RPP: uczniowie mają prawo do wiedzy o zdrowiu

– Uczniowie mają prawo do rzetelnej wiedzy o zdrowiu, a państwo ma obowiązek dostarczyć im informacje w tym zakresie – powiedział Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec, który od dłuższego czasu zabiegał o wprowadzenie nowego przedmiotu o zdrowiu. Edukacja zdrowotna będzie nowym przedmiotem szkolnym, który zastąpi lekcje znane dotychczas jako wychowanie do życia w rodzinie (WDŻ). Uczniowie klas IV-VIII szkoły podstawowej będą mieli jedną godzinę edukacji zdrowotnej tygodniowo, w szkole ponadpodstawowej będą to dwie godziny.

Z projektu MEN wynika, że edukacja zdrowotna będzie obowiązkowym przedmiotem, dostosowanym do wieku uczniów. Na lekcjach młodzież nauczy się m.in. jak się zdrowo odżywiać i jak chronić się przed stresem. Dowie się też, czym są ruchy antyszczepionkowe oraz jakie są metody antykoncepcji, czym różni się naprotechnologia od in vitro. Młodzież będzie także omawiać zagrożenia związane z różnymi aspektami seksualności oraz sposoby reagowania w sytuacji doświadczenia przemocy seksualnej lub gdy ktoś mówi o takim doświadczeniu.

– Od pięćdziesięciu lat wiemy, że ani funkcjonowanie ochrony zdrowia, ani genetyka nie są najważniejsze dla zdrowia własnego i całej populacji. Jak pokazały badania, które prowadził Marc Lalonde, największy wpływ na nasze zdrowie ma to, jak o siebie dbamy na podstawie swojej wiedzy i świadomości – podkreślił Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec.

Jego zdaniem postawy dotyczące wyboru zdrowego jedzenia czy poziomu aktywności fizycznej budujemy w sobie od najmłodszych lat. – Dlatego w tym okresie, pierwszych kilkunastu lat życia, musimy oddziaływać na dzieci i młodzież, tak by później jako dorośli podejmowali właściwe decyzje zdrowotne – stwierdził Rzecznik Praw Pacjenta.

Według niego niezwykle trudno jest podejmować dobre decyzje zdrowotne, jeśli w dzieciństwie nie zbudowało się odpowiednich nawyków, nie otrzymało i nie przyswoiło wiedzy w tym zakresie. – Edukacja zdrowotna musi obejmować bardzo wiele różnych obszarów – od stylu życia, przez zdrowie psychiczne, zdrowie seksualne i budowanie relacji, po znajomość systemu ochrony zdrowia i swoich praw, a także umiejętność rozpoznawania zagrożeń, w tym dezinformacji i szkodliwych treści w sieci – wskazał Rzecznik.

Podkreślił, że dezinformacja – w wyniku rozwoju mediów cyfrowych i szybkiego dostępu do treści – jest bardzo poważnym zagrożeniem dla całego społeczeństwa, także w „obszarze zdrowotnym”. A wybory pojedynczych osób, np. dotyczące szczepień, przekładają się na innych.

Edukacja zdrowotna – priorytet dla krajów europejskich

Rzecznik Praw Pacjenta zwrócił uwagę, że państwa europejskie identyfikują potrzebę zapewnienia odpowiedniej edukacji zdrowotnej. I choć mają do tego zagadnienia różne podejście (dostosowane do specyfiki poszczególnych systemów edukacji), to potrzeba ta powszechnie uznawana jest za jeden z priorytetów jeśli chodzi o zdrowie mieszkańców.

– Nasz zespół dokonał szczegółowej analizy występowania i zakresu takich przedmiotów w różnych krajach. Zidentyfikowaliśmy je w programach krajów skandynawskich (np. Finlandii, Norwegii), ale również Wielkiej Brytanii, Irlandii, Hiszpanii czy w Europie Środkowo-Wschodniej – Czech czy Łotwy – powiedział PAP Bartłomiej Chmielowiec dodając, że od wielu lat zabiega o wprowadzenie tego typu edukacji do polskich szkół.

Jak podkreślił, Polska zdecydowanie odstaje na niekorzyść od innych krajów europejskich w tym, jak wiele lat życia w zdrowiu tracimy z powodu tzw. behawioralnych (zależnych od naszego działania) czynników ryzyka. Jako przykłady wymienił palenie tytoniu czy złe odżywianie.

Dodał, że rozwinięta edukacja zdrowotna i budowanie kultury dbania o własne zdrowie są podstawą do przeprowadzenia zmiany w tym zakresie. Podkreślił, że edukowanie społeczeństwa zaczyna się w szkole. – Edukacja zdrowotna to prawo ucznia do rzetelnej wiedzy, z drugiej strony wypełnia ona obowiązek ochrony dzieci i najmłodszych przez państwo. Edukacja zdrowotna to również dobra i konieczna odpowiedź na obecną skalę dezinformacji, manipulacji i szkodliwych treści w sieci, na które najmocniej narażone są właśnie nasze dzieci – powiedział Chmielowiec.

Dodał, że to właśnie z tego powodu w styczniu tego roku skierował do Ministerstwa Edukacji Narodowej apel o wprowadzenie nowego przedmiotu do szkół. – Jedynie powszechna oraz kompleksowa realizacja edukacji zdrowotnej pozwoli na nabycie wiedzy, umiejętności i postaw, które zaprocentują w okresie całego życia i przyczynią się do zachowania lepszego zdrowia – ocenił.

Zmniejszyć nierówności w zdrowiu

Rzecznik Praw Pacjenta nie ma wątpliwości, że edukacja zdrowotna prowadzona w jednolity sposób w całym kraju, z biegiem lat przyczyni się do zmniejszenia nierówności w zdrowiu, jakie uwidaczniają się na poziomie poszczególnych powiatów. – Największą wymierną korzyścią z realizacji edukacji zdrowotnej od najmłodszych lat będą dobrze zorientowani w kwestiach zdrowia obywatele, posiadający adekwatne kompetencje, pozwalające im na prowadzenie właściwego stylu życia – wyjaśnił Rzecznik.

Dodał, że ministra edukacji Barbara Nowacka w swoich pracach i planach odpowiedziała na ten apel, podejmując wspólnie z ministrą zdrowia Izabelą Leszczyną i ministrem sportu Sławomirem Nitrasem prace nad nowym przedmiotem, który pojawi się programie szkolnym już od września 2025 r. – To dobra i kompleksowa odpowiedź na tak istotne zapotrzebowanie wśród uczniów – zaznaczył.

– Na etapie prac nad projektem zgłosiliśmy uwagi dotyczące zakresu planowanych zajęć – namawiając do praktycznego podejścia w zakresie identyfikacji wiarygodnych źródeł informacji, szerszego uwzględnienia kwestii zdrowia psychicznego i precyzując zapisy dotyczące praw pacjenta – dodał Chmielowiec.

Rzecznik Praw Pacjenta ma nadzieję, że z czasem zajęcia dotyczące zdrowia będą miały stałe miejsca również w programie edukacji najmłodszych – czyli w przedszkolach i pierwszych klasach szkolnych, gdyż dzieci są najbardziej podatne na kształtowanie prozdrowotnych postaw.

Źródło informacji: PAP MediaRoom