Jaką funkcję pełnią poszczególne zęby?
Jaką funkcję pełnią poszczególne zęby?
Choć w porównaniu z innymi kręgowcami nie mamy zbyt wielu zębów (zaledwie po 16 w dolnej i górnej szczęce, co przy np. 30 górnych i dolnych zębach warana i ponad trzech tysięcach zębów rekina jest naprawdę skromną liczbą) – to nasze uzębienie jest wyjątkowo funkcjonalne i zróżnicowane.
W jaki sposób ewoluowały zęby ssaków?
Zęby zwierząt stojących na niższym od ssaków poziomie ewolucyjnym cechuje tzw. homodontyzm. Pojęcie to oznacza, że wszystkie zęby osobników danego gatunku posiadają podobny kształt i zbliżoną wielkość (czyli wszystkie zęby w szczęce warana są prawie identyczne). Tymczasem ssaki charakteryzują się uzębieniem heterodontycznym – ich zęby mają różny kształt i wielkość w zależności od przeznaczenia. W przypadku typowego uzębienia heterodontycznego wyróżnia się cztery podstawowe grupy funkcjonalne zębów: siekacze, kły, zęby przedtrzonowe i trzonowce. Opis rozmieszczenia zębów w obrębie danego gatunku określa tzw. wzór zębowy (formuła zębowa).
Do czego ssakom służą zęby?
Przede wszystkim do zdobywania i rozdrabniania pokarmu. Umożliwiają również zabijanie i obronę, przenoszenie młodych i iskanie (usuwanie pasożytów skórnych). W przypadku ludzi oraz małp naczelnych pełnią też ważną funkcję w wyrażaniu emocji i umożliwiają artykulację różnych dźwięków.
Mięsożercy kontra roślinożercy
Charakterystycznę cechą ssaków mięsożernych są duże, ostre i lekko zakrzywione kły przystosowane do przytrzymywania i uśmiercania ofiary. Zęby te z łatwością przebijają skórę i rozszarpują mięso na mniejsze kawałki. Razem z zaopatrzonymi w ostre krawędzie zębami policzkowymi (do których zaliczamy przedtrzonowce i trzonowce) tworzą śmiercionośną broń dostosowaną do cięcia, rozcinania, miażdżenia, rozcierania i łamania.
Także zwierzęta pożywiające się wyłącznie pokarmem roślinnym dysponują wyspecjalizowanymi zębami. Na przykład bydło i konie mają spłaszczone trzonowce do rozcierania pokarmu i dobrze rozwinięte siekacze do ścinania trawy. Wyjątek wśród roślinożerców stanowią przeżuwacze, których pokarm jest na tyle jednolity, że nie wymaga funkcjonalnego podziału uzębienia. Zęby tych zwierząt są duże, o płaskich powierzchniach, a górne siekacze nigdy się nie rozwijają, ponieważ przeżuwacze ścinają trawę przez przyciskanie jej powierzchnią języka i górnej wargi do dolnych siekaczy.
Natomiast kły – tak imponujące u mięsożerców – są u zwierząt odżywiających się pokarmem roślinnym zazwyczaj bardzo zredukowane.
Wszystkożerny jak człowiek
Jesteśmy, jak wiadomo, jest gatunkiem wszystkożernym, dlatego nasze uzębienie jest wypadkową dwóch różnych systemów rozdrabniających: mamy zęby zróżnicowane pod względem kształtu i budowy, nie są one jednak tak mocno wyspecjalizowane jak u innych gatunków ssaków. Raczej nie zagryziemy nikogo naszymi krótkimi kłami, nie mamy też trzonowców-łamaczy do miażdżenia grubych kości ani rosnących przez całe życie siekaczy.
