Wielolekowość w Polsce – raport Narodowego Funduszu Zdrowia

Aż 1/3 Polaków po 65. roku życia przyjmuje co najmniej 5 leków dziennie. Zażywanie wielu medykamentów jednocześnie, zwane polipragmazją, zwiększa ryzyko wystąpienia groźnych powikłań i wzajemnych interakcji. Narodowy Fundusz Zdrowia wspólnie z Naczelną Izbą Aptekarską i Naczelną Izbą Lekarską rozpoczynają akcję edukacyjną, która zwróci uwagę seniorów na liczbę przyjmowanych leków i zminimalizuje ryzyko nadmiernego oraz niekontrolowanego oddziaływania farmakologii na ich zdrowie i życie.

Polipragmazja, nazywana też wielolekowością, to przyjmowanie co najmniej pięciu leków jednocześnie. Jest groźna dla każdego, szczególnie dla osób starszych, które są obciążone chorobami przewlekłymi, np. cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym, niewydolnością krążenia. Eksperci podkreślają – starzenie się społeczeństwa i równoczesne wydłużanie życia sprawiają, że polipragmazja pozostająca poza nadzorem jest zjawiskiem aktualnym i niebezpiecznym.

Nieprawidłowa polipragmazja zaczyna się od 5 leków

– Konsumpcja leków w Europie i na świecie rośnie. Dlatego przygotowaliśmy raport o polipragmazji. Nasze dane mówią, że pół miliona osób po 65. roku w Polsce zażywa przynajmniej 5 leków dziennie w ciągu pół roku! Chodzi tylko o leki refundowane – mówił Adam Niedzielski, prezes Narodowego Funduszu Zdrowia, podczas spotkania z dziennikarzami, które odbyło się 27 lutego w siedzibie centrali Funduszu w Warszawie.

Raport „NFZ o zdrowiu – polipragmazja” szczegółowo opisuje zjawisko wielolekowości z polskiej perspektywy. Fundusz przywołuje dane z 2018 r. mówiące o liczbie wykupionych substancji czynnych. Im jest ona większa w krótkim czasie, tym wyższe jest ryzyko istnienia nieprawidłowej polipragmazji. Najbardziej zagrożone niepożądanymi reakcjami są osoby, które w ciągu miesiąca od zrealizowania pierwszej recepty w 2018 r. wykupiły ponad 20 substancji czynnych. Takich pacjentów było 321!

Wielolekowość – kogo dotyczy?

– Opracowanie Narodowego Funduszu Zdrowia pokazuje całą populację, dlatego wiemy, że polipragmazja w nieznacznie większym stopniu dotyka mężczyzn (51%) niż kobiety (49%). Zjawisko dotyczy w sumie 1/3 Polaków po 65. roku życia. Wyniki badań ekspertów NFZ-u pokazują też najbardziej niebezpieczne dla zdrowia interakcje między lekami – mówi prof. Marcin Czech z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie.

Z danych przedstawionych w raporcie wynika, że w 2018 r. najliczniejszą grupą wśród badanych narażonych na interakcje były osoby, które wykupiły w tym samym czasie leki hipotensyjne (ponad 7,3 mln osób) oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (prawie 5,9 mln osób).

– W ograniczeniu polipragmazji rola farmaceutów jest kluczowa. Dzięki naszej wiedzy jesteśmy w stanie wychwycić niebezpieczne reakcje leków między sobą, ale też między lekami i suplementami diety oraz między lekami a żywnością – zwracała uwagę Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej.

„Nie zawsze więcej, znaczy lepiej”

Nieracjonalne przyjmowanie kilku leków równocześnie może prowadzić do wystąpienia działań niepożądanych, groźnych dla zdrowia, a nawet życia. Chodzi m.in. o krwawienia z przewodu pokarmowego lub depresji oddechowej. – Polipragmazja jest wyzwaniem zarówno dla pracowników ochrony zdrowia, jak i samych pacjentów. Działania w tym obszarze są konieczne. Nie jest bowiem prawdą, że im więcej leków stosowanych jest przez jednego pacjenta, tym lepiej – przekonuje prof. Przemysław Kardas, kierownik Zakładu Medycyny Rodzinnej na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi, jeden z recenzentów raportu.

Świadomy pacjent – skuteczna terapia

Aby ograniczyć zjawisko polipragmazji, Fundusz wspólnie z Naczelną Izbą Aptekarską i Naczelną Izbą Lekarską rozpoczynają akcję edukacyjną „Świadomy pacjent – skuteczna terapia”. – Dzięki intensywnym działaniom edukacyjnym będziemy informować o zasadach odpowiedzialnego przyjmowania leków, o możliwych interakcjach i zapobieganiu negatywnym skutkom polipragmazji. Chodzi o optymalizację bezpieczeństwa pacjentów, głównie starszych – precyzuje prezes Adam Niedzielski.

W ramach akcji w każdy czwartek marca br. w oddziałach wojewódzkich NFZ-u będą dyżurować farmaceuci, którzy bezpłatnie doradzą pacjentom, jak właściwie przyjmować medykamenty. Pacjenci otrzymają też 8-stronicowy magazyn, z którego dowiedzą się m.in. jak bezpiecznie zażywać leki, jak je przechowywać i jakie interakcje może wywołać stosowanie wielu leków.

Wiele osób wciąż unika leczenia stomatologicznego. Głównym powodem bywa lęk przed bólem, a także negatywne skojarzenia dotyczące gabinetu, narzędzi stomatologicznych czy metod leczenia. Fachowo stan taki określa się jako dentofobia. Lekarze dentyści, świadomi problemu, coraz częściej dostosowują swoją ofertę również do tych najbardziej zalęknionych pacjentów.

Źródło: NFZ

Fot. qimono, pixabay.com