Zastosowanie szynoterapii w leczeniu powikłań po ortodoncji

Układ stomatognatyczny składa się z wielu wzajemnie powiązanych ze sobą elementów, na których funkcjonowanie wpływa ogromna liczba czynników. Zmiany w jednej ze składowych determinują przebudowę w całym systemie. Modyfikując ustawienie zębów, leczenie ortodontyczne niekiedy indukuje niekorzystną adaptację układu do zaistniałych warunków zwarciowych.

Układ stomatognatyczny jest narządem spełniającym określone funkcje fizjologiczne, takie jak żucie, wstępne trawienie, połykanie, formowanie dźwięków, a także oddychanie pod kontrolą ośrodkowego układu nerwowego. Odbywa się to z udziałem różnych zespołów tkanek, do których należą: kości twarzowej części czaszki, mięśnie żwaczowe oraz nadgnykowe, mięśnie mimiczne, mięśnie języka i podniebienia, stawy skroniowo-żuchwowe, górny i dolny łuk zębowy, przyzębie, układ naczyń krwionośnych i limfatycznych, błona śluzowa jamy ustnej oraz gruczoły ślinowe, a także nerwy obwodowe. Czynność układu stomatognatycznego jest rezultatem wzajemnej współpracy wszystkich jego elementów morfologicznych. Każdy z nich oddziałuje pośrednio lub bezpośrednio na funkcję pozostałych. W zaburzeniach zwarcia następuje rozkojarzenie całego układu i wyzwolenie czynników, które mogą doprowadzić do zmian patologicznych .

W przypadku wad zgryzu w układzie stomatognatycznym dochodzi do zjawiska adaptacji, wraz ze zmianami biomorfotycznymi organizmu. W przebiegu leczenia ortodontycznego, zwłaszcza u osób dorosłych, nie ma możliwości pełnego dostosowania się tkanek do zmienionych warunków okluzyjnych, dlatego często dochodzi do zachwiania równowagi fizjologicznej układu stomatognatycznego. Na stan czynnościowy układu stomatognatycznego wpływają takie czynniki jak okluzja statyczna i dynamiczna, stan emocjonalny organizmu, ogólny stan zdrowia pacjenta. Na wszystkie wyżej wymienione składowe bezpośredni lub pośredni wpływ mają metody lecznicze stosowane przez lekarzy stomatologów, w szczególności ortodontów. Zakończone leczenie ortodontyczne jest kompromisem pomiędzy prawidłową funkcją układu stomatognatycznego a oczekiwaną przez pacjenta estetyką, co niejednokrotnie prowadzi do wytworzenia jatrogennych warunków okluzyjnych. Często sam proces leczenia ortodontycznego może przebiegać z podniesionym napięciem mięśniowym, czego wynikiem jest zafałszowanie fizjologicznej relacji przestrzennej żuchwy względem szczęki. Nieprawidłowa okluzja może być przyczyną, ale również i skutkiem zaburzeń w układzie stomatognatycznym. Uznaje się, że etiologia dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego – TMD (temporomandibular disorder) jest wieloczynnikowa. Udokumentowany wpływ mają takie czynniki jak urazy, zmiany strukturalne, patofizjologiczne i psychospołeczne oraz jatrogenne. Spośród czynników miejscowych najczęściej dyskutowana i najbardziej sporna jest okluzja.

To fragment artykułu pt. „Zastosowanie szynoterapii w leczeniu powikłań w układzie stomatognatycznym po zakończonym leczeniu ortodontycznym aparatem stałym”. Jego autorami są dr n. med. Aleksandra Nitecka-Buchta, Marta Sitek, Alicja Targońska, Wiktoria Wierzba, Justyna Strzelecka, Beata Pisarska, prof. dr hab. n. med. Stefan Baron związani z Zakładem Dysfunkcji Narządu Żucia Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Pełna treść artykułu dostępna jest w 63. numerze „eDentico”.

Tematem pracy jest analiza stanu układu stomatognatycznego u pacjentów po zakończonym leczeniu ortodontycznym aparatem stałym. Do badania zostali włączeni studenci w wieku od 23 do 28 lat (średnia wieku – 25,3 lat), po zakończonym leczeniu ortodontycznym aparatem stałym, u których wystąpiły objawy bólowej postaci bruksizmu. Pacjenci zostali wyselekcjonowani z populacji studentów czwartego i piątego roku ŚUM, zgłaszających się w Poradni Dysfunkcji Układu Ruchowego Narządu Żucia w Zabrzu. Wykluczono ogólnoustrojowe zaburzenia napięcia mięśniowego, a także rozległe odbudowy protetyczne. Diagnostykę rozpoczęto od badania przedmiotowego i podmiotowego. Następnie wykonano analizę okluzji za pomocą kalki artykulacyjnej, a także korzystając z systemu T-Scan III w projekcji dwuwymiarowej oraz trójwymiarowej.