Nasz uzębienie składa się z 4 grup zębów:
– 8 zębów siecznych w kształcie dłuta, za pomocą których odgryzamy kęsy jedzenia,
– 4 kłów w kształcie stożka, służących do chwytania pokarmu i kawałkowania go na mniejsze porcje,
– 8 zębów przedtrzonowych, zaopatrzonych w dwa guzki na powierzchni żującej – zęby te rozgniatają i rozcierają pokarm,
– 12 trzonowców (szóstka, siódemka i ósemka) – zęby trzonowe mają na powierzchni wiele guzków i są wykorzystywane do miażdżenia i rozcierania jedzenia.
Pamiętajmy – KAŻDY z naszych zębów pełni ważną rolę w procesie trawienia i wpływa na funkcjonowanie całego układu pokarmowego. Dlatego tak istotne jest to, abyśmy posiadali jak najdłużej WSZYSTKIE zęby.
B.Sz.
POWIĄZANE ARTYKUŁY
Wbrew pozorom koferdam nie jest nowym wynalazkiem. Jest stosowany od XIX wieku, a wynalazł go dentysta z Nowego Jorku, Sanford Barnum. Wynalazek zrodził się z desperacji. Podczas wypełniania zęba t......
Przypadający na 14 listopada Światowy Dzień Walki z Cukrzycą to okazja, aby zwrócić uwagę stomatologów na zależność pomiędzy stanem zdrowia jamy ustnej a jedną z chorób cywilizacyjnych – cukrzycą. Projekt badawczy zrealizowany w ostatnim czasie w Aus...
Jak informuje magazyn "New Scientist", zęby niektórych ryb z rodziny zbrojnikowatych mogą się zginać, co chroni je przed zniszczeniem podczas żerowania.Zbrojniki to licząca, według różnych źródeł, od 700 do 2000 gatunków rodzina ryb słodkowodnych. Wi...
W związku z uchyleniem przez sąd środka zabezpieczającego zastosowanego przez prokuraturę, prof. Marek Ziętek ponownie pełni funkcję rektora Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.Znany i ceniony w kraju stomatolog prof. Marek Zięt...
Na łamach "European Journal of Internal Medicine" opublikowano wyniki badań zębów Adolfa Hitlera, przeprowadzonych przez francuskich naukowców pod przewodnictwem słynnego paleopatologa prof. Philipp’a Charliera. Potwierdziły one, że Hitler umarł w 19...
Wprowadzone w ostatnich miesiącach środki zapobiegawcze w postaci dystansu społecznego oraz izolacji bez wątpienia pomogły ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2. Jednak jednym z niezamierzonych i negatywnych skutków ubocznych przedłużaj...
Nitkowanie zębów zaliczane jest do podstawowych zabiegów z zakresu codziennej higieny jamy ustnej. Stosowanie nici dentystycznych jest istotne nie tylko z estetycznego punktu widzenia, ale przede wszystkim pomaga w zachowaniu zdrowia jamy ustnej. Jed...
Szczotkowanie zębów to czynność tak rutynowa, że zwykle nawet się nad nią nie zastanawiamy. Dobór odpowiedniej szczoteczki jest niezwykle istotny dla zdrowia naszych zębów. Na rynku dostępnych jest co najmniej kilka rodzajów szczoteczek, jednak jak w...
Według niektórych statystyk, zęby wrażliwe to przypadłość, z którą borykać się może nawet co druga osoba. Zazwyczaj objawia się ona przenikliwym bólem zębów w reakcji na kontakt z zimnem lub ciepłem. Jedną z najważniejszych metod leczenia nadwrażliwo...
Jaką rolę w zespole pełni profesjonalna asysta? Co z perspektywy pacjenta jest kluczowe w dobrej pracy asysty?Na te pytania odpowie lek. dent. Damian Nasulicz podczas sobotniego wykładu "Dlaczego moja asystentka nie chce poprowadzić ze mną wykładu?.....
Lekarz dentysta ma doskonałe warunki do dokładnego obejrzenia pacjenta pod kątem zmian nowotworowych. Przy czym nie należy ograniczać się jedynie do kontroli jamy ustnej pacjenta, o czym w kontekście lekarzy dentystów mówi się najczęściej. - Większo...
Dodaj komentarz (0 komentarzy)
Każdy komentarz zostanie poddany moderacji