20 lat pracy i… kręgosłup do naprawy

O tym, jak dbać o kręgosłup stomatologa i leczyć zmiany zwyrodnieniowe powstające na skutek pracy przy fotelu dentystycznym portal Dentonet.pl rozmawia z dr n. med. Wojciechem Szymańskim, neurochirurgiem, specjalistą w zakresie chirurgii kręgosłupa.

– Panie Doktorze, jakimi pacjentami są stomatolodzy?
– Z moich doświadczeń wynika, iż stomatolodzy należą do najmniej cierpliwych i zdyscyplinowanych pacjentów. Uparcie ignorują symptomy choroby i odkładają w nieskończoność wizytę u specjalisty, mimo iż doskonale wiedzą, że kręgosłup „sam się nie wyleczy”. Efekt? Do mojego gabinetu najczęściej trafiają dentyści z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi, będącymi wynikiem wieloletnich zaniedbań.

– Jak rozumiem, stomatolodzy najczęściej podejmują leczenie, kiedy pojawiają się silne dolegliwości bólowe, utrudniające im wykonywanie zawodu?
– Najczęściej są to dolegliwości bólowe kręgosłupa, głównie w odcinku szyjnym i lędźwiowo-krzyżowym – ale nie zawsze. Pamiętajmy, iż choroba kręgosłupa z czasem wpływa na inne okolice ciała, np. na stawy biodrowe, stawy kolanowe i łokciowe, miednicę, klatkę piersiową. Dlatego też wielu stomatologów uskarża się na silne bóle kończyn górnych, kończyn dolnych, częste migreny, parestezje, drętwienia nóg, dłoni.

– Jakie objawy powinny stanowić dzwonek alarmowy?
– Przede wszystkim – drętwienia. Nie chodzi o szyję i kark, ale ramiona, ręce, dłonie i palce. Jeżeli dochodzi do zaburzeń czucia, konieczna jest jak najszybsza wizyta u lekarza i wykonanie badań, zdjęć rentgenowskich i rezonansu magnetycznego. Jeżeli w tym momencie nie podejmie się leczenia operacyjnego, może dojść do sytuacji, w której nie można już utrzymać narzędzi w ręku – po prostu wystąpią niedowłady. Lepiej więc nie dopuścić do sytuacji, w której chory kręgosłup wpłynie na naszą sprawność manualną i uniemożliwi dalsze wykonywanie zawodu.

– W takim razie wymieńmy jeszcze raz typowe zmiany zwyrodnieniowe, które diagnozuje Pan u stomatologów.
– Najczęściej jest to wypadnięcie dysku. Niemniej równie często dochodzi do uwypukleń dyskowych, narastających zmian zwyrodnieniowych kostnych oraz zmian w stawach, które dają bardzo podobne zmiany neurologiczne. Częstą dolegliwością są również parestezje, czyli dokuczliwe pieczenia, oraz migrena potyliczna – dolegliwości bólowe głowy przechodzące w okolicę czołową. Ponadto nieleczone zmiany kręgosłupa w odcinku szyjnym często powodują nadciśnienie tętnicze.

– W jaki sposób dochodzi do takich dysfunkcji?
– Wykonywanie zawodu związanego z utrwaloną (wymuszoną) pozycją ciała wcześniej czy później doprowadza do zmian zwyrodnieniowych, które z czasem skutkują wystąpieniem objawów neurologicznych i dolegliwości bólowych. Jeżeli przez wiele lat stoimy w jednej pozycji, przekręceni, zgięci, schyleni pod dziwnym kątem, to zmiany wystąpić muszą.

