NIK: opieka stomatologiczna nad uczniami do pilnej poprawy

Według opublikowanego właśnie raportu NIK, dzieci i młodzież w wieku szkolnym nie mają zapewnionej spójnej i kompleksowej opieki zdrowotnej. Oprócz niewystarczającej liczby lekarzy, brakuje m.in. współdziałania i koordynacji pomiędzy podmiotami odpowiedzialnymi za ich leczenie. Dotyczy to również opieki stomatologicznej.

Według NIK, funkcjonujący obecnie w Polsce system opieki zdrowotnej nad uczniami, szczególnie w zakresie profilaktyki, nie gwarantuje bezpieczeństwa zdrowotnego tej populacji. Świadczy o tym zwiększająca się liczba dzieci i młodzieży z problemami zdrowotnymi. W 2016 r. największym problemem zdrowotnym wśród dzieci i młodzieży w wieku 5-18 lat były zniekształcenia kręgosłupa, alergie, zaburzenia refrakcji i akomodacji oka, otyłość, niedokrwistość, zaburzenia rozwoju oraz choroby tarczycy.

Za mało lekarzy, lekarzy dentystów i pielęgniarek

Zdaniem NIK, niewystarczająca jest liczba personelu medycznego opiekującego się dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym. Utrudnia to zapewnienie równego dostępu do leczenia oraz wydłuża czas oczekiwania na nie. Co prawda liczba lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) w 2016 r. zwiększyła się w porównaniu do 2015 r. o 9%, o 9,5% wzrosła liczba pielęgniarek i o 17% lekarzy dentystów, ale sposób organizacji opieki nieefektywnie wykorzystuje istniejące zasoby finansowe i osobowe. Konsultanci krajowi w dziedzinach medycyny dotyczących dzieci przedstawiali w swoich raportach niepokojący obraz sytuacji kadry medycznej. Wskazywali na problemy m.in. braków kadrowych, które będą się pogłębiać w kolejnych latach w związku z odchodzeniem personelu medycznego na emerytury, nierówności w dostępie do lekarzy specjalistów oraz kształcenia specjalistycznego. Jednak ich opinie w niewielkim stopniu były uwzględniane przy przyznawaniu miejsc specjalizacyjnych dla lekarzy i dentystów.

Brak współpracy

Problemem jest także rozproszenie opieki zdrowotnej nad uczniami. Jest ona sprawowana przez różne podmioty, które często nie współpracują ze sobą. Na przykład brak było przepływu informacji pomiędzy lekarzem POZ, a pielęgniarką lub higienistką szkolną m.in. w zakresie wykonanych badań bilansowych, obowiązkowych szczepień ochronnych oraz testów przesiewowych. Sytuacja taka uniemożliwia zapewnienie spójnej i kompleksowej opieki nad uczniem.

W ocenie NIK, konieczne jest opracowanie i wdrożenie systemu pozwalającego na rzetelną i efektywną współpracę między lekarzem POZ, pielęgniarką lub higienistką szkolną oraz lekarzem dentystą. Do tego niezbędna jest także niewystarczająca obecnie współpraca lekarza i pielęgniarki z rodzicami.

Wnioski i zalecenia

Minister zdrowia dostrzegł problemy w zakresie funkcjonowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami i trwają już prace nad odpowiednią ustawą. Jej projekt w lutym 2018 r. został umieszczony w wykazie prac legislacyjnych i programowych rady inistrów. Przewidywanym terminem wejścia w życie tej ustawy ma być 1 września 2018 r. W ocenie NIK, jest on mało realny.

Najwyższa Izba Kontroli skierowała do ministra zdrowia wnioski o:
•    przeanalizowanie funkcjonowania systemu opieki nad dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym, mając na uwadze zapewnienie kompleksowej i skoordynowanej opieki w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki oraz leczenia i rehabilitacji;
•    zapewnienie systemu monitorowania i nadzoru nad organizacją i sposobem sprawowania opieki zdrowotnej nad uczniami, w szczególności opieki profilaktycznej, jej efektami, dostępnością świadczeń gwarantowanych oraz jakością świadczonych usług zdrowotnych na poziomie regionalnym;
•    opracowanie wskaźników określających niezbędną liczbę kadry medycznej sprawującej opiekę zdrowotną nad dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym;
•    podjęcie skutecznych działań w celu zapewnienia odpowiedniej liczby lekarzy specjalistów w dziecięcych dziedzinach medycyny na podstawie opracowanych wskaźników, w szczególności na terenach wiejskich i mniejszych miast, poprzez umożliwienie specjalizowania się w tym zakresie oraz stworzenie specjalistom odpowiednich zachęt do podejmowania pracy na tych terenach;
•    podjęcie skutecznych działań na rzecz zapewnienia odpowiedniej liczby pielęgniarek w szkołach w celu objęcia opieką uczniów w wymiarze czasu pracy proporcjonalnym do planu godzin lekcyjnych.

Ponadto, NIK skierowała do ministra zdrowia wnioski o podjęcie działań legislacyjnych mających na celu:
•    określenie w drodze rozporządzenia standardów organizacyjnych postępowania w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami, w celu zapewnienia odpowiedniej jakości świadczeń opieki zdrowotnej;
•    opracowanie w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej standardów funkcjonowania gabinetów profilaktyki zdrowotnej w szkołach dla każdego poziomu edukacyjnego, niezbędnych dla zapewnienia każdemu uczniowi optymalnej profilaktycznej opieki zdrowotnej;
•    gromadzenie danych w ramach statystyki publicznej o wykonanych badaniach profilaktyki stomatologicznej oraz stanie zdrowia jamy ustnej dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, co pozwoli m.in. na dokonywanie oceny stopnia zaawansowania próchnicy i przeciwdziałanie temu zjawisku.

Najwyższa Izba Kontroli wnosi również o zintensyfikowanie prac nad ustawą o opiece zdrowotnej nad uczniami.

W ramach projektu społecznego „Krok w stronę zdrowia” dzieci spotkały się z higienistkami stomatologicznymi w redakcji portalu Dentonet.pl. Tematem spotkania było zdrowie jamy ustnej.

Oprac. AF
Fot. jarmoluk, pixabay.com