Zęby drapieżnych ryb z późnej jury pod okiem mikroskopu
Zęby drapieżnych ryb z późnej jury pod okiem mikroskopu
Zęby drapieżnych ryb sprzed około 148 mln lat wzięli pod lupę mikroskopu naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Polskiej Akademii Nauk. Na podstawie badań wykazali, że różnice w budowie zębów są jednym z czynników umożliwiających wspólny byt podobnych gatunków na jednym terenie.
Skamieniałości odkryto w kamieniołomie Owadów-Brzezinki – jednym z najciekawszych stanowisk paleontologicznych w Polsce. Miejsce to leży w gminie Sławno w woj. łódzkim i jest znane z wyjątkowo dobrze zachowanych późnojurajskich skamieniałości morskich i lądowych organizmów.
Tym razem naukowcy z Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Instytutu Paleobiologii PAN skupili się na zębach dużych drapieżnych ryb z czasu później jury. – Późna jura to okres, z którego znamy liczne taksony ryb kostnoszkieletwoych. Jurajskie ryby były licznie reprezentowane przez dwie grupy: ryby pełnokostne (Holostei) i doskonałokostne (Teleostei). Te pierwsze wtedy dominowały, a dzisiaj należą do mniejszości. Z kolei te drugie dominują współcześnie – tłumaczył Łukasz Weryński, doktorant w Instytucie Nauk Geologicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Skamieniałości przedstawicieli obu tych grup znaleziono (w warstwie wapieni płytowych, w których ryby dobrze się zachowują) w Owadowie-Brzezinkach. W opisywanym badaniu grupę ryb pełnokostnych reprezentowały: skamieniałości ryb z nadrodziny Caturoidea: gatunek Strobilodus sp. oraz zęby Caturoidea indet., a bliskich doskonałokostnym – z rzędu Pachycormiformes; Orthocormus teyleri.
– Sednem tej sprawy jest to, że dwa podobnej wielkości duże drapieżniki (do 1-1,5 m długości) żyły w podobnym, dość płytkim środowisku. Taka koegzystencja jest możliwa wtedy, gdy taksony zajmują różne nisze ekologiczne, czyli pełnią różne funkcje w ekosystemie i odżywiają się innym pokarmem. Przyjąłem, że jednym z czynników umożliwiających ten wspólny byt jest różnica w uzębieniu – opowiadał Weryński w rozmowie z Nauką w Polsce.
Różnice w budowie i kształcie zębów
Naukowcy postanowili sprawdzić to za pomocą badań mikroskopowych: optycznych i elektronowych.
– Wykazaliśmy różnice w budowie uzębienia badanych ryb. U okazów reprezentujących Caturoidea zęby były zbudowane z ortozębiny – to rodzaj zębiny o strukturze podobnej do tej u ludzi, która codziennie przyrasta o 20-30 mikrometrów. Badany okaz miał jednak nieregularne przyrosty, co może dowodzić na przebywanie w warunkach niestabilnych środowiskowo. Z kolei u Orthocormus tayleri struktura wewnętrzna zęba jest bardziej zbliżona do kości, jest silnie unaczyniona i szybko rośnie – mówił paleontolog.
Dodał, że również kształt zębów się różnił. – Pachycormidy miały zęby bardziej przystosowane do chwytania i przebijania, natomiast zęby caturoidów miały charakter przebijająco-tnący, widoczny poprzez obecność krawędzi tnących. Zaobserwowane przez nas różnice strukturalne w zębach pomagają zatem wyjaśnić, w jaki sposób te drapieżne ryby promieniopłetwe mogły współistnieć – wskazał.
Jak dodał Weryński, według jego wiedzy, to pierwsze tego typu badania zębów ryb reprezentujących te taksony przeprowadzone mikroskopowo. – Zazwyczaj badania porównawcze późnojurajskich ryb przeprowadzano makroskopowo. Nasze badania są pierwsze, które porównują wewnętrzną strukturę uzębienia za pomocą badań mikroskopowych – powiedział.
