Gerostomatologia

Gerostomatologia to dział stomatologii ukierunkowany na profilaktykę, diagnostykę oraz leczenie chorób jamy ustnej u seniorów. Obejmuje zarówno działania stricte stomatologiczne, np. z zakresu stomatologii zachowawczej, periodontologii czy protetyki, ale również zagadnienia psychologiczne, socjologiczne, dietetyczne i ogólnomedyczne.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, na koniec 2021 r. liczba osób w wieku powyżej 60 lat w Polsce wyniosła 9,7 mln, co oznaczało wzrost o 0,2% w porównaniu do 2020 r. Tym samym, odsetek osób starszych w całej populacji naszego kraju osiągnął poziom 25,7%. Szacuje się, że w 2030 r. liczba osób powyżej 60. roku życia wyniesie w Polsce 10,8 mln, a w 2050 r. – 13,7 mln. Tym samym seniorzy będą stanowić około 40% ogółu ludności w Polsce.

Zarówno aktualna sytuacja demograficzna, jak i prognozy na kolejne lata stanowią bardzo poważne wyzwanie m.in. dla krajowego systemu ochrony zdrowia. Stąd widoczny w ostatnich latach rozwój dziedzin medycyny ukierunkowanych na profilaktykę, diagnostykę oraz leczenie seniorów. Zalicza się do nich gerostomatologia.

Gerostomatologia – co to jest?

Gerostomatologia to dział stomatologii skoncentrowany na utrzymywaniu zdrowia jamy ustnej u seniorów, a także diagnostyce i leczeniu jej różnego rodzaju chorób. Zachodzące w organizmach osób starszych procesy starzenia nie omijają tkanek jamy ustnej – dochodzi m.in. do osłabienia oraz ściemnienia szkliwa, zęby ścierają się, zwalnia remineralizacja szkliwa (m.in. ze względu na spadek efektywności wbudowywania fluoru w tkanki twarde zębów), zęby stają się bardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne, spada produkcja śliny, w efekcie czego rośnie ryzyko rozwoju próchnicy oraz chorób przyzębia.

U większości seniorów występują różnego rodzaju choroby układowe i ogólnoustrojowe mogące dawać powikłania również w obrębie jamy ustnej. Osoby starsze przyjmują rozmaite leki niepozostające bez wpływu na jamę ustną, spadają też ich zdolności manualne, co utrudnia utrzymywanie prawidłowej codziennej higieny. Wszystko to sprawia, że seniorzy mają specyficzne potrzeby stomatologiczne.

Gerostomatologia – jakie działania obejmuje?

Gerostomatologia obejmuje przede wszystkim szereg działań stricte stomatologicznych, m.in. z zakresu:

• profilaktyki – instruktaże higieny jamy ustnej, pomoc w doborze odpowiednich akcesoriów do higieny, nauka właściwej techniki szczotkowania, zabiegi higienizacji i profilaktyki,

• stomatologii zachowawczej – czyli różnego rodzaju zabiegi mające na celu utrzymanie dobrego stanu zdrowia uzębienia, prawidłowej funkcjonalności oraz zadowalającej estetyki narządu żucia,

• endodoncji – a więc leczenie kanałowe zębów u osób starszych,

• periodontologii – obejmującej leczenie stanów zapalnych przyzębia i dziąseł, paradontozy oraz rozmaitych zmian w obrębie błon śluzowych jamy ustnej,

• protetyki oraz implantoprotetyki – czyli uzupełnianie braków zębowych u seniorów, m.in. z zastosowaniem koron protetycznych, mostów protetycznych, protez częściowych i całkowitych.

Do gerostomatologii można zaliczyć również np. leczenie objawów i powikłań kserostomii, zapobieganie skutkom ubocznym przyjmowania niektórych leków w obrębie jamy ustnej, poradnictwo dietetyczne (pod kątem wpływu diety na zdrowie jamy ustnej) i wiele innych działań z pogranicza stomatologii i socjologii, psychologii oraz medycyny ogólnej.

Gerostomatologia nie jest jak dotąd oddzielną specjalnością lekarsko-dentystyczną, jednak coraz więcej lekarzy dentystów rozwija swoje kompetencje w tym zakresie, aby zapewniać pacjentom w podeszłym wieku optymalną opiekę.