Brak bólu i stresu podczas leczenia – fikcja czy rzeczywistość?

Jednym z największych i najtrudniejszych wyzwań nowoczesnej medycyny jest eliminacja lub maksymalna redukcja lęku, stresu i bólu związanego z leczeniem stomatologicznym. Dolegliwości te są powszechne i dotyczą w różnym stopniu zaawansowania praktycznie wszystkich pacjentów. Strach przed leczeniem stomatologicznym jest drugim najczęstszym lękiem, zaraz po strachu związanym z publicznymi wystąpieniami. U 5–15% populacji powszechnie odczuwany strach przed wizytą u dentysty przybiera bardziej zaawansowaną i niebezpieczną formę określaną jako dentofobia. Jest to złożona i bardzo trudna do leczenia choroba, gdyż wdrożenie samego leczenia stomatologicznego jest nie tylko bardzo trudne, lecz także niewystarczające. W przypadku pacjentów z zaawansowaną dentofobią leczeniem przyczynowym będzie wdrożenie specjalistycznego protokołu postępowania obejmującego dodatkowe procedury medyczne oraz modyfikację konwencjonalnie stosowanych schematów leczenia stomatologicznego.

Bardzo często wymaga to indywidualnego podejścia do pacjenta i przeprowadzenia analizy przyczyn obecnego stanu. W wielu sytuacjach konieczne jest wdrożenie leczenia wielospecjalistycznego, prowadzonego przez zespół lekarzy i psychoterapeutów. Konsekwencje nieleczonej dentofobii stanowią realne zagrożenia dla zdrowia, a w skrajnych przypadkach życia pacjenta (np. bakteryjne zapalenie wsierdzia na skutek zakażenia odogniskowego w rejonie nieleczonych zębów w jamie ustnej). Pacjenci z dentofobią nie podejmują leczenia stomatologicznego aż do momentu, kiedy wszystkie „domowe” sposoby kontroli bólu nie zawiodą. Praktycznie jedynym czynnikiem zmuszającym ich do podjęcia jakiegokolwiek leczenia stomatologicznego jest silny ból zęba, nieustępujący po ogólnie dostępnych lekach przeciwbólowych. Analizując skutki zdrowotne oraz społeczne takiego zachowania, należy także wziąć pod uwagę znacznie wyższy poziom stresu u samych stomatologów, którzy podejmują próby udzielenia pomocy takim pacjentom. Według badań Kahna i wsp. ponad 57% dentystów stwierdziło, że największym stresem i źródłem frustracji w ich życiu zawodowym jest leczenie pacjentów z dentofobią. Z kolei analizując ten problem z punktu widzenia pacjenta, najczęściej wymieniane oczekiwania pacjentów wobec stomatologów właściwie ograniczają się do dwóch najważniejszych parametrów:

1) bezbolesnego wykonania znieczulenia,

2) bezbolesnego przebiegu całego leczenia.

Oczywiście pacjenci wskazują także na inne czynniki wpływające na poziom bólu i strachu, ale żaden z nich nie ma takiego znaczenia jak te dwa wyżej wymienione. Z kolei na podstawie badań klinicznych wiadomo, że około 18% pacjentów deklaruje częstsze wizyty u stomatologa, przy założeniu ograniczenia strachu i stresu z tym związanym. Ignorowanie odczuć pacjenta związanych z wykonywanym leczeniem stomatologicznym nie spowoduje, że problem ten zniknie, a wręcz przyczyni się do zwiększenia ryzyka powikłań oraz narazi zarówno lekarza, jak i pacjenta na niepotrzebny dodatkowy stres. Przy obecnym poziomie zaawansowania stomatologii problem nadmiernego strachu, stresu, czy wręcz dentofobii, może być stosunkowo łatwo i przewidywalnie ograniczony, a bardzo często zupełnie wyeliminowany.

Sedacja (uspokojenie) jest to obniżenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego za pomocą środków farmakologicznych lub metodami niefarmakologicznymi bez wyłączenia świadomości (możliwe jest jednak częściowe jej ograniczenie). Dochodzi wówczas do zmniejszenia napięcia i niepokoju, często w połączeniu z sennością i efektem przeciwbólowym. Ponieważ sedacja często samoistnie ma też działanie przeciwbólowe lub świadomie jest łączona z innymi metodami eliminacji bólu, w powszechnym użyciu jest także termin sedoanalgezja. Jest to połączenie działania przeciwlękowego z przeciwbólowym i jest wysoko pożądane w leczeniu stomatologicznym. (…)

To fragment artykułu dr. n. med. lek. stom. Krzysztofa Gończowskiego, w którym autor omawia poszczególne metody zwalczania lęku, stresu i bólu związanego z leczeniem stomatologicznym. Artykuł dostępny jest w 62. numerze „e-Dentico”.

Co więcej w omawianym numerze „e-Dentico”?

W wydaniu 4(62)/2016 dr Pietruski i dr Podlewski piszą o implantacji natychmiastowej po urazowym złamaniu siekacza w szczęce. Dr Kłosek i dr Szymczak-Paluch opisują wpływ stresu na zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej. Zagadnienie leczenia pulpopatii zębów mlecznych zgłębiają autorki z ośrodka górnośląskiego. Wiedzą o właściwościach fizycznych materiały MTA dzielą się autorzy z łódzkiego UM. Rzadko podejmowany temat stanu higieny osób z dysfunkcjami wzroku bada dr Khaleel. Autorzy z PUM-u rzucają światło na przydatność próby paznokciowej i podpaznokciowej w nauczaniu siły nacisku podczas zgłębnikowania kieszonek.

W części pozamedycznej redakcja proponuje artykuł Mariusza Obody i Marty Stanickiej. Piszą oni o znaczeniu komunikacji niewerbalnej i jej implikacji w relacji z pacjentem. Na deser zaś wycieczka do coraz częściej odwiedzanego przez Polaków Bari – miasta położonego na „obcasie włoskiego buta”, z którym związane są sylwetki św. Mikołaja oraz królowej Bony. Do tego – jak w każdym wydaniu – krzyżówka z nagrodami.

Prenumeratę „e-Dentico” lub pojedynczy numer zamówić można pod numerami telefonu: 42 637 02 77 oraz 603 999 700.