędzia wykorzystywane w chińskich torturach i budzi prawdziwy deszcz zgrozy. Być może dlatego endoboksy (pojemniki do przechowywania instrumentów do opracowania kanałów), są starannie usuwane przez dentystów z naszego pola widzenia ;-))

Podział instrumentarium ze względu na funkcję
Ogólnie narzędzia kanałowe można podzielić na trzy grupy:

1. Miazgociągi – to narzędzia służące do usuwania z kanału korzeniowego żywej lub obumarłej miazgi. Miazgociągi wykorzystuje się również do wyjmowania z jamy zęba wacików, sączków lub ćwieków papierowych, których nie udało się usunąć zgłębnikiem. Nie należy jednak stosować tych narzędzi, jeżeli miazga znajduje się w stanie rozpadu zgorzelinowego.

Miazgociągi są produkowane z miękkiej stali, w której wykonano specjalne nacięcia. Po odchyleniu tworzą one spiralnie wystające elastyczne „ząbki”, które umożliwiają zaczepienie zainfekowanej tkanki i ułatwiają jej szybkie usunięcie z zęba. Należy jednak dodać, iż obecnie miazgociągi są coraz rzadziej stosowane, ponieważ powodują mikrouszkodzenia ścianek kanałów zębowych.

2. Narzędzia do opracowywania kanałów korzeniowych – do tej grupy należą przede wszystkim poszerzacze (pilniki). Narzędzia te – różniące się grubością i kształtem – umożliwiają udrożnienie oraz poszerzenie światła kanału poprzez zeskrobanie z niego zębiny i zawsze są sprzedawane w zestawach. Podczas opracowywania kanałów stomatolog najpierw sięga po narzędzie o najmniejszej średnicy, a następnie stosuje coraz większe rozmiary. Poszerzacze kanałów mogą być instrumentami ręcznymi lub maszynowymi. Na niektórych pilnikach (np. typu S) znajduje się skala milimetrowa, ułatwiająca stomatologowi określenie długości kanału korzeniowego.

Specjalnymi narzędziami endodontycznymi są poszukiwacze przeznaczone do lokalizacji i wstępnej penetracji kanału korzeniowego. Do sondowania kanałów korzeniowych stosuje się także igłę Millera. Końcówki tych instrumentów są bardzo mocne, cienkie i elastyczne, tak aby zminimalizować możliwość złamania w przypadku zakrzywionych i wąskich kanałów.

3. Narzędzia do wprowadzania materiałów – po usunięciu z wnętrza zęba zainfekowanej miazgi oraz odpowiednim ukształtowaniu i wypłukaniu kanałów, cały system kanałowy musi zostać szczelnie zamknięty za pomocą materiałów wypełniających. Na tym etapie leczenia kanałowego stomatolog wykorzystuje upychadła, igły Druxa lub igły Lentulo (spiralne, stożkowe instrumenty przeznaczone do wypełniania kanału pastami i cementami).

Narzędzia do leczenia kanałowego są produkowane ze stali lub ze stopu niklu i tytanu. Zastosowanie tego drugiego materiału w znacznym stopniu pozwoliło na pokonanie niektórych ograniczeń tradycyjnego leczenia endodontycznego i zwiększyło skutecznośćzabiegów. Do największych zalet narzędzi niklowo-tytanowych zaliczamy bardzo dużą elastyczność, tzw. pamięć kształtu, skuteczność cięcia, mniejsze ryzyko perforacji kanału, łatwość użycia, krótszy czas pracy. Niestety, narzędzia te nie mają takiej wytrzymałości, jak pilniki ze stali nierdzewnej i łatwiej się łamią podczas opracowywania kanałów o nietypowej, zakrzywionej budowie.

B.Sz.