Stan zdrowia dziąseł a wyniki leczenia chirurgicznego

Nowe badania zaprezentowane podczas odbywającego się w minionym tygodniu w Wiedniu kongresu EuroPerio11 – największego na świecie wydarzenia poświęconego periodontologii, organizowanego przez Europejską Federację Periodontologiczną (EFP) – wykazują, że wielu pacjentów kwalifikujących się do poważnych zabiegów chirurgicznych, zwłaszcza onkologicznych (m.in. w obrębie przewodu pokarmowego), ma problemy ze zdrowiem jamy ustnej i przyzębia. Wyniki sugerują, że zdrowie jamy ustnej powinno być istotnym elementem przygotowania pacjenta do operacji, ponieważ może ono znacząco wpływać na jej przebieg oraz rekonwalescencję.

Zespół badawczy pod kierownictwem dr Adeliny S. Plachokovej z Uniwersyteckiego Centrum Medycznego Radboud w Holandii przebadał 79 pacjentów zakwalifikowanych do poważnych zabiegów chirurgicznych. Ponad połowa chorych onkologicznych z nowotworami przewodu pokarmowego (gastrointestinal cancer, GIC) wykazywała zmiany w jamie ustnej wymagające interwencji, a u wielu zdiagnozowano zaawansowaną chorobę przyzębia wymagającą leczenia periodontologicznego.

– Pomimo regularnych wizyt stomatologicznych, u wielu pacjentów przygotowywanych do operacji, zwłaszcza z rozpoznaniem nowotworów przewodu pokarmowego, stan jamy ustnej był daleki od optymalnego – podkreśliła dr Plachokova cytowana w komunikacie prasowym EFP. – To oznacza, że tracimy okazję do wykrycia i leczenia problemów, które mogą wpływać na proces gojenia po operacji. Obecne Protokoły Kompleksowej Opieki Okołooperacyjnej (Enhanced Recovery After Surgery, ERAS) koncentrują się głównie na żywieniu i kondycji fizycznej pacjentów przed zabiegiem, całkowicie pomijając aspekt zdrowia jamy ustnej.

Związek między chorobami przyzębia a nowotworami

Coraz więcej badań potwierdza związek pomiędzy zaawansowaną chorobą przyzębia a nowotworami przewodu pokarmowego, takimi jak rak przełyku i jelita grubego. Doniesienia te są poparte dużymi badaniami kohortowymi i metaanalizami, które wskazują na możliwe biologiczne mechanizmy wpływu chorób przyzębia na rozwój nowotworów.

Jednak zagrożenia nie ograniczają się jedynie do ryzyka nowotworu – zły stan jamy ustnej może również komplikować leczenie chirurgiczne, zwiększając ryzyko infekcji, zapalenia płuc czy opóźnionego gojenia.

– Badania przeprowadzone w Japonii wykazały, że opieka stomatologiczna przed operacją może zmniejszyć liczbę powikłań i skrócić pobyt w szpitalu. W tym kraju już od 2012 r. zarządzanie zdrowiem jamy ustnej w okresie okołooperacyjnym jest więc standardową częścią leczenia onkologicznego – dodała dr Plachokova.

Jak przeprowadzono badanie?

Badanie dr Plachokovej objęło 36 pacjentów z nowotworami przewodu pokarmowego oraz 43 pacjentów bez rozpoznania onkologicznego, wszystkich zakwalifikowanych do poważnych operacji. Stan jamy ustnej oceniano za pomocą dwóch narzędzi:

– Oral Health Assessment Tool (OHAT) – oceny wizualnej, gdzie wyższe wyniki wskazują na gorszy stan zdrowia jamy ustnej,

– Dutch Periodontal Screening Index (DPSI) – oceny nasilenia choroby przyzębia w badaniu klinicznym.

Pomimo deklarowanych regularnych wizyt stomatologicznych, problemy zdrowotne jamy ustnej były powszechne, zwłaszcza w grupie pacjentów z GIC. Ponad połowa pacjentów miała zaawansowaną chorobę przyzębia, jedna trzecia nie miała już własnych zębów, a liczba pozostałych zębów była znacznie niższa niż w grupie kontrolnej. Ponad 60% uczestników wymagało głębokiej higienizacji – był to odsetek wyższy niż w przeciętnej populacji starszych dorosłych w Holandii.

Najczęstsze problemy ze zdrowiem jamy ustnej u uczestników badania wykryte w ramach oceny OHAT to:

– zniszczone lub połamane zęby,

– suchość w jamie ustnej,

– naloty na języku,

– uogólnione złogi płytki nazębnej i kamienia, także u użytkowników protez,

– niewystarczająca higiena jamy ustnej i nieświeży oddech,

– suchość błon śluzowych i podrażnienia.

– Zdrowie jamy ustnej jest ściśle powiązane ze stanem odżywienia, a niedożywienie wpływa na proces gojenia po zabiegach chirurgicznych – wyjaśniła dr Plachokova. – U pacjentów z protezami odnotowano wyższe wyniki OHAT, co może wynikać z trudności w przyjmowaniu pokarmów. To kolejny argument, by opieka periodontologiczna stała się elementem przygotowania przedoperacyjnego.

Dlaczego warto zadbać o zdrowie jamy ustnej przed operacją?

Podczas gdy przygotowania przedoperacyjne najczęściej skupiają się na diecie, aktywności fizycznej, rzuceniu palenia czy zdrowiu psychicznym, stan jamy ustnej często bywa pomijany. Tymczasem badania wskazują, że poprawa zdrowia przyzębia przed operacją może zmniejszyć ryzyko powikłań, szczególnie u pacjentów onkologicznych.

– To badanie ujawnia istotną lukę w przygotowaniach chirurgicznych – skomentował prof. Lior Shapira, przewodniczący komitetu naukowego EuroPerio11, były prezydent EFP. – Pomimo regularnych wizyt stomatologicznych, wielu pacjentów – zwłaszcza z nowotworami przewodu pokarmowego – przystępuje do operacji w złym stanie zdrowia przyzębia. Choć to niewielkie, pilotażowe badanie, to stanowi ważny punkt wyjścia. Jeśli dalsze analizy potwierdzą, że leczenie choroby przyzębia skraca czas hospitalizacji lub obniża koszty leczenia, będzie to mocny argument za włączeniem opieki periodontologicznej do rutynowych protokołów chirurgicznych – najlepiej w ramach istniejących już przesiewowych ocen żywieniowych.

– Wierzymy, że ocena stanu jamy ustnej powinna być standardowym elementem diagnostyki przedoperacyjnej, szczególnie w grupach wysokiego ryzyka, takich jak pacjenci z nowotworami układu pokarmowego. Nawet proste badanie przesiewowe może pomóc zidentyfikować osoby wymagające leczenia jeszcze przed operacją – podsumowała dr Adelina S. Plachokova.

– Istnieje wiele badań wskazujących na to, że choroba przyzębia ma duży wpływ na zdrowie ogólne. Wiąże się ją z chorobami układu sercowo-naczyniowego, reumatoidalnym zapaleniem stawów, preeklampsją czy cukrzycą – mówi prof. dr hab. n. med. Marta Cześnikiewicz-Guzik, kierownik Zakładu Periodontologii, Profilaktyki i Klinicznej Patologii Jamy Ustnej Instytutu Stomatologii Wydziału Lekarskiego UJ CM w Krakowie, specjalistka chirurgii stomatologicznej i periodontologii, autorka ponad 100 artykułów naukowych, członek Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego oraz British Society of Periodontology.

Źródło: https://www.efp.org/