Narodowa Strategia Onkologiczna przyjęta, eksperci miażdżą jej jakość

Rada ministrów przyjęła Narodową Strategię Onkologiczną – wieloletni program mający wytyczać kierunki rozwoju systemu opieki zdrowotnej w zakresie onkologii. Eksperci twierdzą jednak, że jej jakość jest „zatrważająca”. – Strategii brakuje precyzyjnego określenia celów nadrzędnych związanych z ograniczeniem zachorowań i poprawą skuteczności leczenia – mówi Bartosz Poliński, prezes Fundacji Onkologicznej Alivia.

Narodowa Strategia Onkologiczna jest odpowiedzią na wzrost zachorowań na choroby nowotworowe w Polsce. NSO wytycza kierunki rozwoju systemu opieki zdrowotnej w zakresie onkologii, wskazując na 5 obszarów strategicznych, kluczowych dla poprawy skuteczności terapii onkologicznych i dostosowania rozwiązań systemowych do potrzeb pacjentów z chorobą nowotworową. – Celem nadrzędnym NSO jest wzrost odsetka osób przeżywających 5 lat od zakończenia terapii onkologicznej, a także zwiększenie wykrywalności nowotworów we wczesnych stadiach oraz poprawa jakości życia w trakcie i po ukończonym leczeniu. Realizacja Narodowej Strategii Onkologicznej umożliwia odwrócenie niekorzystnych trendów, takich jak fragmentacja opieki, rozproszenie świadczeń i ośrodków onkologicznych, które dotychczas wpływały na jakość leczenia onkologicznego, a co za tym idzie zwiększa szanse pacjentów na wyjście z choroby nowotworowej – czytamy w komunikacie ministerstwa zdrowia.

Choroby nowotworowe stanowią jedną z najczęstszych przyczyn zgonów Polaków. Liczba pacjentów ze zdiagnozowanym nowotworem złośliwym stale wzrasta. Co roku na choroby nowotworowe zapada ponad 160 tys. Polaków, a około 100 tys. umiera z ich powodu.

Pięć obszarów działania

Aby poprawić sytuację polskich pacjentów oraz lekarzy zajmujących się diagnostyką i terapią w onkologii, strategia koncentruje się na 5 obszarach. Są to:

– inwestycje w kadry medyczne (zwiększenie liczby lekarzy specjalistów w dziedzinie onkologii i lekarzy specjalności pokrewnych, poprawa jakości kształcenia kadry medycznej),

– inwestycje w edukację dotyczące stylu życia (wprowadzenie regulacji prawnych związanych z ograniczeniem palenia tytoniu, walką z otyłością, ochroną przeciw promieniowaniu UV, kształtowanie postaw prozdrowotnych u dzieci, młodzieży i osób dorosłych, szczepienia HPV dla dziewcząt i chłopców, włączenie lekarzy POZ i medycyny pracy w działania prewencji pierwotnej),

– inwestycje w pacjenta (zwiększenie dostępności do badań przesiewowych, wprowadzenie nowych badań przesiewowych, poprawa jakości realizowanych badań przesiewowych, zwiększenie zaangażowania zespołów POZ i medycyny pracy w poprawę zgłaszalności na badania przesiewowe)

– inwestycje w naukę i innowacje (wsparcie badań naukowych w onkologii, większy udział pacjentów onkologicznych w badaniach klinicznych, dostęp do innowacyjnych terapii, zwiększenie liczby leków refundowanych),

– inwestycje w system opieki onkologicznej (wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej, utworzenie podmiotów wyspecjalizowanych w diagnostyce i leczeniu wybranych nowotworów, zapewnienie najwyższej jakości standardów diagnostyki i leczenia dla wszystkich pacjentów onkologicznych, zwiększenie dostępu do nowoczesnej aparatury medycznej, poprawa infrastruktury szpitali, rozwój opieki rehabilitacyjnej, paliatywnej i hospicyjnej, poprawa jakości życia pacjentów onkologicznych, prawo do życia bez bólu dla wszystkich pacjentów onkologicznych, uruchomienie Narodowego Portalu Onkologicznego).