Więcej szczegółów można znaleźć w publikacji źródłowej w „Acta Palaeontologica Polonica„.
Sprzęt stomatologiczny i medyczny to niezbędny ekwipunek dzisiejszego stomatologa. Odszukaliśmy zdjęcia, które przedstawiają instrumenty sprzed wieków. Warto zobaczyć co się zmieniło i jak kiedyś pojmowano ergonomię.
Źródło: https://naukawpolsce.pl/
Fot. Ghedoghedo – own work, CC-by-SA 4.0, Wikipedia.org
POWIĄZANE ARTYKUŁY
– Endodoncja zmieniła się przez lata. Przeszliśmy od instrumentacji ręcznej do maszynowej, która też bardzo mocno ewoluowała – mówi o rozwoju, jaki przeszła endodoncja w ostatnich latach lek. dent. Grzegorz Witkowski, absolwent Warszawskiego Uniwersy...
Palenie papierosów to nałóg bardzo szkodliwy dla całego organizmu człowieka – nie wyłączając jamy ustnej. Substancje zawarte w dymie tytoniowym niszczą szkliwo, prowadzą do chorób przyzębia, a także są jedną z głównych przyczyn nowotworów jamy ustnej...
Na stronach portalu Dentistry.co.uk higienistka Lottie Manahan, pracująca na co dzień w jednej z londyńskich klinik dentystycznych, omawia wady i zalety pasty do zębów w tabletkach, choć należałoby mówić raczej o tabletkach do zębów. Większość stan...
– Wydaje mi się, że najczęstszym błędem jest analiza okluzji w nawykowym zwarciu. Każdy z nas ma to nawykowe zwarcie, ale u kilkunastu procent populacji jest ono tym, co nazywamy centralną okluzją, czyli sytuacją, kiedy stawy są w relacji centralnej ...
Halloween to pochodzące zza Wielkiej Wody święto, które od lat 90. jest obchodzone także w naszym kraju. W Polsce przyjął się też – przynajmniej do pewnego stopnia – amerykański zwyczaj odwiedzania przez dzieci domów z hasłem "cukierek albo psikus" (...
Oklejanie ust nocą w celu zasypiania i poprawy jakości snu zyskuje na popularności, ale pojawiają się też błędne informacje na temat tej praktyki. W portalu Dentistry IQ ekspert ds. snu, Teresa Power DeNike, wyjaśnia, jakie są pozytywne i negatywne s...
Zęby taurodontyczne to anomalia morfologiczna wielokorzeniowych trzonowców stałych oraz mlecznych, zarówno w obrębie szczęki, jak i żuchwy. Można ją rozpoznać wyłącznie na podstawie badań obrazowych – zęby taurodontyczne cechują się przesunięciem dow...
Zęby oczne to potoczna, nieznajdująca potwierdzenia w specjalistycznych źródłach naukowych nazwa górnych kłów, czyli tzw. trójek. Skąd wzięło się to określenie? Tego tak naprawdę nie wiadomo – być może ma to związek z faktem, że są położone bezpośred...
Świat stomatologii w powiększeniu – klucz do precyzji i ergonomii Współczesna stomatologia nieustannie dąży do doskonałości, gdzie milimetry, a nawet mikrometry, decydują o sukcesie terapeutycznym i satysfakcji pacjenta. W tej precyzyjnej dziedzinie...
Zęby pieńkowe to zaburzenie rozwojowe zębów będące efektem negatywnego wpływu różnych czynników na etapie kształtowania się zębów w okresie prenatalnym. Mają one charakterystyczny kształt, przypominający nieco pieńki lub stożki, z wyraźnie szpicowatą...
Zęby kołkowate to zaburzenie anatomiczne kształtu koron zębowych, które przyjmują dość charakterystyczną postać przypominającą tzw. kołki. Zazwyczaj są one diagnozowane u osób ze skomplikowanymi zespołami genetycznymi oraz oligondoncją. W stomatolog...
