Znamy laureatów tegorocznej Nagrody Nobla z medycyny

W poniedziałek Komitet Noblowski ogłosił, że Nagroda Nobla z dziedziny medycyny i fizjologii trafi do Amerykanina Jamesa P. Allisona i Japończyka Tasuku Honjo. Wyniki ich badań przyczyniły się do opracowania terapii stosowanej w przypadku leczenia nowotworów immunogennych, czyli takich, które wyłączają układ immunologiczny. – Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny jest całkowicie zasłużona. Odkrycie tegorocznych laureatów stanowiło podstawę wprowadzenia nowych możliwości leczenia przeciwnowotworowego – powiedział PAP prof. Maciej Krzakowski z Centrum Onkologii w Warszawie.

Zdaniem dr. hab. Radosława Zagożdżona – kierownika Zakładu Immunologii Klinicznej Instytutu Transplantologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego – immunoterapia, czyli metoda leczenia nowotworów angażująca układ odpornościowy chorego, uznawana jest za jedną z największych nadziei dla pacjentów onkologicznych, a w przypadku niektórych z nich zaczyna odgrywać wręcz kluczową rolę.

Układ immunologiczny w leczeniu nowotworów

Układ immunologiczny można aktywizować do walki z chorobą nowotworową na dwa główne sposoby: pobudzając jego działanie albo odblokowując go w taki sposób, żeby lepiej rozpoznawał i zwalczał komórki nowotworowe. Zasługą tegorocznych noblistów w dziedzinie medycyny i fizjologii jest lepsze poznanie mechanizmów, za pomocą których nowotwór maskuje się przed układem odpornościowych, tak żeby nie był w stanie go rozpoznać i zwalczać. – Okazało się nie wystarczy tylko aktywizować układ odpornościowy, ponieważ przypomina to jazdę samochodem z wciśniętym padałem gazu, ale z zaciągniętym hamulcem ręcznym – dodał dr hab. Zagożdżon.

James P. Allison oraz Tasuku Honjo pokazali jak działa hamulec ręczny, którym posługuje się nowotwór. Odkryli oni tzw. inhibitory punktów kontrolnych w układzie odpornościowym, które hamują blokowanie odpowiedzi immunologicznej związanej z limfocytami T, co oznacza wyzwolenie aktywności limfocytów T wobec obcych antygenów (np. komórek nowotworowych). – Obecnie immunoterapia za pomocą inhibitorów CTLA-4 i PD-1/PD-L1 jest z powodzeniem wykorzystywana w leczeniu wielu nowotworów, np. raku płuca, raku nerki, czerniaku lub raku głowy i szyi – wyjaśnia prof. Maciej Krzakowski, który jest konsultantem krajowym w dziedzinie onkologii klinicznej.

Dodaje on, że w wielu wypadkach jej skuteczność jest większa od klasycznej chemioterapii i wykazuje przy tym lepszą tolerancję. Poza tym odpowiedzi uzyskiwane w następstwie jej zastosowania są długotrwałe.

Leki nowej generacji

Specjalista przyznaje, że immunoterapia przeciwnowotworowa wymaga jeszcze optymalizacji – wciąż część chorych nie odnosi korzyści. – Największą szansą w związku z immunoterapią za pomocą inhibitorów punktów kontrolnych jest wprowadzenie wymienionych leków do leczenia chorych we wczesnych stadiach zaawansowania, tzn. do leczenia uzupełniającego leczenie chirurgiczne lub konsolidującego wyniki radioterapii i radiochemioterapii – podkreśla.

Jak powiedział w rozmowie z PAP prof. Piotr Wysocki, prezes Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej, metoda opracowana przez obu naukowców co prawda nie powoduje wyleczenia chorych na raka, ale przyczynia się do znacznego wydłużenia ich życia. – Po raz pierwszy obserwujemy, m.in. w przypadku czerniaka i raka płuc, zdecydowanie wydłużenie życia chorych. Jeszcze ponad 10 lat temu od zdiagnozowania tylko kilka procent pacjentów przeżywało 1-2 lata. Teraz około 40% z nich, nawet z zaawansowaną chorobą i przerzutową, dzięki zastosowaniu metody opracowanej przez noblistów, ma szansę przeżyć nawet ponad dekadę – powiedział prof. Wysocki.

Leki dostępne w Polsce

Naukowiec dodał, że leki opracowane na podstawie badań Allisona i Honjo stosowane są z powodzeniem w Polsce. – W Polsce mamy finansowanie tych terapii w leczeniu raka płuc, czerniaka, raka nerki i chłoniaka Hodgkina. Czekamy na refundacje leków, m.in. na raka głowy i szyi, pęcherza moczowego. Z uwagi na to, że metoda ta nadal jest nowa i ulepszana każdego roku, pojawiają się kolejne leki ukierunkowane na kolejne nowotwory. Sukcesywnie też trafiają na listę leków refundowanych – powiedział.

– Tematem mojego wykładu będzie bezbolesne prowadzenie zabiegów stomatologicznych – mówi dr n. med. Krzysztof Gończowski, jeden z wykładowców I Konferencji Mistrzów Stomatologii, która odbędzie się w dn. 12-14 października br. w Łodzi.

Oprac. AF na podst. www.naukawpolsce.pap.pl

Fot. Archiwum