Autotransplantacja zęba – co warto o niej wiedzieć

Chociaż autotransplantacja nie jest zbyt często stosowaną metodą uzupełnienia brakującego zęba, to niekiedy lekarz dentysta decyduje się na przeprowadzenie tego dość skomplikowanego zabiegu, zwłaszcza jeśli pacjentem jest dziecko lub nastolatek. Jak wynika z badań, autogenna transplantacja jest tak samo skuteczna jak wszczepienie implantów i zapewnia duży odsetek pomyślnych wyników.

Jak przebiega zabieg autotransplantacji?
Zabieg polega na chirurgicznym przeniesieniu własnego, zdrowego zęba pacjenta do innego miejsca w łuku zębowych. Mówiąc potocznie, ząb najpierw się usuwa (możliwie najdelikatniej, tak aby nie uszkodzić jego korony i korzenia), a następnie umieszcza w nowym, odpowiednio przygotowanym przez stomatologa, zębodole.

Istnieją różne metody przyprowadzania autotransplantacji (jedno- lub dwuczasowa, zamknięta i otwarta). Stomatolog decyduje się na określoną metodę po wykonaniu szeregu badań diagnostycznych i po bardzo dokładnej analizie warunków anatomicznych panujących w jamie ustnej pacjenta. Autotransplantacja zawsze jest przeprowadzana pod osłoną antybiotyków – pacjent zażywa antybiotyk na dobę przed zabiegiem i 4 dni po zabiegu.

Sam zabieg trwa około godziny i najczęściej jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym, chociaż część pacjentów decyduje się na narkozę. Ząb – po przeniesieniu i umieszczeniu w nowym miejscu – zabezpiecza się szwami i stabilizuje na okres od 1 do 8 tygodni. Stosuje się w tym celu ligaturę drucianą, którą umieszcza się wokół szyjek sąsiednich zębów lub ligaturę umocowaną za pomocą kompozytu.

Autotransplantacja, jak każda inna interwencja chirurgiczna, może powodować występowanie dolegliwości pozabiegowych. Z racji tego, że zabieg dotyczy nie tylko zębów, ale i tkanek miękkich (takich jak dziąsła i błona śluzowa) mogą pojawić się obrzęki utrzymujące się do kilku dni po zabiegu. Pacjent może odczuwać także ból o niskim natężeniu i mieć problemy z rozwarciem szczęk. Na szczęście, dolegliwości te szybko ustępują.
Pacjentowi zaleca się przez kilka dni po zabiegu stosowanie lekkiej diety, utrzymywanie optymalnej higieny jamy ustnej, płukanie jamy ustnej roztworem chlorheksydyny, unikanie nagryzania na ząb.

Czy każdy ząb nadaje się do autotransplantacji?
Do autotransplantacji nadają się zęby zarówno z niezakończonym, jak i zakończonym rozwojem korzenia. Co więcej, zęby z dobrze rozwiniętym wierzchołkiem korzeniowym o wiele częściej muszą być później leczone kanałowo, ponieważ dochodzi w nich do obumarcia miazgi.
Przeszczepiane są nie tylko dojrzałe zęby – równie często transplantuje się zawiązki zębowe (czyli zęby, które jeszcze nie przebiły się przez dziąsło i nie mają w pełni ukształtowanych korzeni) – ponieważ przyjmują się one znacznie lepiej niż zęby dojrzałe.

Jakie są wskazania do autotransplantacji?
Autogenna transplantacja daje najlepsze wyniki u dzieci. Z reguły autotransplantację przeprowadza się w trzech przypadkach: gdy dojdzie do utraty zęba w wyniku próchnicy lub mechanicznego urazu, gdy brakuje zawiązków zębów stałych, które powstają w pierwszych miesiącach życia lub kiedy dziecko cierpi na poważną wadę zgryzu (np. wrodzony brak zęba w jednym łuku i stłoczenie zębów w drugim). Autotransplantacja poprawia estetykę uśmiechu, wpływa korzystnie na kształt łuku zębowego, żucie i artykulację, a także sprzyja rozwojowi wyrostka zębodołowego.

Autotransplantacja – i co dalej?
Należy pamiętać, że przeszczep własnego zęba nie zawsze oznacza koniec leczenia. Niekiedy w przeszczepionych zębach trzeba przeprowadzić leczenie kanałowe – dotyczy to zwłaszcza zębów dojrzałych z całkowicie ukształtowanym wierzchołkiem korzenia.
W wielu przypadkach konieczna jest także korekta kształtu korony zęba – jest bowiem oczywiste, że np. czwórka przeniesiona w miejsce jedynki nie będzie się prezentowała zbyt estetycznie. Adaptację estetyczną można rozpocząć już po sześciu miesiącach od zabiegu, po sprawdzeniu, czy ząb przyjął się w nowym miejscu i czy nie doszło do żadnych powikłań.
Natomiast jeżeli zabieg autotransplantacji został wykonany ze wskazań ortodonty, pacjent po upływie 3–6 miesięcy powinien kontynuować wcześniejsze leczenie. Na tym etapie konieczne jest założenie aparatu ortodontycznego, który zamknie przerwy między zębami i wyrówna linię symetrii w łuku.

B. Sz.