Kamień nazębny zdradził dietę pierwszych rolników sprzed 8,5 tys. lat
Kamień nazębny zdradził dietę pierwszych rolników sprzed 8,5 tys. lat
Podstawą diety roślinnej mieszkańców północnego Iraku 8,5 tys. lat temu były pszenica i jęczmień – powiedział PAP-owi dr hab. Arkadiusz Sołtysiak z Instytutu Archeologii UW, który brał udział w badaniach mikroszczątków roślin zachowanych w kamieniu nazębnym.
Obszar północnego Iraku był do niedawna rzadkim celem badań archeologów. W ostatnich latach nastąpiła ich intensyfikacja w tym rejonie – wiele ekip archeologicznych przeniosło się z ogarniętej działaniami wojennymi Syrii. Tam też, w rejonie górnego Tygrysu, w górzystej części północnej Mezopotamii, położone jest stanowisko Nemrik 9 – osada i cmentarzysko, z którego pochodzą przebadane zęby. – To pierwsze tego typu przedsięwzięcie dla tak wczesnego neolitu, czyli czasów, w którym ludzie zaczęli uprawiać rolę i hodować zwierzęta – wyjaśnił w rozmowie z PAP-em dr hab. Arkadiusz Sołtysiak. W projekcie badawczym, oprócz Polaka, wzięli udział dr Linda Scott Cummings z PaleoResearch Institute w USA i Chad Yost.
Badanie polegało na analizie mikroszczątków zachowanych w kamieniu nazębnym. Naukowcy przebadali w sumie zęby 11 zmarłych, których szkielety wydobył w czasie wykopalisk na stanowisku Nemrik 9 w północnym Iraku zespół kierowany przez prof. Stefana K. Kozłowskiego (obecnie pracującego w Instytucie Archeologii UKSW w Warszawie). Wykopaliska odbyły się w latach 80. XX wieku. Część z blisko stu szkieletów trafiła do Polski i ich szczegółowa analiza antropologiczna została niedawno zakończona. Teraz przyszła pora na szczegółową analizę kamienia nazębnego. – Udało się ustalić, że zmarli jedli przede wszystkim pszenicę i jęczmień. Natomiast mniej intensywne starcia zębów niż w późniejszej epoce brązu sugeruje, że nie spożywali zbyt wielu przetworzonych produktów zbożowych.Nadal dużą część diety mogło stanowić mięso dzikich zwierząt – opowiada dr hab. Sołtysiak. Przebadane mikroszczątki roślin zachowane w kamieniu nazębnym to przede wszystkim fitolity, czyli silnie zmineralizowane, mikroskopijne krzemionkowe twory znajdujące się w komórkach roślin.
Próchnica zębów nie stanowiła u ówczesnych większego problemu – jej częstość występowania w przypadku przebadanych szkieletów była bardzo niska. Zdaniem dr. hab. Sołtysiaka wynika to zapewne z tego, że ludzie ci mieli ograniczony dostęp do cukrów, które ulegają fermentacji mlekowej.
Prawdopodobnie badacze odkryli też pradziejowy sposób na czyszczenie zębów. W jednym przypadku natknęli się na fragment drewna uwięziony w kamieniu nazębnym. – Być może jest to ślad po użyciu patyczka, który służył do codziennej higieny jamy ustnej. Nawet dziś na Bliskim Wschodzie używa się łatwo rozszczepialnych gałązek do czyszczenia zębów – opowiada naukowiec. Badaczom nie udało się jednak ustalić gatunku drzewa, z którego wykonano fragment tej, być może, „praszczoteczki” do zębów.
Kiedy zauważono zależność między spożywanymi posiłkami a stanem zdrowia jamy ustnej? Jak w średniowieczu tłumaczono próchnicę? Dzieje dentystyki przedstawia prof. Jerzy Supady, autor książki „Historia dentystyki w zarysie”.
Oprac. AF na podst. http://naukawpolsce.pap.pl
Fot. poliroberty900, pixabay.com
POWIĄZANE ARTYKUŁY
Począwszy od 2003 r. w dolinie Ledi-Geraru na północy Etiopii dokonywano kolejnych odkryć szczątków praczłowieka, w tym najstarszego jak dotąd fragmentu żuchwy przedstawiciela rodzaju Homo. Przed kilkoma dniami w czasopiśmie „Nature” ukazał się artyk...
Na wykopaliskach prowadzonych na starożytnym egipskim cmentarzu w Amarnie odkryto szczątki kobiety pochowanej około 3000 lat temu – w jej miednicy naukowcy znaleźli potworniaka, czyli guza jajnika z dwoma znajdującymi się wewnątrz zębami. Jest to naj...
Górnicy pracujący w kopalni Freedom w stanie Dakota Północna w pobliżu granicy z Kanadą, natrafili na bardzo dobrze zachowany kieł należący do mamuta, który – jak oceniają paleontolodzy – żył około 10 000 lat temu. Znalezisko to ma około 2,1 m długoś...
Zgodnie z informacjami ogłoszonymi w ostatnim czasie, brytyjska Narodowa Służba Zdrowia (NHS) w ciągu najbliższych dwóch lat ma zamiar stworzyć specjalistyczne kliniki leczenia otyłości dla dzieci. Ma to pomóc w rozwiązaniu problemu otyłości i nadwag...
Skanowanie skamieniałości prahistorycznych ryb wykazało, że uwrażliwiona wewnętrzna warstwa ich zębów mogła ewoluować z tkanek czuciowych znajdujących się w ochronnym pancerzu tych ryb, co może tłumaczyć wysoką wrażliwość dzisiejszych zębów. Badanie ...
Jak poinformował Krajowy Urząd ds. Ochrony Zabytków i Archeologii landu Saksonia-Anhalt, podczas niedawnych prac archeologicznych prowadzonych w okolicy miasta Naumburg, wśród innych artefaktów odkryto nosidełko dla niemowląt, które było ozdobione se...
Wikingowie, którzy dzięki produkcjom filmowym ostatnich lat zyskują na popularności, znani byli dotąd jako waleczni wojownicy oddani swoim bóstwom (ze wskazaniem na Odyna) oraz odkrywcy (na początku XI wieku) Ameryki. Być może najemni wojownicy średn...
Na zdrowie jamy ustnej wpływa wiele czynników – codzienna higiena, regularne wizyty u dentysty, a także odpowiednio zbilansowana dieta. Znajdujące się w produktach spożywczych witaminy i minerały odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu dobrej kondycji z...
Zespół austriackich badaczy poddał analizie czaszkę odnalezioną przed prawie stu laty w ruinach Efezu (dzisiejsza Turcja). Do tej pory sądzono, że są to szczątki Arsinoë IV, księżniczki egipskiej, która była siostrą Kleopatry. Najnowsze analizy antro...
Próchnica trawiła zęby gryzoni już ponad 2,5 mln lat temu – wykazali polscy paleontolodzy, którzy na trzonowcu popielicy zauważyli ślady stanu chorobowego wraz ze szczątkami bakterii. To jedyny taki przypadek opisany dotąd w literaturze. – Próbka ma...
