„Uważne słuchanie” – projekt hig. stom. Moniki Dąbrowskiej

Sytuacje życiowe w relacji medyk–pacjent jakich doświadczyłam podczas mojej choroby, jak i przed nią, zmotywowały mnie do stworzenia projektu pt. „Uważne słuchanie”, w którym podkreślam rolę komunikatywności, relacji, rozmowy i feedbacku w kontaktach medyka z pacjentem. Żyjemy w XXI w., a w relacjach w tej grupie medycznej wciąż często brakuje uważnego słuchania i dialogu. W większości przypadków górę biorą przyzwyczajenia, rutyna, kierowanie się wiedzą teoretyczną nabytą na studiach, a nie praktyka, poświęcenie czasu i rozmowa.

O mnie

Nazywam się Monika Dąbrowska, jestem z zawodu asystentką i higienistką stomatologiczną. Od 5 lat choruję na SM i SCA (stwardnienie rozsiane i ataksję móżdżkowo-rdzeniową). Jestem osobą niepełnosprawną, poruszam się na wózku inwalidzkim, jestem wspomagana oddechowo przez koncentrator tlenu. Mimo że choroba uniemożliwiła mi pracę zawodową, tj. pracę w gabinecie stomatologicznym, połączyłam swoje pasje: stomatologię i sztukę. Jestem artystką amatorką – maluję obrazy o tematyce stomatologicznej (ale nie tylko), trzymając pędzel w ustach, gdyż mam porażone ręce.

Dwa lata temu stworzyłam projekt pt. „Nie w pełni sprawna, w pełni piękna i seksualna” – projekt ten miał pokazać, że kobiety na wózkach również są piękne, wartościowe, mogą się spełniać, założyć rodzinę, realizować się w każdej sferze życia społecznego, osobistego i zawodowego.

Projekt „Uważne słuchanie”

W tym roku pracuję nad nowym projektem pod nazwą „Uważne słuchanie”. Czego dotyczy ten projekt? Jest to seria stacjonarnych spotkań, prelekcji, otwartej dyskusji, szkoleń przeznaczonych dla studentów uczelni medycznych, ale zamierzam poszerzyć grupę odbiorców – w tych spotkaniach będzie mógł wziąć udział każdy chętny. Skąd pomysł? Z własnego doświadczenia, nie zawsze fajnego… Doszłam do wniosku, że brakuje w tych grupach świadomości, wiedzy nie tylko teoretycznej, ale również ćwiczeń praktycznych z osobą niepełnosprawną, poruszającą się na wózku, osobą śmiertelnie chorą, która wymaga opieki paliatywnej, pomocy osób trzecich.

Chodzi głównie o zwrócenie uwagi na poważny problem, jeżeli chodzi o relację medyk–pacjent. W moim projekcie chcę zwrócić uwagę na sposób komunikacji z pacjentem z chorobą przewlekłą, pacjentem w fazie terminalnej oraz pacjentem z niepełnosprawnością.

Każdy pacjent wymaga indywidualnego podejścia, zaangażowania, czasu. Z każdym rozmawia się i postępuje inaczej – nie ma jednej recepty na wszystko i dla wszystkich. Niestety coraz częściej jest tak, że przyzwyczajenia, nawyki i system powodują, że pacjentów traktuje się jak „mebel na taśmie produkcyjnej”, a tak przecież nie powinno być. Tematyka szkolenia jest bardzo szeroka: od potrzeb, możliwości, aktywności, tego, jak działać, a czego nie robić, jak wspierać, jak się zachować, jak rozmawiać z takimi pacjentami – aż do najważniejszego tematu, czyli uważnego słuchania. Oprócz teorii chcę dać także możliwość „poćwiczenia”, czyli zajęć praktycznych – dotyczyć one będą takich czynności dnia codziennego jak ubieranie się, przesiadanie, reagowanie w przypadku napadu epilepsji, obsługi takich urządzeń jak koncentrator tlenu.

