Jaką funkcję pełnią poszczególne zęby?
Jaką funkcję pełnią poszczególne zęby?
Spis treści
Choć w porównaniu z innymi kręgowcami nie mamy zbyt wielu zębów (zaledwie po 16 w dolnej i górnej szczęce, co przy np. 30 górnych i dolnych zębach warana i ponad trzech tysięcach zębów rekina jest naprawdę skromną liczbą) – to nasze uzębienie jest wyjątkowo funkcjonalne i zróżnicowane.
W jaki sposób ewoluowały zęby ssaków?
Zęby zwierząt stojących na niższym od ssaków poziomie ewolucyjnym cechuje tzw. homodontyzm. Pojęcie to oznacza, że wszystkie zęby osobników danego gatunku posiadają podobny kształt i zbliżoną wielkość (czyli wszystkie zęby w szczęce warana są prawie identyczne). Tymczasem ssaki charakteryzują się uzębieniem heterodontycznym – ich zęby mają różny kształt i wielkość w zależności od przeznaczenia. W przypadku typowego uzębienia heterodontycznego wyróżnia się cztery podstawowe grupy funkcjonalne zębów: siekacze, kły, zęby przedtrzonowe i trzonowce. Opis rozmieszczenia zębów w obrębie danego gatunku określa tzw. wzór zębowy (formuła zębowa).
Do czego ssakom służą zęby?
Przede wszystkim do zdobywania i rozdrabniania pokarmu. Umożliwiają również zabijanie i obronę, przenoszenie młodych i iskanie (usuwanie pasożytów skórnych). W przypadku ludzi oraz małp naczelnych pełnią też ważną funkcję w wyrażaniu emocji i umożliwiają artykulację różnych dźwięków.
Mięsożercy kontra roślinożercy
Charakterystycznę cechą ssaków mięsożernych są duże, ostre i lekko zakrzywione kły przystosowane do przytrzymywania i uśmiercania ofiary. Zęby te z łatwością przebijają skórę i rozszarpują mięso na mniejsze kawałki. Razem z zaopatrzonymi w ostre krawędzie zębami policzkowymi (do których zaliczamy przedtrzonowce i trzonowce) tworzą śmiercionośną broń dostosowaną do cięcia, rozcinania, miażdżenia, rozcierania i łamania.
Także zwierzęta pożywiające się wyłącznie pokarmem roślinnym dysponują wyspecjalizowanymi zębami. Na przykład bydło i konie mają spłaszczone trzonowce do rozcierania pokarmu i dobrze rozwinięte siekacze do ścinania trawy. Wyjątek wśród roślinożerców stanowią przeżuwacze, których pokarm jest na tyle jednolity, że nie wymaga funkcjonalnego podziału uzębienia. Zęby tych zwierząt są duże, o płaskich powierzchniach, a górne siekacze nigdy się nie rozwijają, ponieważ przeżuwacze ścinają trawę przez przyciskanie jej powierzchnią języka i górnej wargi do dolnych siekaczy.
Natomiast kły – tak imponujące u mięsożerców – są u zwierząt odżywiających się pokarmem roślinnym zazwyczaj bardzo zredukowane.
Wszystkożerny jak człowiek
Jesteśmy, jak wiadomo, jest gatunkiem wszystkożernym, dlatego nasze uzębienie jest wypadkową dwóch różnych systemów rozdrabniających: mamy zęby zróżnicowane pod względem kształtu i budowy, nie są one jednak tak mocno wyspecjalizowane jak u innych gatunków ssaków. Raczej nie zagryziemy nikogo naszymi krótkimi kłami, nie mamy też trzonowców-łamaczy do miażdżenia grubych kości ani rosnących przez całe życie siekaczy.
