Pokrywanie recesji ze zniszczoną granicą szkliwno-cementową

Powstanie ubytku niepróchnicowego pochodzenia lub zachowawcza odbudowa ogniska próchnicowego obnażonego korzenia zęba i korony anatomicznej w okolicy granicy szkliwno-cementowej utrudnia postępowanie chirurgiczne mające na celu pokrycie recesji dziąsłowej. Trudna lub wręcz niemożliwa do wykonania jest ocena skuteczności przeprowadzonego leczenia. Na podstawie opisu przypadku przedstawiono sposób identyfikacji i odtwarzania zniszczonej granicy szkliwno-cementowej poprzedzającej procedurę pokrywania recesji dziąsłowych. W zaprezentowanym przypadku po 2 latach od zabiegu pokrycia mnogich recesji dziąsłowych uzyskano zadowalający rezultat kliniczny i estetyczny.

Korona anatomiczna prawidłowo zbudowanych zębów graniczy ze strukturą korzenia w miejscu zwanym połączeniem szkliwno-cementowym (ang. cemento-enamel junction – CEJ). Najbliżej wierzchołka korzenia zęba przebiega ono od strony policzkowej i językowej, natomiast na powierzchniach aproksymalnych zbliża się do powierzchni zwarciowej. Na granicy szkliwa i cementu korzeniowego mieszczą się najbardziej koronowe struktury przyczepu łącznotkankowego, stanowiąc dno szczeliny dziąsłowej, a tym samym barierę pomiędzy środowiskiem zewnętrznym a organizmem. Połączenie szkliwno-cementowe to ważne miejsce, którego identyfikacja jest wykorzystywana w diagnostyce stomatologicznej.

Koronowo od CEJ znajduje się dziąsło wolne, stanowiące zewnętrzne ograniczenie szczeliny dziąsłowej, tak więc fizjologicznie CEJ nie jest wyeksponowane. W warunkach zdrowego przyzębia CEJ jest granicą szerokości biologicznej zęba, miejscem, w stosunku do którego oznacza się utratę przyczepu łącznotkankowego oraz wysokość i szerokość recesji dziąsłowej, a także pole obnażonego korzenia zęb. Połączenie szkliwno-cementowe stanowi istotny wyznacznik wskaźnika brodawki dziąsłowej wg Nordlanda i Tarnowa oraz klasyfikacji recesji dziąsłowych wg Millera. Podobnie jeśli chodzi o cele leczenia, CEJ jest miejscem odniesienia dla oceny zakresu regeneracji tkanek przyzębia – rekonstrukcja chirurgiczna ma w założeniu odbudować przyczep do granicy szkliwno-cementowej, także przy pokryciu recesji dziąsłowej. Pini Prato i wsp. udowodnili, że dla osiągnięcia całkowitego pokrycia recesji dziąsłowych brzeg przesuwanego koronowo płata śluzówkowo-dziąsłowego powinien znajdować się co najmniej 2 mm powyżej CEJ. W ciągu 6 miesięcy od zabiegu odnotowywano bowiem dowierzchołkową migrację brzegu dziąsła o średnio 0,82 ± 0,81 mm.

Przy obnażeniu CEJ w recesjach dziąsłowych dochodzi często do dodatkowych patologii twardych tkanek zęba, co zawsze wskazuje na długoczasowość problemu. W miarę upływu czasu i przy obecności kilku czynników ryzyka (takich jak zbyt intensywna higienizacja, używanie twardej szczotki do zębów, stosowanie nieprawidłowej techniki oczyszczania zębów, dieta zakwaszająca środowisko jamy ustnej, parafunkcje) dochodzi do erozji i abrazji. Ścieranie mechaniczne w zakresie tkanek twardych korzenia przebiega do 10 razy szybciej niż w szkliwie. W ten sposób ubytki niepróchnicowego pochodzenia doprowadzają do zatarcia i niszczenia połączenia szkliwno-cementowego, podobnie zresztą jak ubytki próchnicowe. Zucchelli i wsp. donoszą, że około 50% poddanych ocenie obnażonych korzeni zębów miało niewidoczne połączenie szkliwno-cementowe, co związane było z abrazją ich powierzchni .

To fragment artykułu pt. pt. „Pokrywanie recesji dziąsłowych zębów ze zniszczoną granicą szkliwno-cementową”. Jego autorem jest dr n. med. Wojciech Bednarz. Artykuł ukazał się w 41. numerze czasopisma stomatologa praktyka „eDentico”. Otrzymasz ten numer bezpłatnie przy zakupie rocznej lub dwuletniej prenumeraty „eDentico”. Wystarczy w komentarzu zamówienia wpisać „eDentico 41. – gratis”.