Anomalia krótkiego korzenia (AKK) u 11-latki

Anomalia krótkiego korzenia (AKK; ang. short root anomaly) to relatywnie często występująca anomalia rozwojowa. Dotknięte nią zęby mają morfologicznie prawidłowe korony, prawidłowo prezentują się także tkanki przyzębia, ale korzenie zębów są krótkie i zaokrąglone. Dokładna przyczyna tej nieprawidłowości nie została dotychczas w pełni rozpoznana.

W prezentowanej pracy opisano przypadek 11-letniej dziewczynki z Grecji, u której anomalia krótkiego korzenia dotyczyła wszystkich zębów stałych, za wyjątkiem pierwszych zębów trzonowych.

Czym jest anomalia krótkiego korzenia?

Anomalia krótkiego korzenia to zaburzenie rozwojowe, które charakteryzuje się występowaniem zębów stałych o krótkich i zaokrąglonych, „tępych” korzeniach z zamkniętymi wierzchołkami. Zęby dotknięte tym schorzeniem mają stosunek długości korzenia do wysokości korony wynoszący 1 : 1 lub mniej.

W przypadku występowania AKK chorobą tą są prawie zawsze dotknięte stałe centralne siekacze szczęki, a następnie przedtrzonowce szczęki, boczne siekacze szczęki oraz zęby przedtrzonowe żuchwy. Anomalia krótkiego korzenia najrzadziej dotyczy kłów i zębów trzonowych. Nieprawidłowość ta jest obustronna i zwykle obejmuje 2 do 4 par zębów. Diagnozowane są jednak także rzadkie przypadki AKK z zajęciem wielu zębów.

Korony zębów dotkniętych tą chorobą mają prawidłową morfologię. Pomimo krótkich korzeni, komory miazgi, kanały korzeniowe oraz wspierające tkanki przyzębia wydają się prawidłowe w badaniu radiograficznym, jednak w niektórych przypadkach trzonowce z AKK mogą wykazywać taurodontyzm (powiększenie komory zęba trzonowego). Również klinicznie zarówno zęby, jak i tkanki przyzębia są prawidłowe, dlatego schorzenie to często nie jest diagnozowane, może natomiast zostać rozpoznane podczas rutynowego badania RTG bądź w przypadku wystąpienia ruchomości zębów.

Częstość występowania anomalii krótkiego korzenia jest różna – zależnie od badanej populacji. W badaniu z udziałem zdrowych młodych dorosłych w Finlandii stwierdzono częstość występowanie AKK na poziomie 1,3%. Jakobsson i Lind podali, że anomalia krótkiego korzenia siekaczy centralnych szczęki występowała u 2,4% szwedzkich dzieci w wieku 11 lat i starszych. Z kolei Ando i wsp. stwierdzili, że u japońskich dzieci w wieku 5–14 lat anomalia krótkiego korzenia występowała u aż 10% uczestników badania.

Podobne wyniki wykazali Cutrera i wsp. – badacze odnotowali częstość występowania AKK na poziomie prawie 10% wśród 232 pacjentów ocenianych pod kątem leczenia ortodontycznego, przy czym większość badanych była pochodzenia latynoskiego. Ponadto w kilku przeprowadzonych badaniach potwierdzono, że AKK występuje trzykrotnie częściej u kobiet (1 : 2,5–3,6).

Opis przypadku

Do Kliniki Wydziału Stomatologii Dziecięcej w Salonikach została skierowana 11-letnia dziewczynka, a powodem wizyty było rozpoznanie skróconych korzeni w prawie całym uzębieniu dziecka, co wykazało zdjęcie pantomograficzne. Pacjentka bez poważnych schorzeń w historii, urodziła się w wyniku porodu naturalnego, po bezproblemowej ciąży. Rodzice wspominali o nawracających infekcjach ucha u dziecka. Wzrost i waga dziewczynki mieściły się w granicach normy dla jej grupy wiekowej, w badaniach krwi nie stwierdzono nieprawidłowości.

Wszystkie zęby wyrzynały się bez zakłóceń, w fizjologicznych przedziałach wiekowych, pacjentka nigdy nie była leczona ortodontycznie. Dziewczynka wspomniała o łagodnym urazie zębów, prawdopodobnie z towarzyszącym wstrząśnieniem mózgu, któremu uległy środkowe siekacze szczęki. Do zdarzenia tego doszło dwa lata wcześniej, a stan uzębienia poszkodowanej nie został wówczas skontrolowany przez stomatologa.

W badaniu zewnątrzustnym nie rozpoznano żadnych nieprawidłowości. W badaniu klinicznym wewnątrzustnym stwierdzono obecność stałych siekaczy, kłów, przedtrzonowców oraz pierwszych stałych zębów trzonowych, a drugie stałe zęby trzonowe były prawie w pełni wyrznięte. Korony wszystkich zębów miały fizjologiczną wielkość, kolor i kształt. Higiena jamy ustnej była zła, u młodej pacjentki występowało też łagodne zapalenie dziąseł. Pod względem ortodontycznym relację trzonowców przypisano do klasy I według Angle’a. Nagryz poziomy wynosił 2 mm, a nagryz pionowy 3 mm.

