Najważniejsze zasady profilaktyki fluorkowej u dzieci i młodzieży

Zabiegi z zastosowaniem preparatów o wysokim stężeniu fluoru to jeden z najważniejszych elementów profilaktyki próchnicowej, zwłaszcza u dzieci i młodzieży. Często są one wykonywane przez asystentki lub higienistki stomatologiczne, dla których niezwykle istotna jest wiedza dotycząca ewentualnych przeciwwskazań, dawkowania preparatów fluorkowych oraz możliwych skutków ubocznych.

Zabiegi z wykorzystaniem preparatów z wysokim stężeniem fluoru odgrywają olbrzymią rolę w zapobieganiu próchnicy oraz zmniejszaniu jej intensywności. Fluor hamuje bowiem metabolizm bakterii odpowiedzialnych za rozwój próchnicy oraz wzmacnia szkliwo. Zabiegi tego typu są polecane przede wszystkim pacjentom o podwyższonym ryzyku wystąpienia choroby, m.in. dzieciom, młodzieży czy osobom o obniżonej sprawności manualnej, dla których higiena jamy ustnej może stanowić problem. Oczywiście częstotliwość, techniki i metody profilaktyki fluorkowej należy dostosować do wieku pacjenta, przyjmowanych ilości fluoru z innych źródeł (np. wody) czy jego ogólnego stanu zdrowia. Co do zasady, zabiegi z wykorzystaniem preparatów o podwyższonym stężeniu fluoru należy wykonywać ze szczególną ostrożnością u osób z cukrzycą i niewydolnością nerek (kluczowy jest szczegółowy wywiad przeprowadzony przez higienistkę przed rozpoczęciem zabiegu).

Do środków profesjonalnej profilaktyki fluorkowej zalicza się lakiery, żele i pianki. Zazwyczaj zawierają one w swoim składzie fluorek sodu, difluorosilan, fosforan fluoru bądź aminofluorki. Pianki i żele stosuje się u pacjentów powyżej 6. roku życia, zaś lakiery fluorkowe mogą być stosowane u młodszych dzieci – z tego powodu cieszą się największą popularnością. Charakteryzują się one odpornością na działanie śliny, można je rozprowadzić nawet na wilgotnych powierzchniach zębów, więc przed aplikacją nie jest konieczne osuszanie zębów. Z kolei profesjonalny zabieg usuwania płytki nazębnej przed aplikacją lakieru przeprowadza się jedynie u osób, u których występuje ona w dużych ilościach. W literaturze znaleźć można zalecenia dotyczące rekomendowanych jednorazowych dawek lakieru fluorkowego (o stężeniu 5% fluorku sodu):

• dla niemowląt – 0,1 ml,
• dla dzieci powyżej 1. roku życia z uzębieniem mlecznym – 0,25 ml,
• dla dzieci z uzębieniem mieszanym – 0,4 ml,
• dla dzieci z uzębieniem stałym – 0,5 ml.

Zabiegi z zastosowaniem preparatów fluorkowych są stosunkowo bezpieczne i charakteryzują się niewielkim ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych. U niektórych pacjentów może jednak dojść do reakcji alergicznych, zapalenia jamy ustnej, zaś u osób ze zdiagnozowaną astmą – do zaostrzenia objawów choroby, takich jak duszności. Oczywiście bardzo istotne jest przestrzeganie rekomendowanych dawek preparatów fluorkowych oraz ich właściwa aplikacja, gdyż nadmierne ilości tej substancji mogą powodować zatrucia w postaci ostrej lub przewlekłej. Symptomami zatrucia fluorem są m.in. bóle brzucha, nudności, wymioty, nadpotliwość, arytmia serca czy spadek ciśnienia.

Biorąc pod uwagę fatalne dane dotyczące występowania próchnicy w naszym kraju (więcej informacji na ten temat znajduje się tutaj), trzeba przyjąć, że zabiegi z zastosowaniem preparatów fluorkowych są jedną z najskuteczniejszych metod jej zapobiegania. Potwierdzają to zresztą statystyki międzynarodowe – według Amerykańskiego Towarzystwa Stomatologicznego, aplikacja lakieru fluorkowego z zawartością 22 600 ppm fluoru przynajmniej dwa razy w roku na zęby mleczne u dzieci poniżej 6. roku życia i na zęby stałe u dzieci w wieku 5-15 lat korzystnie wpłynęła na zdrowie ich jamy ustnej.

Skaling, piaskowanie, polishing, fluoryzacja – zobacz, jak wygląda kompletny, profesjonalny zabieg higienizacji jamy ustnej w gabinecie stomatologicznym. Zabieg przeprowadzi i omówi dyplomowana higienistka stomatologiczna Izabela Okunowicz.

AF