Wczesne wyzwania dla układu odpornościowego a zdrowie jamy ustnej

Badania międzynarodowego zespołu naukowców wykazały, że wczesne zaburzenia odporności – takie jak ekspozycja na wirusa HIV – mogą trwale zmieniać mikrobiom jamy ustnej dzieci. Odkrycia te nie tylko wyjaśniają zwiększone ryzyko próchnicy w tej grupie, ale także odsłaniają, jakie są wzajemne związki między mikrobiomem jamy ustnej a zdrowiem ogólnym.

Międzynarodowy zespół naukowców, w skład którego weszli m.in. eksperci z University of Pennsylvania, University of Wyoming, University of Florida (USA) oraz Institute of Human Virology (Nigeria), przeanalizował zmiany w mikrobiomie jamy ustnej u dzieci zakażonych wirusem HIV oraz dzieci, które były narażone na kontakt z wirusem w okresie okołoporodowym, ale się nim nie zakaziły. Wyniki badań opublikowane w czasopiśmie „Microbiome” rzucają nowe światło na to, w jaki sposób wczesne zaburzenia odporności wpływają zarówno na zdrowie jamy ustnej, jak i na ogólny stan organizmu.

Bakterie – niezbędne dla funkcjonowania organizmu

Jeszcze niedawno bakterie postrzegano wyłącznie jako zagrożenie dla zdrowia człowieka. Dziś wiadomo jednak, że mikroorganizmy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dość dobrze przebadany został już mikrobiom jelitowy człowieka i nie ma żadnych wątpliwości, że jest jednym z kluczowych elementów zdrowia ogólnego.

Drugim najbardziej zróżnicowanym mikrobiologicznie układem ludzkiego organizmu jest jama ustna – ją badano dotychczas znacznie rzadziej, mimo że jest pierwszą linią kontaktu z pożywieniem i środowiskiem zewnętrznym.

Badanie w Nigerii – trzy grupy dzieci, trzy punkty czasowe

Zespół kierowany przez dr Modupe O. Coker – wykładowczynię w Katerze Nauk Podstawowych i Przedklinicznych w School of Dental Medicine Uniwersytetu Pensylwania – w ramach badania pobierał od dzieci w Nigerii próbki płytki nazębnej w trzech punktach czasowych. W badaniu wzięły udział trzy grupy: dzieci zakażone wirusem HIV, dzieci narażone na kontakt z wirusem w okresie okołoporodowym, ale niezakażone, a także dzieci całkowicie nienarażone i zdrowe. Wszyscy mali pacjenci z HIV byli leczeni terapią antyretrowirusową (Highly Active Antiretroviral Therapy – HAART).

Naukowcy analizowali m.in. różnorodność bakteryjną w przedniej i tylnej części jamy ustnej, obecność gatunków bakterii związanych z próchnicą oraz zmiany składu mikrobiomu w czasie (tzw. zmienność taksonomiczną). Okazało się, że w przeciwieństwie do jelit – gdzie stabilny mikrobiom jest korzystny – w jamie ustnej u zdrowych dzieci występowała zdecydowanie większa zmienność mikrobiomu niż u dzieci narażonych lub zakażonych HIV.

Naukowcy twierdzą, że mniejsza zmienność mikrobiomu jamy ustnej może oznaczać niższą zdolność do adaptacji na bodźce środowiskowe. Co więcej, u dzieci z HIV łączyła się ona z większą obecnością bakterii próchnicotwórczych, co może zwiększać ryzyko rozwoju próchnicy.

Zanik naturalnych różnic w jamie ustnej

Badacze zauważyli też, że u dzieci z HIV mikrobiom w przedniej i tylnej części jamy ustnej był bardziej jednorodny. W warunkach prawidłowych te obszary różnią się znacząco pod względem składu bakteryjnego. Takie „wyrównanie” może wynikać m.in. z zaburzeń wydzielania śliny, jej większej kwasowości oraz wpływu samego wirusa i leczenia na gruczoły ślinowe.

Zdaniem autorów badania, wyniki te dostarczają ważnych wskazówek dotyczących mechanizmów, dzięki którym wczesne zaburzenia zdrowia ogólnego – takie jak prenatalna ekspozycja na HIV – wpływają na rozwój mikrobiomu jamy ustnej. To z kolei może mieć konsekwencje dla całego organizmu, ponieważ zależność między zdrowiem jamy ustnej a zdrowiem ogólnym ma charakter dwukierunkowy.

Jak podkreśla dr Coker, dalsze badania nad mikrobiomem mogą nie tylko pomóc lepiej zrozumieć choroby, ale też stworzyć nowe możliwości ich zapobiegania i leczenia.

– Na pacjenta warto spojrzeć jako na całokształt, nie tylko na jego zęby. Istotna jest współpraca z lekarzami ogólnymi. Nie wszyscy lekarze mają świadomość, jak istotny wpływ mają choroby ogólne na zęby, a także odwrotnie – jak istotny wpływ mają zęby na choroby ogólne. Często nie widzimy tego, by kierowali pacjentów do stomatologa w ramach leczenia – mówi o wyzwaniach w opiece stomatologicznej nad pacjentami obciążonymi chorobami ogólnoustrojowymi dr n. med. Anna Sokołowska, adiunkt w Zakładzie Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej i Przyzębia Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Źródło: https://www.eatg.org

https://microbiomejournal.biomedcentral.com