Który kapelusz wybrać? – twórcza metoda rozwiązywania problemów

Jedną z ciekawszych i bardziej kreatywnych metod rozwiązywania problemów oraz konfliktów, jest metoda sześciu kapeluszy opracowana przez Edwarda de Bono, brytyjskiego lekarza, twórcy myślenia lateralnego.

Myślenie lateralne polega na świadomym rozpatrywaniu danego problemu z różnych punktów widzenia – często sprzecznych z naszym naturalnym sposobem postrzegania rzeczywistości. Wymaga ono elastyczności oraz aktywnego poszukiwania nowych rozwiązań, co rozwija również kreatywność i pozwala lepiej rozumieć rzeczy takimi, jakie są.

Metoda sześciu kapeluszy jest jednym ze sposobów wykorzystania myślenia lateralnego do rozwiązywania problemów. Cały proces przebiega dwuetapowo.

1. Najpierw analizujemy problem wykorzystując na danym etapie tylko jeden sposób myślenia oraz sporządzamy mapę sytuacji. Sporządzenie mapy polega na „włożeniu” każdego z sześciu kapeluszy w wybranym momencie i całkowitym zaangażowaniu się w odgrywanie danej roli – często zupełnie przeciwnej do naszego sposoby myślenia.
2. Następnie wybieramy odpowiednią trasę na podstawie sporządzonej mapy.

Każdy z kapeluszy ma inny kolor, odpowiadający jego charakterowi i funkcji. Kolory są tak wybrane, aby kojarzyły się z danym sposobem myślenia. Sześć kapeluszy przedstawia sześć charakterystycznych postaw i sposobów analizowania sytuacji.

Kapelusz biały – reprezentuje obiektywny sposób myślenia. To patrzenie na problem „chłodnym okiem”, na podstawie analizy jedynie suchych faktów. Na tym etapie należy odstawić wszelkie emocje, analizy oraz interpretacje. Analizę sytuacji warto zacząć właśnie od nałożenia białego kapelusza.

Kapelusz czerwony – jest przeciwieństwem kapelusza białego, ponieważ skupia się na emocjach i intuicji, a odrzuca logiczne myślenie. To bardzo ważny etap, ponieważ pozwala na ujawnienie czasem negatywnych emocji związanych z daną sprawą. Jest to też szansa na dopuszczenie do głosu intuicji, która najczęściej bazuje na minionych doświadczeniach i posiadanej wiedzy.

Kapelusz czarny – założenie tego kapelusza oznacza krytyczne rozpatrzenie danej sytuacji. Nie chodzi tu jednak o to, aby negować każdy argument, tylko żeby wskazać słabe punkty oraz realne zagrożenie związane z danym rozwiązaniem. Założenie czarnego kapelusza jednak nie oznacza rozwiązywania problemów – jego celem jest jedynie wskazanie słabych punktów.

Kapelusz żółty – jest przeciwieństwem czarnego kapelusza. Zakładając go, poszukujemy pozytywnych aspektów sprawy, patrzymy na nią optymistycznie, zwracając uwagę na plusy oraz możliwości płynące z danych rozwiązań. Nie ma tu jednak miejsca na nierealne rozwiązania – myślenie powinno być oparte na logicznych argumentach i realnych możliwościach.

Kapelusz zielony – to kreatywność i wychodzenie poza utarte schematy; to szukanie nieoczywistych rozwiązań i zupełnie nowych ścieżek. Zakładając zielony kapelusz, wyłączamy ocenę pomysłów – chodzi jedynie o to, by wygenerować ich najwięcej.

Kapelusz niebieski – osoba, która nosi niebieski kapelusz, wciela się w rolę organizatora – kogoś, kto porządkuje, zbiera wnioski oraz obserwuje sytuację. Odpowiada ona za wyciąganie wniosków oraz analizę, nad czym należy się najbardziej skupić.

Metoda sześciu kapeluszy świetnie nadaje się do osobistego analizowania problemów, jak i rozwiązywania ich w zespole. Zastosowanie tej techniki może pomóc również w poszukiwaniu wyjścia z konfliktowej sytuacji. 

Więcej na temat tej metody: „Sześć myślowych kapeluszy” Edward de Bono

KeL