– Czy oznacza to, że wcześniej czy później każdego stomatologa czeka stół operacyjny? Czy jednak można w jakiś sposób zahamować proces zwyrodnieniowy?
– Niestety, procesu zwyrodnieniowego nie da się cofnąć ani zahamować, można jedynie zmniejszyć tempo, z jakim choroba postępuje. Jeśli zwyrodnienie ma swą przyczynę w deformacji kręgosłupa, to należy leczyć je odpowiednio wcześnie przed wystąpieniem zwyrodnienia. Często powtarzam, że należy dbać o siebie – tzn. nie tylko pracować od rana do wieczora, ale też troszczyć się o swoją kondycję fizyczną, ćwiczyć (choćby rekreacyjnie), dużo pływać. Bardzo dobrze robi joga, proste ćwiczenia rozciągające, które można wykonywać między zabiegami. Natomiast w momencie, w którym pojawiają się dolegliwości bólowe, należy udać się do neurologa, który wybierze dla nas najbardziej odpowiednią formę fizjoterapii. Nagrzewania, masaż, diatermia, terapuls, solux, laseroterapia, magnetronik, krioterapia, masaż podwodny – to wszystko pomaga. Warto też zainwestować w ergonomiczne meble, które w jakimś stopniu wymuszają prawidłową pozycję kręgosłupa we wszystkich odcinkach, a także stymulują pracę mięśni przykręgosłupowych.

– Wielu stomatologów obawia się zabiegu, gdyż oznacza to wielomiesięczne wyłączenie z zawodu. Proszę powiedzieć, jak długo trwa leczenie?
– Wszystko zależy od zaawansowania zmian chorobowych. Jeżeli mamy do czynienia z wieloletnimi zaniedbaniami, wtedy leczenie operacyjne jest bardziej poważne i wyłączenie z pracy trwa od 3 do 6 tygodni, a niekiedy nawet do 6 miesięcy. Jeżeli choroba trwa krócej, a badania dodatkowe i obrazowe nie wykażą zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych, powrót do zdrowia trwa krócej.

– Na czym polega diagnostyka?
– Zaczyna się od zwykłych zdjęć RTG kręgosłupa tej okolicy, która daje dolegliwości i którą trzeba leczyć. Z tymi zdjęciami należy udać się do fachowca – neurochirurga lub ortopedy, który albo będzie kwalifikował do dalszej diagnostyki (typu rezonans magnetyczny), albo – jeżeli zmiany są niewielkie – skieruje na fizjoterapię, zaordynuje doraźnie zakładaną ortezę lub w przypadku dominujących bólów stawowych wykona blokadę przykręgosłupową.

– A co po zabiegu? Czy możliwy jest powrót do wcześniejszego tempa pracy?
– Stomatolodzy bardzo niechętnie poddają się leczeniu, ponieważ się boją nie tylko wyłączenia z pracy, ale też powikłań. Istnieje ogólne przeświadczenie, że leczenie operacyjne kręgosłupa to „ostateczna ostateczność”, ponieważ widmo wózka inwalidzkiego jest nieuchronne. Ten strach powoduje, iż stomatolodzy rezygnują nawet z diagnostyki, nie mówiąc już o samym leczeniu. Tymczasem celem leczenia jest powrót do pracy. Oczywiście, przy bardzo dużych zmianach zwyrodnieniowych nie jesteśmy w stanie wszystkiego wyleczyć, jest to niemożliwe, jakieś dolegliwości będą się utrzymywały.

– Panie Doktorze, ilu stomatologów trafia do Pana w ciągu roku?
– Dużo. Około 50–70. To jedna z najliczniejszych grup zawodowych, które przewijają się przez mój gabinet.

– A ilu z nich podejmuje leczenie?
– Optymistycznie szacując – może 10%. Nie da się ukryć, że to dość ponura statystyka.

– W imieniu redakcji portalu Dentonet.pl serdecznie dziękuję za rozmowę.

Apelujemy zatem do naszych Czytelników – dbając o zdrowie swoich pacjentów, nie zapominajcie o własnym zdrowiu! Więcej o ergonomii pracy stomatologa będzie można przeczytać także w nowym numerze „e-Dentico”.

B.Sz.