Czy ochrona przy RTG dentystycznym jest wciąż potrzebna?

W amerykańskiej stomatologii w ostatnich miesiącach podejmowany jest temat zabezpieczeń stosowanych w radiologii, w tym ochrony pacjenta przy pomocy ołowianych fartuchów używanych także podczas prześwietleń zębów. Stąd ponawiane pytania, czy ich użycie w przypadku korzystania z nowoczesnych, cyfrowych aparatów RTG jest nadal konieczne.

1 sierpnia tego roku naukowcy związani z Amerykańską Akademią Radiologii Jamy Ustnej i Szczękowo-Twarzowej (American Academy of Oral and Maxillofacial Radiology; AAOMR) na łamach „Journal of the American Dental Association” (JADA) opublikowali artykuł pt. „Ochrona pacjenta podczas radiografii szczękowo-twarzowej” (Patient shielding during dentomaxillofacial radiography).

W artykule tym dokonano przeglądu dostępnych badań prowadzonych przez liczne instytucje zajmujące się ochroną pacjenta przed promieniowaniem podczas wykonywania rentgenowskich zdjęć zębów.

– Biorąc pod uwagę znikomą dawkę promieni X na jaką eksponowane są okolice narządów rodnych i płód podczas obrazowania twarzowo-szczękowego, komisja zaleca rezygnację ze stosowania osłon na struktury miednicy podczas wszystkich zabiegów radiograficznych w stomatologii. Na podstawie dawek promieniowania, na jakie pacjenci są narażeni podczas obrazowania RTG okolicy szczęk, komisja uznała, że ryzyko raka tarczycy jest znikome i zaleca, aby nie stosować osłony na okolicę tarczycy podczas obrazowania wewnątrzustnego, panoramicznego, cefalometrycznego i tomografii komputerowej z użyciem wiązki stożkowej (CBCT) – napisali autorzy przeglądu z Sekcji Radiologii Jamy Ustnej i Szczękowo-Twarzowej Wydziału Stomatologii Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles (UCLA).

W omawianym badaniu nie potwierdzono tego, by promienie rentgenowskie powodowały mutacje lub choroby genetyczne, a ryzyko raka tarczycy jest bardzo niskie, dlatego autorzy pracy zalecają, aby lekarze dentyści zaprzestali używania zarówno ołowianych fartuchów, jak i kołnierzy chroniących tarczycę. To ogromna zmiana dla tych lekarzy dentystów, którzy zajmują się stomatologią od dłuższego czasu, ponieważ osłony były stosowane od około 70 lat.

Negatywne konsekwencje stosowania osłon

Stosowanie zabezpieczeń może stanowić przeszkodę w uzyskaniu prawidłowego zdjęcia rentgenowskiego. Przykładowo kołnierz do ochrony tarczycy lub ołowiany fartuch może zakłócić uzyskanie obrazu podczas pozycjonowania do zdjęć żuchwy lub wykonywania pantomogramu.

Stosowanie osłon może zatem w pewnych sytuacjach negatywnie wpływać na jakość uzyskiwanych obrazów rentgenowskich. Dodatkowo, jeżeli ze względu na problemy, jakie powoduje fartuch ołowiany, niezbędne będzie ponowne wykonanie zdjęcia RTG, pacjent jest narażony na większą dawkę promieniowanie.

Większość współczesnych aparatów RTG posiada funkcję automatycznej kontroli ekspozycji, która bardzo ułatwia uzyskiwanie właściwego obrazu, niezależnie od wieku i parametrów anatomicznych pacjenta. Jednak funkcja ta nie zawsze działa zgodnie z oczekiwaniami, jeśli bowiem fartuch ołowiany będzie stanowił przeszkodę, wówczas aparat zwiększy ilość promieniowania wpływającego na pacjenta, co nie jest korzystne dla jego zdrowia.

– Tomografia stożkowa CBCT staje się w polskiej stomatologii narzędziem dnia codziennego – mówi w rozmowie z Dentonetem prof. dr. hab. n. med. Bartłomiej W. Loster, specjalista ortodoncji, protetyki stomatologicznej i stomatologii ogólnej, kierownik Katedry Ortodoncji UJCM i kierownik Poradni Ortodoncji Uniwersyteckiej Kliniki Stomatologicznej w Krakowie, były prezydent Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego.

T.H.

Źródła: https://www.dentistryiq.com/dental-hygiene/article/14298479/lead-shielding-for-dental-xrays-a-thing-of-the-past

https://jada.ada.org/article/S0002-8177(23)00391-4/fulltext