Źródłem finansowania działań przewidzianych w strategii jest budżet państwa. Planowane nakłady na realizację zadań zaplanowane na lata 2020-2030 wynoszą 5,1 mld zł. Strategia może być finansowana ze środków innych niż publiczne, w przypadku gdy taki sposób finansowania wynika z harmonogramu, m.in. środków z budżetu Unii Europejskiej oraz programów wspólnotowych.

Najważniejsze działania w ramach NSO

NSO zakłada m.in. wprowadzenie od września 2020 r. zajęć o zdrowiu, które mają być realizowane np. w ramach godzin wychowawczych, od 2021 r. szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) dziewcząt w wieku dojrzewania, utworzenie do końca 2022 r. interaktywnej e-platformy dla pacjentów i badaczy dotyczącej prowadzonych badań klinicznych w dziedzinie onkologii, uruchomienie do końca 2022 r. czterech nowych ośrodków badań wczesnych faz w onkologii, zapewnienie Polakom do końca 2030 r. przynajmniej 90% dostępnych terapii onkologicznych wśród wszystkich refundowanych na terenie UE.

„Zatrważająca jakość strategii”

Jak podkreśla Fundacja Onkologiczna Alivia, jakość tak ważnego dokumentu, który w perspektywie wielu lat może decydować o życiu i śmierci tysięcy ludzi, jest na nieakceptowalnie niskim poziomie.  – Dokument, choć zawiera wartościowe pomysły inicjatyw walki z rakiem, nie stanowi logicznej i spójnej całości. Pełen jest ogólników i nieprecyzyjnie określonych mierników sukcesu. W sposób arbitralny buduje hierarchiczną strukturę ośrodków onkologicznych i nie precyzuje sposobu ich współpracy. Nie dostarcza klarownej wizji osadzenia działań w czasie. Zawiera jedynie szczątkowy plan finansowy – wylicza Alivia.

Jak przekonuje Fundacja, tak istotny dokument powinien opierać się na precyzyjnym i głębokim zrozumieniu zastanej rzeczywistości. Tymczasem przedstawiony projekt pomija cały kontekst społeczny, a zamiast tego koncentruje się na mglistych celach i nieprecyzyjnych założeniach. – Strategii brakuje precyzyjnego określenia celów nadrzędnych związanych z ograniczeniem zachorowań i poprawą skuteczności leczenia – mówi Bartosz Poliński, prezes Fundacji Onkologicznej Alivia.

Ponadto strategia nie odpowiada potrzebom osób zdrowych i mocno odbiega od realizacji palących potrzeb pacjentów onkologicznych. Na przestrzeganie standardów jakościowych w patomorfologii pacjenci będą musieli poczekać 6 lat. Natomiast zapewnienie „każdemu pacjentowi onkologicznemu dostępu do opieki psychoonkologicznej” to już cel na 2029 r. – Przy takiej jakości dokumentu nie dziwi mnie niechęć autorów do ujawnienia swoich personaliów. Nie wiadomo, kto napisał strategię, ani z kim i w jakim zakresie była konsultowana – dodaje Poliński.

Fundacja Onkologiczna Alivia domaga się gruntownej rewizji strategii z wykorzystaniem potencjału ekspertów w zakresie zarządzania strategicznego i finansów, a także wstrzymania procesu legislacyjnego do czasu stworzenia nowej wersji dokumentu. – Finalny kształt dokumentu powinien być wynikiem pracy zespołowej oraz szerokiego konsensusu – przekonuje.

Lekarz dentysta ma doskonałe warunki do dokładnego obejrzenia pacjenta pod kątem zmian nowotworowych. Przy czym nie należy ograniczać się jedynie do kontroli jamy ustnej pacjenta, o czym w kontekście lekarzy dentystów mówi się najczęściej. – Większość nowotworów skóry znajduje się na głowie i szyi. Mało który dermatolog może tak dobrze przyjrzeć się twarzy spokojnego pacjenta, w doskonałym świetle. Takie warunki mają tylko stomatolodzy – mówi w rozmowie z Dentonetem dr n. med. Bartłomiej Kwiek, dermatolog.

Oprac. Aleksandra Filipiak-Graczykowska

Fot. Archiwum