Myślę, że są to bardzo ważne tematy, o których trzeba mówić, uświadamiać. Bo czego najbardziej potrzebuje pacjent, jakie ma oczekiwania wobec medyków? Potrzebuje empatii, wolnego od paniki zachowania, wsparcia, bezpieczeństwa, zrozumienia, a przede wszystkim normalnego traktowania i UWAŻNEGO SŁUCHANIA. „Pomagaj, nie wyręczaj” – to hasło, które powinno obowiązywać wszędzie. Tylko poprzez uważne słuchanie będziemy mogli dowiedzieć się, czego tak naprawdę potrzebuje pacjent, jakie są jego oczekiwania, problemy, z czym sobie sam poradzi, a w czym wymaga wsparcia, co jest dla niego ważne i w jaki sposób możemy pomóc mu w codziennych prostych czynnościach.

Obecnie  chęć udziału w tym projekcie zgłosiły trzy uczelnie z województwa dolnośląskiego (kierunki: Terapia zajęciowa, Opiekunowie medyczni oraz Pielęgniarstwo). Zależy mi jednak bardzo na tym, aby z projektem „Uważne słuchanie” trafić do szerszej grupy osób, także do asystentek, higienistek i lekarzy dentystów, bo przecież także w gabinecie stomatologicznym pojawiają się pacjenci z niepełnosprawnościami – jak wtedy takiemu pacjentowi pomóc, jak się zachować, jak rozmawiać, aby pacjent czuł się komfortowo i bezpiecznie nie tylko fizycznie, ale także pod kątem emocjonalnym?

Mimo dużej niepełnosprawności i nieustannej walki z ciężkimi chorobami, odnajduję siły, energię i chęci do działania, nie poddaję się. Jestem mimo wszystko aktywną osobą, wspieram, motywuję do działania innych. Sama tego również potrzebuję, ale uważam, że w grupie siła i należy wychodzić naprzeciw problemom i barierom, jakie spotyka się na co dzień. Moje motto to: „Zawsze do przodu, nigdy wstecz!”

Dlatego postanowiłam stworzyć projekt, o którym mowa wyżej, podzielić się tym, co robię, aby większa liczba osób mogła zobaczyć, że dzieją się naprawdę wspaniałe rzeczy, że można osiągnąć naprawdę wiele – mimo wszystko. Chcę podzielić się swoim doświadczeniem, wiedzą, świadomością i siłą z innymi, gdyż uważam, że są to bardzo ważne tematy, a w niepełnosprawności, jak i w chorobie, nie ma tematów tabu.

Co zyskuje słuchacz?

– wiedzę i możliwość rozmowy oraz nauczenia się sposobów komunikacji z pacjentem niepełnosprawnym i pacjentem terminalnym;

– rady jak rozmawiać, czego nie mówić, na co zwrócić uwagę podczas rozmowy;

– możliwość przećwiczenia prostych czynności fizycznych, które wykonuje się przy osobie niepełnosprawnej;

– odpowiednie postępowanie, w tym czego nie robić w trakcie dialogu z pacjentem oraz jak wspierać, pomagać podczas wizyty;

– umiejętność budowania poczucia bezpieczeństwa, zaufania i komfortu u pacjenta;

– wiedzę praktyczną, której podstawą są autentyczne wydarzenia i doświadczenia życiowe osoby niepełnosprawnej, a nie tylko teoria książkowa.

Projekt realizowany jest w dwóch etapach:

1. Spotkania oparte na rozmowie oraz pokazie filmu/prezentacji o życiu i funkcjonowaniu osób z niepełnosprawnościami i pacjentów terminalnych, otwartej dyskusji, wymianie zdań, opinii (czas: ok. 2 godziny).

2. Spotkania, podczas których odbędą się ćwiczenia praktyczne w dostosowanych do tego celu salach lub gabinetach (czas: ok. 2–4 godziny, zależne od liczby uczestników; grupy nie będą większe niż 10 osób).

Zajęcia będą odbywać się także w placówkach służby zdrowia, na uczelniach medycznych, w gabinetach stomatologicznych. Całość projektu realizowana jest przeze mnie bezpłatnie, w grę wchodzi jedynie zwrot kosztów za przyjazd, jeżeli zajęcia miałyby odbyć się dalej niż 50 km od mojej miejscowości. Poza tym nikt nie ponosi żadnych kosztów.

Zachęcam bardzo do kontaktu i wzięcia udziału w moim projekcie „Uważnego słuchania”. Zainteresowane osoby/placówki mogą kontaktować się ze mną i uzyskać więcej informacji, pisząc na adres: monika.dabrowska2000@gmail.com, przez stronę www.artonthewheels.com i pod numerem telefonu: 500 148 549.

Monika Dąbrowska, ArtOnTheWheels