Nasz uzębienie składa się z 4 grup zębów:
– 8 zębów siecznych w kształcie dłuta, za pomocą których odgryzamy kęsy jedzenia,
– 4 kłów w kształcie stożka, służących do chwytania pokarmu i kawałkowania go na mniejsze porcje,
– 8 zębów przedtrzonowych, zaopatrzonych w dwa guzki na powierzchni żującej – zęby te rozgniatają i rozcierają pokarm,
– 12 trzonowców (szóstka, siódemka i ósemka) – zęby trzonowe mają na powierzchni wiele guzków i są wykorzystywane do miażdżenia i rozcierania jedzenia.
Pamiętajmy – KAŻDY z naszych zębów pełni ważną rolę w procesie trawienia i wpływa na funkcjonowanie całego układu pokarmowego. Dlatego tak istotne jest to, abyśmy posiadali jak najdłużej WSZYSTKIE zęby.
B.Sz.
POWIĄZANE ARTYKUŁY
Jeśli zainteresowała Cię szczoteczka soniczna – bo chcesz dbać o swoje zęby w najlepszy możliwy sposób – to dobry kierunek! Bez względu na to, czy przede wszystkim zależy Ci na jak najskuteczniejszym usuwaniu płytki nazębnej, czy też zwyczajnie chces...
Czy choroba przyzębia jest czynnikiem rozwoju nowotworu jamy ustnej? Ocena związku między etapem periodontitis, wiekiem i płcią a rozwojem raka jamy ustnej była tematem badania, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie naukowym „Evidence-Based Denti...
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację indywidualną, w której potwierdził, że prowadzący własną działalność technicy dentystyczni mają prawo korzystać z formy opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, zaś obowiązują...
Czy każdą pastę do zębów można stosować wraz ze szczoteczką soniczną? Okazuje się, że nie. Dobra pasta do szczoteczki sonicznej powinna posiadać niski współczynnik ścieralności zębiny, zawierać łagodne substancje pieniące oraz charakteryzować się odp...
Ministerstwo zdrowia poinformowało, że od 1 lipca 2022 r. wysokość zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego dla lekarza stażysty i lekarza dentysty stażysty wynosić będzie 4 587 zł. Minister zdrowia do 30 marca każdego roku ogłasza w Biuletynie Infor...
Jak przypomina Naczelna Izba Lekarska, od 3 stycznia 2024 r. lekarze i lekarze dentyści mogą składać wniosek o przystąpienie do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego wyłącznie za pośrednictwem nowego Systemu Monitorowania Kształcenia Pracowników Med...
Zęby pieńkowe to zaburzenie rozwojowe zębów będące efektem negatywnego wpływu różnych czynników na etapie kształtowania się zębów w okresie prenatalnym. Mają one charakterystyczny kształt, przypominający nieco pieńki lub stożki, z wyraźnie szpicowatą...
Podczas wizyty u lekarza, w tym stomatologa, liczy się przede wszystkim to, co najważniejsze, czyli jak leczymy naszych pacjentów. Ale nie bez znaczenia są także inne czynniki, które decyduje o tym, czy pacjenci czują się w naszej praktyce dobrze – a...
– W przypadku odbudowy zębów startych jeśli starcie nie sięga powierzchni stycznych, można cały czas pracować metodami bezpośrednimi. Problem jest wtedy, gdy ząb jest starty do połowy jego wielkości. W takich przypadkach metoda bezpośrednia nie będzi...
Aplikacja mZUS dla Lekarza zyskała nowe funkcjonalności. Teraz za jej pośrednictwem można zaktualizować miejsca świadczenia pracy i specjalizacji, czyli złożyć wniosek w sprawie upoważnienia do wystawiania zaświadczeń lekarskich (OL-FZLA) oraz złożyć...
Papierosy pali już blisko co trzeci dorosły Polak – informuje najnowszy raport Polskiej Akademii Nauk. Odsetek palących wzrósł u nas do 28,8%, a sprzedaż papierosów o 20% w porównaniu z 2015 r. Ministerstwo zdrowia przyznało, że nie zrealizuje celu w...