Anoreksja. Choroba, która niszczy także zęby

Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) charakteryzuje się uporczywym dążeniem do zmniejszenia masy ciała i irracjonalnym lękiem przed przybraniem na wadze. Jest zaburzeniem, które powoduje groźne powikłania zdrowotne i – w dłuższej perspektywie – może doprowadzić do śmierci pacjenta. Zdaniem Katarzyny Górki, psychoterapeutki z Fundacji Drzewo Życia, na anoreksję cierpi około 2 proc. Polaków. Najczęściej są to nastolatki w wieku od 13 do 18 roku życia, jednak chorobę coraz częściej diagnozuje się u mężczyzn.

Niewiele osób wie, że zaburzenia odżywiania wpływają negatywnie na stan jamy ustnej i mogą doprowadzić do utraty zębów. Do typowych problemów stomatologicznych dotykających anorektyków zaliczamy: ubytki twardych tkanek zębów niepróchnicowego pochodzenia, kserostomię, powiększenie ślinianek przyusznych, zapalenie kątów ust i języka, przebarwienia i rozchwianie zębów, uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej, a nawet – raka gardła lub przełyku.

Kwasowa erozja szkliwa u osób cierpiących na anoreksję
Częstym objawem zaburzeń odżywiania w przebiegu anoreksji jest prowokowanie wymiotów (nieraz po kilkanaście razy dziennie). Kwaśna treść żołądka, o ph wynoszącym mniej niż 1, wchodzi w kontakt ze szkliwem zębów i doprowadza do charakterystycznych ubytków, zlokalizowanych na powierzchniach przedsionkowych lub podniebiennych zębów (to charakterystyczne rozmieszczenie jest określane jako perimolysis lub perimylolysis).

Powierzchnia i głębokość zmiany pozostają w ścisłym związku z czasem trwania anoreksji – efekt kliniczny w postaci erozji pojawia się zwykle po upływie 1-2 lat choroby, a zmiany patologiczne z czasem obejmują głębsze warstwy zębiny, a nawet sięgają miazgi. W stanach zaawansowanych występuje też wzmożona wrażliwość zębów na bodźce termiczne i mechaniczne.

Innym, często opisywanym objawem anoreksji jest powiększenie ślinianek przyusznych, które większość lekarzy wiąże z regularnymi wymiotami. Niebolesne zazwyczaj powiększenie może wystąpić jedno− lub obustronnie, powodując deformację rysy twarzy. Zaburzona praca gruczołów ślinowych w połączeniu z zaburzoną gospodarką wodną (odwodnieniem) powoduje mniejsze wydzielanie śliny. Tymczasem, jak wiemy, kserostomia sprzyja odkładaniu większej ilości płytki nazębnej i predystynuje do rozwoju próchnicy oraz stanów zapalnych dziąseł.

U pacjentek prowokujących wymioty często dochodzi także do urazów błony śluzowej jamy ustnej i gardła. Okaleczenia i otarcia na podniebieniu miękkim są skutkiem prowokowania wymiotów za pomocą palców lub różnych przedmiotów.

Jak dbać o zęby – rady dla anorektyków
W przypadku anoreksji szczególnie istotna jest prawidłowa profilaktyka i weryfikacja zasad higieny jamy ustnej. Osoby z zaburzeniami odżywiania powinny:
– korzystać z miękkiej szczoteczki do zębów i używać pasty o niskim współczynniku ścieralności (RDA < 40),
– stosować prawidłową technikę szczotkowania zębów: całkowicie wyeliminować ruchy szorujące na rzecz ruchów pionowych,
– nigdy nie myć zębów bezpośrednio po wymiotach!!! W takiej sytuacji zaleca się płukanie jamy ustnej dwuwęglanem sodu lub wodorotlenkiem magnezu, które ma na celu zneutralizowanie działania kwasu żołądkowego w jamie ustnej,
– stosować gumę bezcukrową, zawierającą dwuwęglany lub mocznik, alternatywnie z gumą zawierającą fluor,
– w przypadku początkowych zmian erozyjnych szkliwa regularnie korzystać z profesjonalnych zabiegów higienicznych (usuwanie kamienia nazębnego, fluorkowanie),
– w przypadku dużych ubytków szkliwa zabezpieczyć ząb przed dalszym zniszczeniem za pomocą koron lub licówek.

B.Sz.