31 maja – Światowy Dzień Bez Tytoniu 2024

– Dzieci używają e-papierosów częściej niż dorośli, a globalnie szacuje się, że 37 mln młodych ludzi w wieku 13-15 lat używa tytoniu – informuje Polskie Towarzystwo Chorób Płuc przy okazji Światowego Dnia Bez Tytoniu, obchodzonego 31 maja. W Polsce palenie tytoniu było w 2022 r. głównym czynnikiem ryzyka odpowiedzialnym za obciążenie chorobowe u mężczyzn i drugim u kobiet.

Nikotyna zawarta w tytoniu jest silnie uzależniająca, a palenie tytoniu to główny czynnik ryzyka chorób układu krążenia i układu oddechowego, ponad 20 różnych rodzajów raka oraz wielu innych wyniszczających schorzeń. Każdego roku ponad 8 mln ludzi umiera z powodu palenia tytoniu. W Polsce, według raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, palenie tytoniu było w 2022 r. głównym czynnikiem ryzyka odpowiedzialnym za obciążenie chorobowe u mężczyzn, a u kobiet było na drugim miejscu, po wysokim wskaźniku BMI.

– Osoby małoletnie, które zaczynają palić, są bardziej narażone na szybkie uzależnienie od nikotyny. Ich mózg, który jeszcze się rozwija, jest bardziej podatny na działanie substancji uzależniających. Dodatkowo nikotyna może zakłócać rozwój mózgu nastolatków, szczególnie w obszarach odpowiedzialnych za pamięć, koncentrację i umiejętność podejmowania decyzji. Ponadto istnieje korelacja między paleniem tytoniu a występowaniem zaburzeń psychicznych, takich jak depresja i lęk – podkreśla dr Małgorzata Czajkowska-Malinowska, prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc.

Inicjatywy WHO w walce z epidemią tytoniową

WHO w ramach Ramowej Konwencji o Ograniczeniu Użycia Tytoniu (WHO FCTC) promuje kilka skutecznych działań w zakresie redukcji używania tytoniu, w tym monitorowanie używania tytoniu, ochronę ludzi przed używaniem tytoniu, oferowanie pomocy w rzuceniu palenia, ostrzeganie o niebezpieczeństwach związanych z tytoniem, egzekwowanie zakazów reklamowania, promocji i sponsorowania tytoniu oraz podnoszenie podatków na tytoń. Polski rząd intensywnie pracuje nad wprowadzaniem kolejnych ograniczeń, ale środowisko medyczne apeluje o możliwie szybkie i radykalne prawodawstwo, które wskazywałoby na odpowiednią rangę szkodliwości wyrobów tytoniowych.

Zaprzestanie używania tytoniu przynosi wymierne korzyści zdrowotne i ekonomiczne. Badania pokazują, że graficzne ostrzeżenia zdrowotne na opakowaniach oraz mocne kampanie antytytoniowe zwiększają świadomość i motywację do rzucenia palenia. W krajach, które wprowadziły wysokie podatki na tytoń, zaobserwowano znaczące zmniejszenie konsumpcji, szczególnie wśród młodzieży i grup o niskich dochodach.

Nowe produkty nikotynowe i ich zagrożenia

Nowe formy dostarczania nikotyny, takie jak e-papierosy i podgrzewane produkty tytoniowe, są promowane jako mniej szkodliwe, ale badania wykazują, że niosą one ze sobą liczne zagrożenia zdrowotne. Emisje z e-papierosów zawierają toksyczne substancje, a ich długoterminowe skutki są wciąż nieznane.

– Nikotyna to silnie uzależniająca substancja, niezależnie od formy przyjmowania. Nikotyna z e-papierosa jest tak samo szkodliwa i uzależniająca, jak ta z wypalonego papierosa. Młodzi ludzie często zapominają, że e-papieros to nie jest tylko para wodna i substancje smakowo-zapachowe, ale również nikotyna i cały szereg substancji szkodliwych dla zdrowia, które uszkadzają naczynia krwionośne i płuca. Nawet okazjonalne palenie czy używanie e-papierosa szkodzi zdrowiu. Nowe formy wyrobów nikotynowych takie jak e-papierosy często prowadzą do niekontrolowanego spożycia wysokich dawek nikotyny, co jest szczególnie niebezpieczne dla zdrowia. Uzależnienie od nikotyny to choroba, którą można i należy leczyć – ważne, żeby podjąć decyzję o chęci rzucenia palenia – podkreśla prof. Mateusz Jankowski, przewodniczący Sekcji Antytytoniowej Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc.

Światowy Dzień bez Tytoniu

Światowy Dzień bez Tytoniu ustanowiony przez WHO w 1987 r. ma być okazją do przypominania o ogromnych kosztach zdrowotnych i ekonomicznych związanych z używaniem tytoniu, a także uświadamiania, że przez wspólne działania na rzecz redukcji używania tytoniu można chronić zdrowie obecnych i przyszłych pokoleń, promując zdrowszy i bardziej zrównoważony styl życia.

Jaka jest rola lekarza stomatologa jako lekarza pierwszego kontaktu w walce z nałogiem nikotynizmu? Co lekarz zrobić może, a wręcz powinien? Mówi prof. Tomasz Konopka.

Źródło informacji: Polskie Towarzystwo Chorób Płuc

PAP Mediaroom