Ruchomość zębów oceniono według klasyfikacji Millera. Siekacze centralne żuchwy wykazywały I stopień ruchomości ze względu na bardzo krótkie korzenie, a siekacze boczne szczęki II stopień ruchomości – powodem była prawie całkowita resorpcja korzeni. Wszystkie siekacze szczęki były wrażliwe na badanie opukowe. Ponadto wszystkie siekacze górne wykazywały wrażliwość na zimno oraz badanie żywotności miazgi zęba przy użyciu prądu. Wszystkie zęby sieczne żuchwy reagowały pozytywnie na obydwa testy.

Wstępna ocena radiograficzna obejmowała zdjęcie ortopantomograficzne i okołowierzchołkowe zdjęcia rentgenowskie siekaczy. Wszystkie zęby z wyjątkiem pierwszych trzonowców wykazywały nieprawidłowo krótkie korzenie z zaokrąglonymi wierzchołkami. Pierwsze przedtrzonowce żuchwy również miały krótkie korzenie, ale stosunek ich korzeni do koron zębowych był większy niż 1 : 1. Natomiast w przypadku siekaczy bocznych szczęki występowała zaawansowana resorpcja korzeni, prawie bez resztek korzeni oraz przezierność w rejonie wierzchołka.

Pomimo krótkich korzeni, wszystkie pozostałe zęby miały prawidłowe komory miazgi i kanały korzeniowe. Z wyjątkiem dwóch siekaczy bocznych wszystkie zęby miały fizjologiczną blaszkę zbitą wyrostka zębodołowego. Nie stwierdzono również żadnych nieprawidłowości w obrębie kości wyrostka zębodołowego. Rodzinna ocena OPG potwierdziła, że u żadnego członka rodziny (ojciec, matka, młodsze rodzeństwo) nie występowała anomalia krótkiego korzenia.

Pacjentce udzielono instruktażu w zakresie higieny jamy ustnej, podkreślając jej znaczenie zwłaszcza dla jak najdłuższego utrzymania siekaczy górnych. Zalecono również unikanie gryzienia zębami przednimi.

W celu ustabilizowania siekaczy szczęki, a tym samym przedłużenia ich obecności w jamie ustnej zdecydowano się na ich szynowanie wraz z zębami sąsiednimi przy użyciu drutu ze stali nierdzewnej 0,015″. Drut ten został przyklejony za pomocą żywicy kompozytowej na powierzchni podniebiennej przednich zębów szczęki. Umieszczenie pojedynczego drutu od zęba 13 do zęba 23 drażniłoby brodawkę sieczną i zaburzało okluzję, dlatego do szynowania zębów 11–12–13 oraz zębów 21–22–23 użyto dwóch oddzielnych kawałków drutu.

Ze względu na to, że nastolatka regularnie grała w piłkę ręczną, zdecydowano się na skonstruowanie indywidualnego ochraniacza na zęby, aby zapobiec możliwym urazom zębów, które mogłyby dodatkowo uszkodzić siekacze szczęki lub nawet doprowadzić do ich utraty.

Ponieważ korzenie wielu zębów były krótkie, a siekacze boczne były niemal pozbawione korzeni, pobranie wycisków stomatologicznych przy użyciu konwencjonalnego materiału wyciskowego mogłoby doprowadzić do przypadkowej ekstrakcji zęba po wyjęciu masy z jamy ustnej. Z tego względu zdecydowano się zastosowanie systemu CAD-CAM.

Zaplanowano obserwację stanu pacjentki co 3 miesiące. Po 6 miesiącach obserwacji szyna była nienaruszona, a siekacze szczęki nie wykazywały ruchomości, nie były też wrażliwe na opukiwanie. Jednak ponowna ocena radiologiczna (zdjęcia okołowierzchołkowe) ujawniła utrzymującą się przezierność przy siekaczach bocznych. Nastolatce ponownie udzielono instrukcji prawidłowej higieny jamy ustnej, kładąc szczególny nacisk na podniebienną powierzchnię zębów przednich szczęki, gdzie znajdowała się szyna.

W obserwacji po 24 miesiącach od przyjęcia pacjentki oceniono, że higiena jamy ustnej była dobra, a żaden z siekaczy szczęki nie wykazywał ruchomości i wrażliwości na opukiwanie. Ocena radiograficzna po upływie 24 miesięcy potwierdziła całkowite wyleczenie obszaru okołowierzchołkowego w okolicy siekaczy szczęki oraz brak dalszej resorpcji korzeni.

Tytuł artykułu: Presentation of a Case of Short Root Anomaly in an 11-Year-Old Child

Autorzy:  Angelika Sofia Trimeridou, Aristidis Arhakis, Konstantinos Arapostathis

Department of Pediatric Dentistry, School of Dentistry, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki, Greece

Hindawi. Case Reports in Dentistry, Volume 2023, Article ID 1766133, 7 pages, https://doi.org/10.1155/2023/1766133

Artykuł dostępny jest pod adresem: https://downloads.hindawi.com/journals/crid/2023/1766133.pdf

Materiał redakcyjny