Jak radzić sobie z dentofobią pacjenta? Porady i wskazówki

Obawy pacjentów gabinetów stomatologicznych, które przybierają rozmiar fobii, stanowią poważną przeszkodę w tym, by osoby takie trafiły na fotel dentysty, a jeśli się to uda – aby udało się u nich przeprowadzić leczenie. O tym, jak postępować w takim przypadku, w portalu Dentistry.co.uk podpowiada brytyjska asystentka stomatologiczna Amy Scarbo, jak sama twierdzi – była dentofobka.

– „Amy, po lekcjach mamy przegląd stomatologiczny” – to straszne słowa, których nienawidziłam, gdy byłam młodsza. Dentysty bałam się tak bardzo, że badanie musiał przeprowadzać w poczekalni. Było to niezwykle krępujące dla mojej mamy, która w tym gabinecie była jedną z asystentek. Mój strach zaczął się od igieł, co spowodowało, że panicznie bałam się leczenia stomatologicznego. Nienawidziłam zapachu, dźwięków, wyglądu kliniki, poczucia bezbronności – wszystkiego! – przyznaje Amy.

– Przez cały okres bycia nastolatką zaniedbywałam zdrowie jamy ustnej. Z tego powodu miewałam ogromne dolegliwości bólowe, a jedynym sposobem, by się ich pozbyć, było zaciśnięcie zębów i… poddanie się leczeniu. Obiecałam sobie, że nigdy więcej nie pozwolę, żeby było aż tak źle, a dziś jestem zarejestrowaną asystentką stomatologiczną – kontynuuje Amy Scarbo.

Ryzyko związane z dentofobią

Jako osoby zawodowo związane ze stomatologią powinniśmy traktować dentofobię poważnie, ponieważ może ona prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, gdy osoby nią dotknięte unikają wizyt u lekarza stomatologa. U dentofobów większe jest ryzyko gromadzenia się płytki nazębnej, rozchwiania zębów, infekcji i ropni, a w rezultacie często odczuwają oni wielki ból.

– Sama byłam jedną z takich pacjentek. Czekałam dopóki byłam w stanie znieść ból, a potem – w wieku 21 lat – trzy zęby musiałam mieć leczone kanałowo. Miałam też niezliczoną liczbę wypełnień, a wykonywane znieczulenia dwa razy spowodowały u mnie czasowy paraliż twarzy. A to, jak łatwo sobie wyobrazić, tylko pogłębiało mój strach przed leczeniem stomatologicznym – dodaje Amy.

Co może powodować dentofobię?

Bycie dentofobem nie oznacza tylko tego, że dana osoba ma złe doświadczenia z poprzednich wizyt u dentysty, bo przyczyną tej fobii może być wiele różnych rzeczy. Może to być obawa przed igłą i zastrzykiem, strach przed zadławieniem się, silny refluks prowadzący do wymiotów, niechęć do zapachów i dźwięków znanych z gabinetu, ze szczególnym wskazaniem na dźwięk wiertła dentystycznego. Do tego – oczywiście! – strach przed bólem, uczucie zakłopotania i bezsilności doświadczane podczas leczenia, zaburzenia lękowe, problemy z zaufaniem lekarzowi.

Dentofobia może także przejawiać się na wiele sposobów. Są to m.in. nudności, potrzeba odruchu wymiotnego lub wymiotowanie, kołatanie serca i tachykardia, skoki ciśnienia, hiperwentylacja, potrzeba oddania moczu, uczucie duszności, drżenie ciała, omdlenia.

Rozpoznawanie objawów dentofobii

Co więc możemy zrobić, aby pomóc pacjentom z dentofobią? Pierwszym krokiem jest rozpoznanie zachowań i wiedza, co robić, jak wtedy się zachować. Na podstawie własnych doświadczeń Amy Scarbo podaje, że zdenerwowanie, nadmiar adrenaliny i energii uwalniała… mówiąc dużo, co jednocześnie pozwalało jej odwrócić uwagę od leczenia. Zatem wdanie się pacjenta w rozmowę – z asystentką czy recepcjonistką – jest dla niego dobrym sposobem na odreagowanie stresu. Jeśli jednak pacjent przedłuża pogawędkę (nierzadko w nadziei na opóźnienie leczenia), warto uprzejmie spytać: „Czy jest Pan gotów już zacząć?” lub stwierdzić: „OK, a teraz zaczynamy!”.

Natomiast inni pacjenci zamykają się w swoim świecie, w swoich emocjach i w ogóle nie rozmawiają – nawet gdyby miało to być odebrane jako niegrzeczne. Chcą jak najszybciej zakończyć leczenie i nie zamierzają uczestniczyć w pogawędkach. Może to wynikać z frustracji, złości, zawstydzenia lub chęci zakomunikowania, że są naprawdę przerażeni. Gdy mamy do czynienia z takim nastawieniem, zaleca się rozmawiać z pacjentem tylko wtedy, gdy jest to konieczne.

Jak jeszcze przejawiają się emocje dentofoba?

Gdy pojawia się niepokój, dentofob ma trudności z radzeniem sobie z natłokiem myśli, a wtedy sposobem na ich powstrzymanie są takie zachowania jak np. przygryzanie warg, obgryzanie paznokci, szczypanie skóry, kołysanie się, chodzenie w tę i z powrotem. W takiej sytuacji często pomocne jest zaproponowanie zestresowanemu pacjentowi herbaty czy kawy albo przejście do innego pomieszczenia, gdzie będzie można z taką osobą usiąść i porozmawiać.

Kolejnym, choć mniej typowym objawem emocji dentofoba jest częste korzystanie z toalety. Może to być również wynikiem reakcji na ostry stres (reakcja walka lub ucieczka). Gdy dają o sobie znać hormony wydzielane w trakcie sytuacji stresowej, można częściowo stracić kontrolę nad własnym pęcherzem. Dlatego zawsze zezwalaj pacjentom na przerwę, by mogli pójść do toalety – w ten sposób pokażesz zrozumienie dla ich potrzeb.

Osobom cierpiącym na tę fobię częściej zdarza się też opuszczać wizyty w gabinecie, nawet jeśli już częściowo zapłaciły za planowane leczenie. Amy Scarbo sugeruje, by – o ile to możliwe – zapisywać dentofoba na poranne wizyty. Pierwsza wizyta w ciągu dnia mobilizuje taką osobę, by wcześniej wstała i poszła prosto do gabinetu. Jeśli wizyta jest wyznaczona później, osoba obawiająca się leczenia ma więcej czasu, by przemyśleć celowość wizyty – może to skutkować jej odwołaniem.

– Znamy wiele różnych metod adaptujących dziecko do środowiska stomatologicznego. Są to m.in. metody behawioralne. Najważniejsze jest jednak to, by właściwie odnosić się do dziecka. Ono nie może być traktowane jak przedmiot. Zawsze musimy nawiązywać kontakt z dzieckiem, patrzeć mu w oczy, rozmawiać z nim i nie pozwalać rodzicom, by odpowiadali za dziecko na pytania – mówi prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk, konsultant krajowy ds. stomatologii dziecięcej, prezes Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej. Jakie znaczenie dla pracy dentystów z dziećmi ma znajomość psychologii dziecięcej i poszczególnych faz rozwojowych dzieci? Na co, w kontekście budowania prawidłowych wzorców, zwracać uwagę rodzicom? Zapraszamy do obejrzenia materiału filmowego!

Źródło: https://dentistry.co.uk/