Czynniki ryzyka bruksizmu sennego u pacjentów z TMD

U pacjentów zmagających się z zaburzeniami skroniowo-żuchwowymi takie czynniki, jak wiek, stres oraz zaburzenia hormonalne mogą wiązać się ze podwyższonym ryzykiem wystąpienia bruksizmu nocnego. Wyniki badania prowadzonego przez naukowców z Uniwersytetu Harvarda opublikowano pod koniec maja w czasopiśmie „Scientific Reports”.

Autorzy pracy podkreślają, że bruksizm senny częściej występuje u pacjentów z TMD poniżej 50. roku życia, u których stwierdza się objawy stresu psychicznego oraz podwyższone stężenia kortyzolu i hormonu adrenokortykotropowego (ACTH).

– Uzyskane przez nas wyniki podkreślają znaczenie kompleksowej, wielowymiarowej oceny pacjentów z zaburzeniami skroniowo-żuchwowymi, szczególnie u tych pacjentów, u których podejrzewa się bruksizm nocny – napisali autorzy badania z zespołu pod kierunkiem chirurg stomatologicznej dr Yeon-Hee Lee z Harvard Medical School oraz Massachusetts General Hospital.

Badanie z udziałem 79 pełnoletnich pacjentów

Badanie było prowadzone pomiędzy styczniem 2020 r. a majem 2024 r. Udział w nim wzięło 79 dorosłych pacjentów zgłaszających dolegliwości bólowe związane ze stawami skroniowo-żuchwowymi. Uczestników podzielono na dwie grupy: z zaburzeniami TMD i bruksizmem oraz z zaburzeniami stawów skroniowo-żuchwowych, ale bez bruksizmu – w zależności od obecności lub braku bruksizmu sennego. Uczestnicy zostali poddani ocenie klinicznej, wypełnili kwestionariusze objawów oraz listę kontrolną zachowań parafunkcyjnych.

Rozpoznania zaburzeń skroniowo-żuchwowych potwierdzono niezależnie, a obecność bruksizmu oceniano na podstawie deklaracji samych pacjentów oraz wizualnych oznak starcia zębów. Poziom stresu psychicznego określano na podstawie odpowiedzi dotyczących niedawnych doświadczeń stresowych. Dodatkowo, w godzinach przedpołudniowych pobrano próbki krwi w celu oznaczenia parametrów hematologicznych i hormonalnych, takich jak kortyzol, ACTH oraz odpowiedź kortyzolu po przebudzeniu.

Jednak wraz z wiekiem ryzyko wystąpienia bruksizmu sennego malało, przy czym wartość graniczna wynosiła 50 lat (iloraz szans [OR] = 0,905; p = 0,006; obszar pod krzywą [AUC] = 0,259; 95% przedział ufności [CI], 0,149–0,368; p = 0,024). Dodatkowo w grupie z zaburzeniami skroniowo-żuchwowymi i bruksizmem wykazano istotnie wyższe wyniki w kwestionariuszu SCL-90-R (służy on do oceny problemów psychologicznych i objawów psychopatologii) w zakresie wrażliwości interpersonalnej (49,03 ± 8,65 vs. 43,47 ± 10,68; p = 0,014), depresji (48,59 ± 9,65 vs. 43,45 ± 10,32; p = 0,026) oraz lęku (50,94 ± 13,47 vs. 43,72 ± 9,65; p = 0,003).

Stężenia kortyzolu były również istotnie wyższe u pacjentów z bruksizmem (7,64 ± 10,47 µg/dL) w porównaniu do osób bez tej parafunkcji (4,98 ± 5,05 µg/dL; p = 0,022). Podwyższone były również poziomy hormonu adrenokortykotropowego (37,23 ± 21,49 vs. 21,39 ± 22,69 pg/ml; p = 0,004) oraz stosunek kortyzol/ACTH (24,78 ± 26,29 vs. 13,12 ± 13,54; p = 0,014).

Autorzy przyznali zarazem, że ograniczeniem ich badania była niewielka liczebność próby. Podkreślili celowość przeprowadzenia większego, najlepiej wieloośrodkowego badania w celu potwierdzenia uzyskanych wyników.

– Wczesne rozpoznanie objawów stresu, zaburzeń jakości snu i zaburzeń w funkcjonowaniu układu hormonalnego może pomóc w opracowaniu celowanych, a przy tym skutecznych metod leczenia – podsumowali autorzy pracy pt. „Czynniki kliniczne, psychologiczne i hematologiczne prognozujące bruksizm senny u pacjentów z zaburzeniami stawu skroniowo-żuchwowego (Clinical, psychological, and hematological factors predicting sleep bruxism in patients with temporomandibular disorders).

Zdaniem wielu ekspertów, bruksizm może, a nawet powinien być już uznawany za dolegliwość cywilizacyjną XXI wieku. – Pacjenci cierpiący z powodu zgrzytania i zaciskania zębów oraz związanego z tym bólu w obrębie twarzoczaszki coraz częściej szukają pomocy w gabinetach stomatologicznych. Objawy bruksizmu są zauważalne nawet u 80% pacjentów – mówi dr hab. n. med. Aleksandra Nitecka-Buchta – prezes Polskiego Towarzystwa Dysfunkcji Narządu Żucia, specjalistka protetyki, implantolog, wieloletni pracownik naukowo-dydaktyczny Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Źródła: https://www.drbicuspid.com/

https://www.nature.com/