Zasady współczesnej profilaktyki chorób przyzębia
Zasady współczesnej profilaktyki chorób przyzębia
Spis treści
Według dostępnych danych, z chorobami przyzębia boryka się około 750 mln osób na całym świecie, co stawia je na 6. miejscu wśród najczęściej występujących w ujęciu globalnym schorzeń. W Polsce statystyki nie są lepsze – jedynie 1% Polaków w wieku 35-44 lata ma całkowicie zdrowe przyzębie. Tymczasem nie ma żadnych wątpliwości, że chorobom przyzębia w dużej mierze można zapobiegać. Jakie są więc zasady współczesnej profilaktyki chorób przyzębia?
Przyzębie to otaczające ząb tkanki, do których zalicza się dziąsło, ozębna, kość wyrostka zębodołowego oraz cement korzeniowy. Choroby tkanek przyzębia spowodowane są infekcjami bakteryjnymi w tym obrębie – przy niedostatecznej higienie jamy ustnej, połączonej np. z predyspozycjami genetycznymi oraz czynnikami zewnętrznymi (stres, palenie papierosów, otyłość), zamieszkujące jamę ustną patogenne bakterie kolonizują obszary przyszyjkowe zębów, tworząc tam płytkę nazębno-dziąsłową, czyli tzw. biofilm. Bytując w biofilmie bakterie pobudzają komórki do produkcji mediatorów zapalnych, które powodują zarówno niszczenie tkanek przyzębia, jak i aktywują procesy zapalne w całym organizmie.
Choroby przyzębia i ich skutki dla organizmu
Dowiedziono, że stany zapalne w obrębie przyzębia skutkować mogą nie tylko przedwczesną utratą zębów, ale również powikłaniami ogólnoustrojowymi. Choroby przyzębia powodują wzrost zachorowań lub modyfikują przebieg wielu schorzeń, takich jak miażdżyca, choroba wieńcowa, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, osteoporoza czy choroby nerek. U kobiet w ciąży choroby przyzębia są poważnym czynnikiem ryzyka przedwczesnego porodu oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka.
Choroby przyzębia – epidemiologia
Choroby przyzębia plasują się na 6. miejscu wśród najczęściej występujących w ujęciu globalnym schorzeń – boryka się z nimi około 750 mln osób na całym świecie. Według badań przeprowadzonych w Polsce, w grupie wiekowej 35-44 lata u 16% badanych rozpoznano zaawansowaną chorobę przyzębia, a całkowicie zdrowe tkanki przyzębia miało jedynie 1% uczestników. Niestety, tym samym trzeba stwierdzić, że stan zdrowia przyzębia Polaków jest jednym z najgorszych w całej Europie.
Choroby przyzębia – czy można im zapobiegać?
Jak już wspomniano, istnieją różne czynniki zwiększające ryzyko występowania chorób przyzębia. O ile na niektóre z nich – np. wiek, płeć czy predyspozycje genetyczne – nie ma wpływu ani pacjent ani opiekujący się nim zespół stomatologiczny, o tyle inne są w dużej mierze zależne od człowieka. Znajduje się wśród nich m.in. palenie papierosów, poziom higieny jamy ustnej czy stosowana dieta. Warto pamiętać, że w kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych czy higienicznych w kontekście profilaktyki schorzeń przyzębia olbrzymią rolę odgrywają asystentki i higienistki stomatologiczne.
Elementy profilaktyki chorób przyzębia
Skoro współczesny stan wiedzy pozwolił na konkretne ustalenie czynników negatywnie wpływających na stan zdrowia przyzębia, możliwe było utworzenie merytorycznych podstaw zasad profilaktyki. Z punktu widzenia pracy asystentki i higienistki stomatologicznej są to: prawidłowa codzienna higiena jamy ustnej, stosowanie odpowiednich środków do higieny jamy ustnej, regularne wizyty kontrolne i profesjonalna higienizacja, a także prawidłowe nawyki żywieniowe.
Prawidłowa higiena jamy ustnej
Zgodnie z ogólnymi zasadami, w celu zapobiegania chorobom jamy ustnej, w tym schorzeniom przyzębia, konieczne jest szczotkowanie zębów po każdym posiłku, a przynajmniej 2 razy dziennie (rano i wieczorem) przez 2-3 minuty przy użyciu pasty do zębów z fluorem oraz dopasowanej do indywidualnych potrzeb szczoteczki. Bardzo ważnymi elementami uzupełniającymi szczotkowanie jest oczyszczanie przestrzeni między zębami przy pomocy nici dentystycznych lub szczoteczek międzyzębowych, regularne oczyszczanie języka oraz stosowanie płynów do płukania ust.
