Jak być autorytetem dla swych pracowników?

Jak być autorytetem dla swych pracowników to dylemat, przed którym staje wielu szefów. Próbę odpowiedzi na to pytanie podjął Jacek Santorski (znany psycholog) na łamach „Gazety Wyborczej”.

Niestety – jak pokazują badania – w wielu firmach szef to „kapryśny pan”, którego otacza grupa fałszywie potakujących mu osób (mająca z tego tytułu szereg przywilejów). Aż w 80% firmach relacja między szefem a pracownikami ma charakter „feudalny”. Wielu ludzi na tym cierpi, ponieważ są traktowani przedmiotowo i pogardliwie. Codziennością jest krytyka, bycie ocenianym, intrygi i donosy. Jednakże trwanie w takim układzie daje ludziom złudne poczucie bezpieczeństwa zatrudnienia. Czasem doprowadza to do absurdów. Przykład? Jeden z szefów stworzył zespół z ludzi, którzy wzajemnie się nie znosili. Jak to uzasadnił? Że jeśli ktoś z członków owego zespołu będzie pracował słabo lub popełniał błędy – inny na pewno poinformuje o tym szefa.

Jak się okazuje w tak toksycznych układach najłatwiej jest przetrwać, jeśli pracownik jest uległy, posłuszny i potakujący szefowi. Także osoby, które dawniej przysłużyły się w jakiś sposób dla firmy (na przykład wniosły wkład finansowy) są chronione, mimo że już od dawna niczego wartościowego sobą w jej działalność nie wnoszą. Takie osoby nazywane są w firmach „świętymi krowami”.

Zdarza się również, że z tytułu takich układów w firmach blokowane są inicjatywy pracowników niższego szczebla. Przykład? Pewien prezes zaproponował pracownikom, by zgłaszali oni problemy, które widzą w firmie i proponowali sposoby ich rozwiązania. Okazało się, że propozycja nie spotkała się z szerokim odzewem, bo… gdy problemy były zgłaszane do menedżerów średniego szczebla, ci nie przekazywali ich wyżej. Dlatego prezes zaproponował, by były zgłaszane bezpośrednio do niego.

Dlaczego w polskich firmach panują takie układy? Jacek Santorski jest zdania, że inaczej nie umiemy. Po zmianie ustroju, gdy rynek został uwolniony – skupiliśmy się na zyskach i potrzebie przetrwania na rynku. Jednocześnie nasza mentalność się nie zmieniła – właściciele firm pracowali po kilkanaście godzin na dobę i podobnie nieludzkiej pracy wymagali od pracowników. Dlatego w firmach panują folwarczne układy. Nie zostaliśmy jako społeczeństwo poukładani społecznie – pod względem kultury, struktury, komunikacji, relacji i modelu przywództwa.

Do pewnego momentu styl folwarczny wystarcza, ale jeśli firma chce się rozwijać i podwyższać standardy – potrzeba zmiany mentalności i podejścia do pracowników. O jaką zmianę chodzi? O postawę, która wyraża szacunek do ludzi i angażuje ich w działalność firmy, o porzucenie dyktatorskich nawyków. Zdaniem Jacka Santorskiego – stanowisko przywódcze można zdobyć z nominacji, ale prawdziwym liderem człowiek staje się, gdy zdobędzie serca ludzi. A tak się stanie, jeśli będzie sobą  – a żeby być sobą, trzeba być kimś. Jeśli przywódca niczego sobą nie reprezentuje – ludzie to bardzo szybko zobaczą.

"Gazeta Wyborcza"
BZ