Jama ustna odgrywa krytyczną rolę dla organizmu – wywiad

O tym, jaki wpływ na ogólny stan zdrowia ma zdrowie jamy ustnej, jakie wzywania stoją obecnie przed stomatologami w kontekście zdrowia jamy ustnej u osób starszych i jakie znaczenie może mieć Kongres FDI w Poznaniu w kontekście tworzenia strategii zdrowotnych w Polsce rozmawiamy z prof. Bolesławem Samolińskim, specjalistą zdrowia publicznego, założycielem i przewodniczącym Koalicji na rzecz Zdrowego Starzenia.

Panie Profesorze, społeczeństwo chyba nie do końca zdaje sobie sprawę, jak wiele procesów istotnych dla ogólnego stanu zdrowia człowieka zachodzi w jamie ustnej.

Prof. Bolesław Samoliński: Niestety jest to prawda i widać to również w krajowych oraz międzynarodowych aktach normatywnych. Nawet tzw. Deklaracja Organizacji Narodów Zjednoczonych w ogóle nie uwzględnia zdrowia jamy ustnej w kontekście zdrowia publicznego, koncentrując się na chorobach układu krążenia, układu pokarmowego czy cukrzycy. Tymczasem okazuje się, że to, co dzieje się jamie ustnej w istotny sposób wpływa na występowanie tych chorób i w bardzo niekorzystny sposób determinuje ich przebieg.

Jaka jest więc rola jamy ustnej dla ogólnego zdrowia człowieka?

Jama ustna odgrywa krytyczną rolę dla organizmu. To właśnie tu buduje się związek między środowiskiem zewnętrznym a wewnętrznym organizmu, to tu buduje się odporność, w jamie ustnej rozpoznaje się wreszcie własne i cudze antygeny, czyli związki, które mamy tolerować albo atakować i odrzucać. Do tego wszystkiego dochodzi zdolność przyjmowania pokarmów, rozdrabniania ich i trawienia. W grupie osób, które mają poważne schorzenia jamy ustnej obserwujemy choroby przewodu pokarmowego, niedożywienie, wzrost skłonności do cukrzycy i nadciśnienia tętniczego, a jeśli one już istnieją – wyraźne zaostrzenia ich przebiegu.

Podczas odbywającego się w ramach Kongresu FDI spotkania, dotyczącego m.in. starzenia się społeczeństwa, powiedział Pan, że zdrowie jamy ustnej w kontekście zdrowia całego organizmu to olbrzymie wyzwanie dla współczesnej stomatologii.

Powiem więcej – to nie tylko wyzwanie dla nas stomatologów, ale również dla całego narodowego programu zdrowia publicznego. Powinniśmy uwzględnić w nim zadania dotyczące wczesnego wykrywania chorób jamy ustnej, kwestie profilaktyki oraz edukacji, której zasady należy wpajać już od dzieciństwa. To, jak o jamę ustną dbają dzieci ma bowiem olbrzymi wpływ na jej stan w wieku podeszłym. Chodzi nie tylko o zdrowie, ale również o jakość życia.

A jak wygląda obecnie stan zdrowia jamy ustnej przeciętnego polskiego 70-80-latka?

Pozostawia on bardzo wiele do życzenia. Chociaż jako lekarze mamy do dyspozycji nowoczesne rozwiązania wsparcia seniorów w zakresie protetyki, to jednak nierówności w zakresie stanu zdrowia jamy ustnej czy możliwości finansowych osób w podeszłym wieku sprawiają, że nie u wszystkich można je zastosować. To z kolei rzutuje na dalsze pokolenia, bo niewłaściwe wzorce dotyczące higieny jamy ustnej u osób starszych wpływają na jej zachowanie przez dzieci i młodzież. Jest to więc problem nie tylko zdrowotny, ale i społeczny.

Czy uważa Pan, że taki przekaz, płynący z Kongresu FDI po raz pierwszy odbywającego się w Polsce, może dotrzeć do osób i instytucji, które kształtują politykę zdrowotną w naszym kraju?

Wierzę, że tak duża impreza, jaką jest Kongres FDI, niemal w całości poświęcona chorobom jamy ustnej, będzie miała wpływ na tworzenie strategii zdrowotnych w naszym kraju. Mamy w Polsce programy skierowane dla dzieci i młodzieży, brakuje tych przeznaczonych dla osób w podeszłym wieku. Najwyższy czas to zmienić.

Dziękuję za rozmowę.

Wywiad przeprowadził Piotr Łukaszewicz