Jakie obowiązki informacyjne nakłada na stomatologów państwo?

Rodzimy przedsiębiorca – w tym również lekarz stomatolog prowadzący prywatną praktykę – boryka się na co dzień z różnymi nakazami oraz zakazami, które nakładają na niego rozmaite ustawy i rozporządzenia. Warto w tym miejscu nadmienić, iż w przeprowadzonym przez firmę doradczą Deloitte pomiarze obciążeń administracyjnych zidentyfikowano łącznie 6187 obowiązków informacyjnych (!) wynikających z prawie 500 (!) aktów prawnych, o których właściciel firmy powinien pamiętać i które musi obowiązkowo respektować, o ile nie chce zostać przez państwo surowo ukarany. W przypadku lekarzy i stomatologów prowadzących prywatną praktykę, liczba tych obowiązków ulega podwyższeniu, dochodzą bowiem wymogi związane ze specyfiką zawodu, narzucane przez NFZ oraz Izbę Lekarską.

Arkadiusz Jóźwik: – Istotnie, na zlecenie Ministerstwa Gospodarki Deloitte przeprowadziło badania, których wynik zaskoczył wszystkich. Jednak w mojej ocenie nie tyle istotna jest ilość aktów prawnych, które nakładają obowiązki informacyjne na rozmaite podmioty prawa, co koszty ponoszone rok do roku przez przedsiębiorstwa w łącznej wysokości 77,6 mld zł. Jest to globalny koszt będący iloczynem czasu poświęconego na wykonanie obowiązku, wynagrodzeń pracowników związanych z tymże; liczby firm objętych obowiązkiem czy częstotliwością wykonania danego obowiązku. Z badań wynika, że przedsiębiorcy poświęcają 34% swojego czasu na wypełnianie wszelakich obowiązków informacyjnych.
Niestety, z każdym rokiem obserwujemy nasilającą się tendencję produkcji aktów prawnych (głownie ustaw), co w prawie nazywa się inflacją prawa, prowadzącą do nadregulacji. Proszę zwrócić uwagę, iż ten trend jest tak silnie zakorzeniony w naszej świadomości, że przy każdych nadchodzących wyborach partia rządząca rozliczana jest z tego, ile ustaw udało jej się uchwalić, co natychmiast bywa porównywane z „osiągnięciami”partii opozycyjnej. Ta swoista licytacja – wiadomo, że przegrywa ten z gorszym wynikiem – drastycznie pogarsza stan polskiej legislacji, akty stają się zbyt szczegółowe, niejasne, wzajemnie sprzeczne, a w rezultacie nielicujące z jakością i tradycją organu, który je uchwala.

Red.: Na czym polega obowiązek informacyjny? Jak można go najprościej zdefiniować?
A.J.: Najprościej można powiedzieć, że jest to powinność notyfikacji bądź to organom administracji państwowej bądź innym podmiotom określonych treści w formie prawem przewidzianej. Mówiąc mniej prawniczym językiem, przedsiębiorca musi przekazać poszczególnym organom administracji państwowej określone informacje i musi to pod groźbą sankcji uczynić w ściśle określonej formie.
Ustawodawstwo odnoszące się do wykonywania działalności leczniczej w dziedzinie stomatologii, wprowadza, co do zasady, obowiązek spełnienia powinności notyfikacji wobec organów publicznych lub wobec tych organów i jednocześnie podmiotów spoza sfery administracji (państwa), np. pacjentów. Jest to o tyle istotne, bowiem z określeniem adresata obowiązku informacyjnego związana jest sankcja za jego nieprzestrzeganie. Najczęściej jest tak, że zaniechanie obowiązku wobec organów państwa obwarowane jest daleko idącymi konsekwencjami, zupełnie inaczej niźli wobec podmiotów pozostałych.

Red.: Czy istnieje jakiś akt prawny, który zawiera definicję obowiązku informacyjnego? Z tego, co wiem, stomatolog prowadzący prywatną praktykę musi sobie taką definicję sam „zrekonstruować” na podstawie kilku aktów prawnych. Jak należy ocenić takie „niedopatrzenie” ze strony państwa?
A.J.: W żadnej znanej mi ustawie dotyczącej aspektów wykonywania działalności medycznej, w tym stomatologii, bądź w ustawie mającej choćby pośredni związek z taką działalnością, nie odnajdziemy tzw. definicji legalnej obowiązku informacyjnego. Innymi słowy, próżno szukać, czym jest tak naprawdę obowiązek informacyjny.
Niewątpliwie każdy z podmiotów musi sam zdekodować znaczenia tego terminu, dostosowując jego definicje do specyfiki wykonywanego przez siebie zawodu bądź branży, w której działa, w tym przede wszystkim zakreślić obszar, w którym poszukiwać będzie koniecznych do spełnienia obowiązków informacyjnych.
Oczywiście taki stan rzeczy narusza ogólny nakaz zapewnienia określoności przepisów prawa, wywiedziony z zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, która – zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego – stanowi jeden z normatywnych składników zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP).
Stąd stan wprowadzania tak potężnej ilości obowiązków informacyjnych bez jednoczesnego dążenia do stworzenia definicji tego pojęcia uznać należy za naganny.
Oczywiście, wolumen ustaw oraz tysiące obowiązków informacyjnych różnego rodzaju niejako per se utrudniają wprowadzenie ogólnoustrojowej definicji obowiązku informacyjnego, to jednak, jak dotąd nie podjęto wysiłku w kierunku zmiany obecnego stanu rzeczy i dlatego ocena nie może być inna.

Red.: To może jednak taka szczegółowa definicja nie jest potrzebna?
A.J.: Naczelny Sąd Administracyjny wypowiadał się wielokrotnie na temat definicji legalnych w prawie, wskazując, że „definicja legalna nie ma charakteru opinii, porady, czy też wskazówki, lecz posiada, jako norma prawna, moc wiążącą dla adresatów tej normy (podmiotów stosujących prawo) w zakresie rozumienia zdefiniowanego pojęcia. Zatem odstąpienie od definicji legalnej jest naruszeniem prawa”( NSA z 27 maja 2008 r., II OSK 566/07 (LexPolonica nr 1961952).
Oznacza to ni mniej, ni więcej, że wprowadzenie definicji obowiązku informacyjnego nadałoby mu znaczenia normy prawnej, której treść byłaby w sposób pewny ustalona, a co za tym idzie zdecydowanie stałaby się mniej podatna na różnie interpretacje, zapatrywania, praktyki, czy zwyczaje w jej rozumieniu występujące w urzędach.

Red.: Ile obowiązków informacyjnych musi spełnić stomatolog-przedsiębiorca?
A.J.: Biorąc pod uwagę liczbę uprawnionych instytucji, jest to naprawdę pokaźna lista. Na tyle długa, że może warto byłoby ją omówić w oddzielnym artykule?

Red.: W takim razie dziękujemy za rozmowę i już teraz zapraszamy naszych Czytelników do lektury drugiej części wywiadu. Już niedługo „Stomatolog contra NFZ, Sanepid i Urząd Wojewódzki” – czyli druga część Stomatologa w labiryncie przepisów.

Przewodnikiem po gąszczu obowiązków informacyjnych był mec. Arkadiusz Jóźwik – radca prawny, autor bloga prawodlastomatologow.pl, publicysta medyczny, specjalizujący się w dziedzinie prawa medycznego i działalności leczniczej.

Zobacz również:

Stomatolog contra NFZ, Sanepid i urząd wojewódzki

Inspekcja skarbowa w gabinecie to dopiero początek?