Instruktaż prawidłowej higieny jamy ustnej jest jednym z najczęstszych zadań edukacyjno-profilaktycznych asystentek/higienistek stomatologicznych. Niestety, w praktyce bywa tak, że nauka konkretnej techniki szczotkowania oraz zmiana nawyków higienicznych wymaga od pacjenta cierpliwości i odpowiedniej motywacji. Dlatego można uznać, że prawidłowa jest każda efektywna metoda szczotkowania, która nie wpływa urazowo na zęby i dziąsła.
Wybór szczoteczki do zębów
U większości osób w profilaktyce chorób jamy ustnej, w tym schorzeń przyzębia, sprawdzają się szczoteczki z miękkim lub średniomiękkim włosiem. Jeśli mamy do czynienia z pacjentem np. z nadwrażliwością szyjek zębowych lub z ostrym stanem zapalnym, wskazane są szczoteczki z włosiem bardzo miękkim, przy czym zużywają się one szybciej i wymagają dłuższego codziennego szczotkowania.
Coraz większym zainteresowaniem pacjentów cieszą się szczoteczki soniczne. Oczyszczają one zęby oraz miejsca niedostępne dla klasycznych szczoteczek manualnych, usuwając płytkę nazębną z okolic przestrzeni międzyzębowych, obszarów przydziąsłowych, implantów czy mostów. Szczoteczki soniczne mogą być stosowane do pielęgnacji jamy ustnej dzieci i dorosłych, osób z delikatnymi dziąsłami, paradontozą, pacjentów po leczeniu implantologicznym, z wypełnieniami protetycznymi oraz osób ze stałym aparatem ortodontycznym. Szczotkowanie przy pomocy ruchów wymiatających (drgań sonicznych) jest bezpieczne dla najmłodszych dzieci oraz osób starszych. Szczoteczki soniczne są polecane już najmłodszym dzieciom – wówczas rodzice mają pewność, że jest stosowana odpowiednia technika mycia zębów.
Jedną z dostępnych na rynku propozycji w tym zakresie są soniczne szczoteczki do zębów VITAMMY Symphony o wysokiej mocy drgań oraz wyciszonej obudowie. Wyposażone są w pięć specjalistycznych programów szczotkowania (nawet ten najbardziej delikatny do zębów wrażliwych) oraz odliczanie czterech stref mycia wszystkich powierzchni zębowych. Główka poruszająca się z prędkością 82 tys. ruchów na minutę zapewnia bardzo precyzyjne usuwanie płytki nazębnej, a w pełni naładowana szczoteczka (można ją ładować przy pomocy dowolnych urządzeń zasilających USB i indukcyjnej ładowarki) działa aż 45 dni. VITAMMY w swojej ofercie posiada całą gamę szczoteczek sonicznych – zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych. Jako jedyna firma na polskim rynku VITAMMY oferuje szczoteczki dla dzieci z podziałem na zęby mleczne i stałe, a proponowana przez firmę kolorystyka sprawia, że mycie zębów jest dla dzieci przyjemnością, a nie tylko nudną koniecznością.
Profesjonalna higienizacja
Wykonywana przynajmniej dwa razy do roku profesjonalna higienizacja jamy ustnej zmniejsza ryzyko występowania chorób przyzębia, poprawia estetykę zębów oraz ma wpływ na funkcjonalność użytkowania ewentualnych uzupełnień protetycznych. Na profesjonalną higienizację składa się przede wszystkim zabieg skalingu, czyli usunięcia złogów płytki i kamienia nazębnego. Może on być wykonany ręcznie lub przy użyciu odpowiedniego urządzenia dźwiękowego bądź ultradźwiękowego. Skaling łączony bywa z piaskowaniem zębów, polerowaniem oraz fluoryzacją.
Oczywiście warto pamiętać, że bardzo ważne jest także badanie przyzębia, które może być wykonane przez lekarza dentystę np. przy okazji wizyty higienizacyjnej. Wywiad lekarski, ocena stanu higieny i ogólnego stanu dziąseł, zdiagnozowanie ewentualnego krwawienia, ocena ruchomości zębów – wszystko to pozwala rozpoznać pierwsze, niekiedy jeszcze ukryte oznaki choroby.
Kształtowanie nawyków żywieniowych
Asystentki/higienistki stomatologiczne mogą również w dużej mierze kształtować nawyki żywieniowe pacjentów, a powszechnie wiadomo, że dieta ma związek ze zdrowiem przyzębia. Niedobór niektórych składników i substancji może przyspieszać oraz pogłębiać procesy zapalne, a także upośledzać funkcjonowanie układu odpornościowego.
