„Bruksizm senny jest zjawiskiem uwarunkowanym genetycznie”

–  Bruksizm senny jest zjawiskiem uwarunkowanym genetycznie, związanym z nieprawidłową funkcją przekaźników nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym i może mieć związek z dużym poziomem lęku – mówi dr Monika Michałek-Zrąbkowska, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, która swojej pracy naukowej podjęła badania dotyczące bruksizmu sennego i innych zaburzeń snu.

Skąd pojawiło się u pani zainteresowanie tematem bruksizmu sennego?

Dr Monika Michałek-Zrąbkowska: Bruksizmem sennym oraz innymi zaburzeniami snu zaczęłam się interesować kilka lat temu, kiedy zostałam uczestniczką studiów doktoranckich przy Katedrze i Klinice Chorób Wewnętrznych, Zawodowych, Nadciśnienia Tętniczego i Onkologii Klinicznej w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu. Wówczas też zostałam zaproszona do współpracy przez dr hab. Helenę Martynowicz, która kieruje naszym Laboratorium Snu. Medycyna snu od początku wzbudzała moje zainteresowanie, a podjęty przez nasz team temat bruksizmu sennego był dotychczas niewystarczająco zbadany. Potrzeba zajęcia się tą tematyką wynikała również z naszych obserwacji – w trakcie badania często obserwowaliśmy typowe dla bruksizmu starcie powierzchni zębów, a pacjenci podawali w wywiadzie lekarskim ból w obrębie żuchwy, silne bóle głowy oraz mięśni szyi i obręczy barkowej.

Czy bruksizm senny bywa bagatelizowany?

– Bywa, aczkolwiek bruksizm senny jest coraz częściej i szerzej omawiany nie tylko w środowisku lekarzy stomatologów, lecz także lekarzy innych specjalności. Mieliśmy ogromną przyjemność i zaszczyt nawiązać owocną i długofalową współpracę z prof. Mieszkiem Więckiewiczem, ekspertem z dziedziny dysfunkcji narządu żucia, kierownikiem Katedry i Zakładu Stomatologii Doświadczalnej oraz jego zespołem. Wspólna wymiana doświadczeń, współpraca prowadząca do holistycznego postępowania z pacjentem czy wreszcie prowadzenie badań klinicznych i publikacja ich wyników z pewnością przyczyniają się do rozpowszechnienia wiedzy na temat tego schorzenia.

Z czego może wynikać to zaburzenie i jakie dawać skutki?

– Wynikiem współpracy naszych ośrodków badawczych była praca, w której dowiedziono, że bruksizm senny jest zjawiskiem uwarunkowanym genetycznie, związanym z nieprawidłową funkcją przekaźników nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym i może mieć związek z dużym poziomem lęku. Przewlekły stres wpływa na funkcjonowanie organizmu, aktywuje układ współczulny. Wzrost aktywności współczulnej powoduje przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego oraz mikrowzbudzenia, które obserwujemy w zapisie EEG. Zwiększenie aktywności współczulnej powoduje aktywację procesu zapalnego oraz zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, co prezentowaliśmy w naszej publikacji. Podsumowując, skutki bruksizmu związane są zarówno z dysfunkcjami narządu żucia, jak i wpływem na inne systemy organizmu, między innymi oddechowy i krążenia.

Jakie wnioski, związane z leczeniem i organizacją ochrony zdrowia, stawia pani w tym tekście?

– W praktyce klinicznej ocena zaburzeń oddychania podczas snu u pacjentów z chorobami kardiologicznymi jest powszechna. Brak danych dotyczących związku ryzyka sercowo- naczyniowego i bruksizmu sennego, jednego z najczęściej występujących zaburzeń snu, przekłada się na ewidentną lukę diagnostyczną – polisomnografia, złoty standard w diagnostyce bruksizmu sennego, jest nadal zbyt rzadko wykonywana. Mam nadzieję, że nasza praca przyczyni się do zwiększenia wiedzy na temat bruksizmu w środowisku lekarskim oraz że lekarze różnych specjalności, w tym kardiolodzy i interniści, będą posługiwać się zdobytą wiedzą i częściej kierować pacjentów z podejrzeniem tego schorzenia do wykwalifikowanych stomatologów. Interdyscyplinarne podejście jest tutaj kluczowe.

Wspomniała pani o Laboratorium Snu – co to za jednostka i czym się w niej zajmujecie?

– Laboratorium Snu to pracownia badań polisomnograficznych, w skład której wchodzi wykwalifikowana kadra lekarska i techniczna. W trakcie polisomnografii, która jest całonocnym badaniem polegającym na zapisie czynności elektrycznej mózgu, serca, mięśni i funkcji układu oddechowego wraz z rejestracją audio i wideo, oceniamy całokształt obrazu snu pacjenta – architekturę snu, zdarzenia oddechowe, bruksizm senny i wiele innych zmiennych. U pacjentów z rozpoznanym bezdechem sennym prowadzimy również terapię dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (CPAP).

Co niedobrego może dziać się z zębami i szerzej – jamą ustną pacjenta – podczas snu?

– Bruksizm senny to aktywność mięśni żwaczy polegająca na zgrzytaniu zębami lub zaciskaniu ich. Konsekwencje bruksizmu, które możemy zaobserwować w jamie ustnej, są ściśle powiązane z mechanicznym uszkodzeniem struktur w jej obrębie. Poza starciem powierzchni zębów, u pacjentów obserwujemy często ubytki klinowe szkliwa i jego pękanie, krwawienie z dziąseł, zaniki przyzębia, uszkodzenie śluzówki wewnętrznej strony policzków oraz śluzówki języka w linii zgryzu, dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych oraz nadwrażliwość zębów.

Dziękujemy za rozmowę!

Dr Monika Michałek-Zrąbkowska jest absolwentką Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Odbywa szkolenie specjalizacyjne oraz prowadzi badania w ramach studiów doktoranckich w Katerze i Klinice Chorób Wewnętrznych, Zawodowych, Nadciśnienia Tętniczego i Onkologii Klinicznej w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu. W swojej pracy naukowej podjęła badania dotyczące bruksizmu sennego i innych zaburzeń snu. Na swoim koncie posiada publikacje naukowe oraz wystąpienia na konferencjach i sympozjach polskich i zagranicznych. Wolny czas najchętniej spędza z rodziną na łonie natury.