Czy można szybciej wykrywać raka jamy ustnej?

Dzięki innowacyjnym badaniom prof. Catherine Poh z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej rosną szanse na skuteczniejszą walkę z jednym z najbardziej podstępnych nowotworów – rakiem jamy ustnej. Wykorzystując technologię fluorescencyjną, cytologię wzorowaną na testach wykonywanych w diagnostyce raka szyjki macicy oraz sekwencjonowanie genomu, jej zespół opracowuje metody umożliwiające wczesne wykrycie choroby, nawet w trudno dostępnych regionach. Wspierane przez darczyńców badania mogą otworzyć nowy rozdział w diagnostyce i leczeniu „cichego zabójcy”, który co roku zbiera śmiertelne żniwo u tysięcy pacjentów.

Rak jamy ustnej stanowi poważny problem zdrowotny. Co roku diagnozuje się go u około 640 tys. osób, przez co stanowi około 2% wszystkich nowotworów na świecie. W Polsce – według różnych statystyk – liczba nowych przypadków waha się od 3 do 4 tys. rocznie.

Pomimo postępów w leczeniu nowotworów jamy ustnej, aż połowa pacjentów umiera w ciągu pięciu lat od diagnozy. Klucz do poprawy tych statystyk leży w wczesnym wykrywaniu choroby – a właśnie nad tym od lat pracuje prof. Catherine Poh, specjalistka patologii jamy ustnej z Wydziału Stomatologii Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej (UBC) w Kanadzie.

Jej zaangażowanie ma głębokie osobiste źródła. Prof. Poh jest dentystką a jej dziesięcioletnia praktyka oraz bezpośredni kontakt z pacjentami zmagającymi się z rakiem jamy ustnej skłoniły ją do podjęcia studiów doktoranckich dotyczących tej właśnie choroby. Dziś jej badania przynoszą nadzieję na szybsze rozpoznanie nowotworu i jego skuteczniejsze leczenie.

– Po latach pracy z pacjentami wiedziałam, że muszę poświęcić się badaniom, by móc realnie im pomóc – mówi prof. Poh.

Fluorescencja– przełom w diagnostyce?

Jednym z najważniejszych osiągnięć zespołu prof. Poh jest wykorzystanie technologii wizualizacji fluorescencyjnej w diagnostyce i chirurgii nowotworów jamy ustnej. Metoda ta – oparta na zastosowaniu filtrowanego niebieskiego światła – pozwala precyzyjnie określić granice zmiany nowotworowej. Dzięki temu chirurdzy mogą usunąć wszystkie chore tkanki, co znacząco zmniejsza ryzyko nawrotu choroby.

– Jeśli tkanka jest zdrowa, w świetle fluorescencyjnym widzimy kolor zielony. W przypadku zmian nowotworowych kolor zanika, a powierzchnia staje się ciemniejsza – tłumaczy badaczka.

Prace te są możliwe dzięki wsparciu darczyńców, którzy wspierają Fundusz Badań nad Rakiem prowadzony prof. Catherine Poh. – W badaniach naukowych ciągłość finansowania ma kluczowe znaczenie. Dzięki naszym darczyńcom mogliśmy kontynuować nasze projekty i wprowadzać nowe rozwiązania – podkreśla badaczka.

Prosto, skutecznie, dostępnie – badanie cytologiczne na wzór testu Pap

Kolejnym innowacyjnym rozwiązaniem jest adaptacja znanego z ginekologii testu cytologicznego do potrzeb diagnostyki raka jamy ustnej. – Za pomocą specjalnej szczoteczki pobieramy komórki z powierzchni błony śluzowej. To badanie może przeprowadzić każdy lekarz lub pielęgniarka – mówi prof. Poh. – Jest to szczególnie istotne w regionach, w których dostęp do stomatologa jest ograniczony.

Zespół badawczy korzysta również z sekwencjonowania genomu (proces określania kolejności nukleotydów w DNA organizmu), by identyfikować pacjentów o podwyższonym ryzyku zachorowania. Analiza próbek tkankowych z ogólnokrajowych badań chirurgicznych pozwala natomiast rozpoznać molekularne zmiany towarzyszące przejściu stanu przednowotworowego w raka.

– Dzięki genomice jesteśmy w stanie wyłapać kluczowe wydarzenia biologiczne, które prowadzą do choroby. To może umożliwić nie tylko wcześniejsze wykrycie raka, ale też potencjalne zastosowanie terapii celowanej – wyjaśnia prof. Poh.

Nowa era walki z rakiem jamy ustnej

Wizją badaczki jest stworzenie kompleksowego programu walki z rakiem jamy ustnej – od badań przesiewowych po leczenie i opiekę pooperacyjną. Dzięki jej zaangażowaniu i wsparciu darczyńców powstają innowacyjne rozwiązania, które mogą uratować życie tysiącom pacjentów.

– Łącząc badania naukowe z praktyką kliniczną możemy realnie wpłynąć na przyszłość diagnostyki raka jamy ustnej – podsumowuje prof. Poh.

Redukcja konsumpcji alkoholu, ograniczenie palenia papierosów, szczepienia przeciw HPV i regularne wizyty u stomatologia to – zdaniem dr. n. o zdr. Pawła Koczkodaja z Narodowego Instytutu Onkologii – kluczowe zasady profilaktyki pierwotnej nowotworów okolic szyi i głowy. – Regularne wizyty u stomatologa są nie do przecenienia pod kątem tzw. czujności onkologicznej – podkreśla ekspert.

Źródło: https://give.ubc.ca