Najczęstsze wady zgryzu

Wyróżniamy kilkanaście rodzajów wad zgryzu, wywołanych przez różne czynniki wrodzone i nabyte. W zależności od ustawienia zębów górnych względem dolnych wyróżniamy:

– zgryz otwarty – wada polega na tym, iż zęby górne całkowicie lub częściowo nie kontaktują się z dolnymi. Powstały prześwit, zwany fachowo szparą niedogryzową, utrudnia prawidłowe odgryzanie i żucie, a także zaburza poprawną wymowę, zwłaszcza w zakresie spółgłosek przedniojęzykowozębowych (t, d, s, z, dz, c, n, ł). Charakterystycznymi cechami zgryzu otwartego są: niedorozwój szczęki, wydłużenie dolnego odcinka twarzy, wysokie, gotyckie podniebienie, powiększony kąt żuchwy, obniżone napięcie (hipotonia) mięśni warg, mięśni wyrazowych, mięśni żujących oraz mięśni języka.

– zgryz głęboki – z tą nieprawidłowością mamy do czynienia wówczas, gdy zęby górne zakrywają powyżej 2/3 wysokości zębów dolnych. Zbyt głębokie zachodzenie zębów górnych na dolne sprawia, iż twarz staje się niesymetryczna, a dolny odcinek twarzy jest mocno skrócony (broda zbytnio zbliża się do nosa). Nieleczony zgryz głęboki stanowi zaburzenie estetyczne oraz funkcjonalne. Bardzo często powoduje nadmierne ścieranie się górnych i dolnych zębów siecznych, może również odpowiadać za choroby dziąseł i przyzębia oraz problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym. Zniekształca również wymowę tzw. głosek dentalizowanych (s, z, c, dz; sz, ż, cz, dż; ś, ż, ć, dź). Przyczyna leży w braku tarcia powietrza o brzegi siekaczy, które w zgryzie  głębokim zbyt głęboko nachodzą na siebie.

– tyłozgryz (inaczej: zwiększony nagryz poziomy) – zęby żuchwy są cofnięte w stosunku do zębów szczęki, czego efektem jest cofnięcie bródki i opadnięcie kącików ust. Z racji ułożenia zębów  miejsce artykulacji głosek przesunięte jest do tyłu, co powoduje, że spółgłoski s, z, c, dz brzmieniem przypominają głoski ś, ź, ć, dź. Tyłozgryz stanowi 70% wszystkich wad zgryzu.

– przodozgryz – przednie zęby dolne znajdują się przed zębami górnymi, co nadaje twarzy nieprzyjemny, agresywny wygląd.

– zgyz krzyżowy – zęby dolne zachodzą na zęby górne na niektórych odcinkach lub w całym łuku zębowym.

– zgryz przewieszony – wynika z dysproporcji między górnym i dolnym łukiem zębowym. Najczęściej przyczyną jest nadmierna rozbudowa łuku górnego względem prawidłowo uformowanego łuku dolnego lub też zwężenie łuku dolnego względem górnego. W efekcie przy zwarciu szczęk powierzchnie zgryzowe zębów bocznych górnych i dolnych nie zachodzą na siebie prawidłowo. W rysach twarzy zaznacza się dysproporcja szerokości górnej i dolnej części twarzy. Zgryz przewieszony może występować z wychyleniem siekaczy lub z ich przechyleniem.

Do zaburzeń zgryzu zaliczamy również:
– stłoczenia – zęby są zbyt duże w stosunku do wyrostków zębodołowych, a ponieważ nie ma dla nich miejsca, dlatego wyrastają w różnych nieprawidłowych pozycjach – są obrócone pod niewłaściwym kątem, wyrzynają się w nieprawidłowym miejscu (np. od strony przedsionka, na podniebieniu),
– zęby odseparowane – z powodu nadmiaru miejsca zęby są tak położone, iż między nimi znajdują się widoczne "szpary".

Konsekwencje
Nieleczone wady zgryzu przyczyniają się do nadmiernego napinania mięśni twarzy, nienaturalnego układania szczęki i żuchwy, dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Natomiast do najczęstszych miejscowych powikłań zaliczamy: choroby przyzębia, próchnicę, ułamania i i ukruszenia zębów, uszkodzenia błony śluzowej warg i policzków. Ponadto wady zgryzu utrudniają wymowę, zaburzają czynności odgryzania i żucia oraz wpływają negatywnie na estetykę twarzy.

B.Sz.