Mikroplastik – makroproblem (także w stomatologii)

Brytyjski serwis stomatologiczny The Dentist.co.uk omawia zagrożenia związane z obecnością mikroplastiku oraz rolę branży stomatologicznej w ograniczaniu jego wpływu na środowisko naturalne oraz zdrowie, także zdrowie jamy ustnej.

Mikroplastik jest wszędzie wokół nas. W badaniu prowadzonym w 2022 r. po raz pierwszy potwierdzono obecność mikroplastiku we krwi ludzkiej – wykryto go u 77% uczestników badania. Także lekarze stomatolodzy powinni mieć świadomość wpływu mikroplastiku na zdrowie ogólne i zdrowie jamy ustnej oraz działać na rzecz ograniczenia jego obecności w środowisku. Zgodnie z zasadą „Po pierwsze – nie szkodzić”, dentyści powinni podjąć działania, by zminimalizować zagrożenia, jakie niesie mikroplastik.

Mikroplastik wszechobecny w środowisku naturalnym

Mikroplastik to cząsteczki tworzyw sztucznych o średnicy mniejszej niż 5 mm, choć definicja ta nie jest powszechnie uznawana. Szacuje się, że człowiek spożywa średnio od 0,1 do 5 g mikroplastiku tygodniowo – przez inhalację, bezpośrednie spożycie lub kontakt skórny. Biorąc pod uwagę, że pierwszy przypadek obecności mikroplastiku we krwi wykryto zaledwie trzy lata temu, badania nad jego wpływem na zdrowie ogólne i zdrowie jamy ustnej są nieliczne, ale ich znaczenie stale rośnie.

Wiemy już, że mikroplastik może wpływać na układ trawienny, oddechowy, hormonalny, rozrodczy oraz immunologiczny. Prowadzone testy in vitro potwierdziły, że mikroplastik w mikrobiocie ludzkiej okrężnicy zmniejsza poziom tych bakterii, które są niezbędne dla jej równowagi. Jednocześnie zaobserwowano wzrost patogenów prozapalnych i bakterii chorobotwórczych, co może zakłócić homeostazę jelitową.

Ponadto cząsteczki mikroplastiku obecne w anatomicznych strukturach serca zostały powiązane ze stresem oksydacyjnym, stanami zapalnymi, apoptozą oraz pyroptozą. Nowe badania sugerują, że mikroplastiki mogą przemieszczać się do innych organów i struktur, wywołując toksyczność ogólnoustrojową.

Mikroplastik a zdrowie jamy ustnej

Lekarze stomatolodzy mogą być szczególnie zainteresowani potencjalnym wpływem mikroplastiku na stan jamy ustnej. Nie ma do tej pory zbyt wielu badań, ale w jednym z nich – z 2023 r. – wykorzystano fibroblasty dziąsłowe in vitro i poddano je działaniu próbek wody morskiej, które były silnie zanieczyszczone mikroplastikiem. Wykazano, że mikroplastik może infekować morskie organizmy, a następnie trafiać do łańcucha pokarmowego, gdzie jama ustna ma bezpośredni kontakt z zanieczyszczeniami.

Z badania wynika, że mikroplastik wpływa na tempo aktywności metabolicznej, co potencjalnie powoduje stres oksydacyjny, akumulację reaktywnych form tlenu i depolaryzacją mitochondriów. Wszystko to wskazuje na to, że mikroplastik wpływa negatywnie przede wszystkim na żywotność komórek dziąseł. Badanie potwierdziło również wzrost czynników zapalnych.

Mikroplastik ma również szkodliwe oddziaływanie na środowisko. Wykazano jego toksyczny wpływ na organizmy wodne oraz zdolność do przenoszenia innych zanieczyszczeń środowiskowych do gleby, co w dalszej kolejności wpływa na rośliny oraz żywiące się nimi zwierzęta.

Czas podjąć stosowne działania

Znając potencjalne zagrożenia dla zdrowia i dla środowiska, stomatolodzy powinni minimalizować produkcję mikroplastiku w swojej pracy. Wymaga to dwóch kroków: rozpoznania i ograniczenia użycia materiałów generujących mikroplastik oraz skutecznego zarządzania odpadami, aby zmniejszyć rozprzestrzenianie się mikroplastiku.

W nowoczesnej stomatologii plastik jest niemal nieunikniony. Jest obecny m.in. w środkach ochrony osobistej, szczoteczkach do zębów czy jednorazowych końcówkach do ssaka. W miejsce jednorazowych plastikowych elementów dentyści mogą jednak zainwestować w zamienniki, które mogą być sterylizowane w autoklawie, mogą też zachęcać pacjentów do używania szczoteczek bambusowych, by zmniejszyć ilość odpadów plastikowych.

Wskazany jest również recykling, który ograniczy konieczność produkcji nowego plastiku. Tam, gdzie odpady plastikowe są nieuniknione, konieczne jest wdrożenie procesów zarządzania odpadami. Można to osiągnąć we współpracy ze specjalistycznymi firmami zajmującymi się bezpiecznym przetwarzaniem odpadów klinicznych.

Źródło: https://dentistry.co.uk/