W kontekście profilaktyki chorób przyzębia ważne jest dostarczanie organizmowi odpowiednich ilości witaminy A, witaminy C, kwasu foliowego, selenu i miedzi. Witamina C pozytywnie wpływa na stan naczyń krwionośnych, a witamina A i kwas foliowy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowanie nabłonka kieszonek dziąsłowych. Korzystnie na stan zdrowia tkanek przyzębia wpływają substancje zawarte w zielonej herbacie. Z kolei produkty mleczne zawierają w sobie duże ilości witaminy D, wapnia i fosforu (zwiększa wytrzymałość kości), a także kazeinę, która zmniejsza odkładanie kamienia nazębnego.
Choroby przyzębia są wciąż dużym problemem zdrowotnym w Polsce. Ich profilaktyka, zależna m.in. od stylu życia, nawyków higienicznych i sposobu odżywania pacjentów, wymaga współpracy profesjonalistów z różnych dziedzin stomatologii, w tym oczywiście udziału asystentek/higienistek stomatologicznych.
Materiał zewnętrzny
Źródła:
http://www.jchc.eu/numery/2014_1/201416.pdf
https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/view/42541/31441
https://stomatologianews.pl/15116-2/
https://stomatologianews.pl/wyzwania-wspolczesnej-profilaktyki-schorzen-przyzebia/
POWIĄZANE ARTYKUŁY
Redukcja konsumpcji alkoholu, ograniczenie palenia papierosów, szczepienia przeciw HPV i regularne wizyty u stomatologa to – zdaniem dr. n. o zdr. Pawła Koczkodaja z Narodowego Instytutu Onkologii – kluczowe zasady profilaktyki pierwotnej nowotworów ...
– Sekretem profilaktyki chorób dziąseł i przyzębia jest przede wszystkim budowanie nawyków od wczesnych lat. Na czym to polega? Głównie na higienie, która powinna być oparta o codzienne szczotkowanie zębów przez dwie minuty dwa razy dziennie, najlepi...
– Zalet niechirurgicznego leczenia chorób przyzębia jest naprawdę wiele, począwszy od tego, że jest ono małoinwazyjne, bezpieczne dla pacjenta i zarazem przynoszące bardzo dobre efekty. Przeprowadzone prawidłowo fazy leczenia niechirurgicznego bardzo...
– Faza podtrzymująca w leczeniu chorób przyzębia wydaje się ciągle fazą niedocenianą, a jednocześnie jest ona jedną z najtrudniejszych, ponieważ jest związana ze stylem życia pacjenta, jego chęciami, czasem również z jego mentalnością – mówi dr n. me...
Badanie pilotażowe przeprowadzone w Niemczech dowiodło, że osoby cierpiące na zapalenie przyzębia mogą znacznie poprawić swój stan zdrowia stosując odpowiednią dietę. Powinna być ona uboga w węglowodany, a bogata w kwasy tłuszczowe omega-6, witaminy ...
Badanie przeprowadzone przez naukowców z Penn Dental Medicine w Filadelfii wskazuje, że monitorowanie określonych białek obecnych w ślinie może stać się łatwą i skuteczną metodą diagnostyczną w periodontologii. Choroby przyzębia – w tym zaawansowane...
Dr Ana Carolina Morandini i dr Erivan Ramos Jr. – naukowcy z The Dental College of Georgia (DCG) przy Augusta University w Stanach Zjednoczonych – otrzymali prestiżowy grant w wysokości niemal 2 mln dolarów od National Institutes of Dental and Cranio...
Pierwotne niedobory odporności (ang. primary immune deficiency, PID) charakteryzują się nieprawidłowym funkcjonowaniem układu immunologicznego organizmu, a nawet brakiem jego działania. Zaburzenie to – występujące od urodzenia lub nabyte w późniejszy...
O głównych zadaniach higienistki stomatologicznej w diagnostyce i leczeniu chorób przyzębia mówi dr hab. n. med. Wojciech Bednarz, specjalista periodontologii, członek Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego i Polskiego Towarzystwa Periodontologiczne...
– W Polsce liczba pacjentów z chorobami dziąseł i przyzębia jest naprawdę ogromna. Rolą higienistki w zapobieganiu tym chorobom jest nie tylko przyjmowanie pacjenta w gabinecie higieny, ale również edukacja. Najważniejsze jest to, aby nauczyć pacjent...
Dwa badania zaprezentowane podczas kongresu EuroPerio11 zorganizowanego przez Europejską Federację Periodontologii (EFP) wykazały, jak innowacyjne technologie diagnostyczne – termografia w podczerwieni oraz analiza metaboliczna próbki śliny – mogą zr...
