Młodzi lekarze wyjeżdżają, starsi – pracują ponad siły

Według ostatniego raportu OECD – Health at Glance 2015 – poziom polskiej służby zdrowia jest jednym z najniższych w Europie. W wielu kluczowych aspektach decydujących o jakości opieki zdrowotnej zajmujemy ostatnie lub przedostanie miejsce w UE (za nami jest jedynie Albania i Rumunia). Mamy wysoką umieralność na raka, dramatycznie wysoki wskaźnik zachorowalności na próchnicę, wyjątkowo niskie dofinansowanie leków, wielomiesięczne kolejki do specjalistów, a także najniższy w Europie wskaźnik liczby lekarzy i pielęgniarek w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców.

Exodus młodych lekarzy

Dane Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) nie pozostawiają złudzeń – w Polsce systematycznie ubywa lekarzy. Aż 10 proc. absolwentów kierunków medycznych niemal od razu po zakończeniu studiów decyduje się na wyjazd i robienie specjalizacji za granicą. Jak wynika z analiz Naczelnej Izby Lekarskiej, tylko w ubiegłym roku liczba lekarzy i lekarzy dentystów otrzymujących zaświadczenia umożliwiające pracę w innych krajach UE wzrosła o 25 proc. W efekcie – na 1000 pacjentów przypada w Polsce zaledwie 2,2 lekarza.

Niedobór lekarzy specjalistów

W Polsce średni wiek polskiego lekarza specjalisty i lekarza dentysty specjalisty wynosi 55 lat. Brakuje specjalistów praktycznie w każdej specjalności, a ci, którzy są, pracują ponad siły. I znów – dane OECD pokrywają się z danymi, którymi dysponuje Naczelna Izba Lekarska. Według Macieja Hamankiewicza, prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej, na przestrzeni ostatnich 10 lat prawo wykonywania zawodu otrzymywało rocznie około 2,5 tys. lekarzy i 850 lekarzy dentystów, przy czym dodatkową specjalizację ukończyło jedynie 3616 lekarzy i 177 lekarzy dentystów. To zdecydowanie za mało, zwłaszcza, że przeciętny wiek zakończenia specjalizacji to odpowiednio 37 lat dla lekarza i 34 dla lekarza dentysty – w związku z czym można założyć, że tegoroczni absolwenci zdobędą pełne specjalizacje za dekadę.

Przepracowani i zdenerwowani

Z raportu OECD wynika, że przeciętny polski lekarz i lekarz dentysta odbywa w ciągu roku ponad 3 tys. konsultacji z pacjentami – bardziej przeciążone pod tym względem w Europie okazały się tylko Węgry i Słowacja. Przepracowanie i stres robią swoje – w zakresie komunikacji z pacjentami polscy lekarze po raz kolejny zajmują odległe miejsce. Tylko jedna na dwie osoby w Polsce uważa, że lekarz pozwala na zadawanie pytań i wyrażanie wątpliwości. Szwedzi, którzy pod tym względem są tuż przed nami, mają wskaźnik niemal o połowę wyższy – blisko 70 proc. W dziewięciu państwach na 19 przebadanych ten wskaźnik przekraczał 90 proc.

Fatalny poziom opieki na terenach wiejskich

Raport OECD dobitnie pokazuje, że w coraz większym stopniu dostęp do lekarza w Polsce zależy miejsca zamieszkania. Na terenach wiejskich w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców jest dwukrotnie mniej placówek służby zdrowia i dwukrotnie mniej aptek, a także ponad dwukrotnie mniej udzielanych porad lekarskich, w stosunku do takiej samej liczby mieszkańców w miastach. Największą barierą w dostępie do lekarzem jest kwestia finansów, na drugim – długi czas oczekiwania na wizytę u specjalisty. W efekcie blisko 14 proc. Polaków mieszkających na wsi rezygnuje z wizyt i porad lekarskich.

Drogie leki

W Polsce państwo pokrywa zaledwie 32 proc. kosztów leków, a pozostałą kwotę pacjenci muszą zapłacić z własnej kieszeni. Dla porównania – w Luksemburgu państwo refunduje 81,7 proc. ceny leku, natomiast chorzy wydają 13 proc. z własnej kieszeni, a 5 proc. pokrywa im ubezpieczenie. Podobnie jest w Holandii, gdzie 80 proc. płynie z państwowej kasy. Średnia OECD wynosi 57 proc.

Autorzy raportu OECD wskazują, że w Polsce aż 30 proc. pacjentów odchodzi z kwitkiem od okienka w aptece, bo nie stać ich na wykupienie leków, a 60 proc. chorych wypytuje lekarza i aptekarzy o tańsze zamienniki. W konsekwencji rośnie rynek leków OTC, czyli leków bez recepty. W pierwszej połowie tego roku Polacy wydali aż 1,5 mld zł na suplementy diety – czyli o 10 mln więcej niż wcześniej.

B.Sz.