Kompleksowa opieka nad pacjentem ortodontycznym

Podczas leczenia ortodontycznego pacjenci powinni szczególnie zwracać uwagę na higienę zębów i dziąseł. Noszenie aparatu ortodontycznego przyczynia się do powstawania dodatkowych przestrzeni gromadzących resztki jedzenia, które powodują rozwój szkodliwych bakterii. Dlatego zapytaliśmy dypl. hig. Annę Makówkę o to, jak lekarze dentyści i higienistki stomatologiczne mogą wspierać swoich pacjentów w walce o prosty i zdrowy uśmiech.

Dlaczego higiena pacjenta z aparatem stałym jest taka ważna?

Pacjent ortodontyczny jest pacjentem szczególnym. Musi być świadomy, że przez cały okres leczenia ortodontycznego utrzymanie właściwego poziomu higieny będzie utrudnione, a w jego jamie ustnej pojawią się miejsca wzmożonej akumulacji płytki bakteryjnej. Winne są tutaj elementy retencyjne aparatu, które te miejsca tworzą.

W tej sytuacji widzę ogromną rolę higienistek i higienistów stomatologicznych. Naszym zadaniem powinno być przede wszystkim uświadomienie pacjenta na temat zagrożeń, jakie niosą ze sobą zaniedbania higieniczne. Kolejny krok to dobór właściwych produktów oraz jasny i nieskomplikowany instruktaż ich zastosowania.

Jakie są najczęstsze problemy, z którymi borykają się pacjenci  ortodontyczni?

Najczęstszym problemem osób, które zdecydowały się na leczenie ortodontyczne, jest biofilm bakteryjny. W fachowej literaturze pojawia się termin „biofilmu ortodontycznego”.  Jest to nic innego jak bakteryjny nalot, który gromadzi się na wszystkich elementach aparatu, które znajdują się w jamie ustnej. Biofilm ortodontyczny pojawia się, kiedy higiena jest utrudniona i tworzą się nowe miejsca retencji dla płytki bakteryjnej. Pacjent musi być świadomy, że nieusunięty biofilm to ogromne ryzyko powstania demineralizacji szkliwa.

Prócz tego pacjent ortodontyczny narażony jest także na wystąpienie periodontopatii i stomatopatii ortodontycznych. Tkanki miękkie jamy ustnej, u osób użytkujących stałe aparaty, są zdecydowanie bardziej narażone na podrażnienia, otarcia czy pojawianie się aft.

Jak my – profesjonaliści – lekarze i higienistki możemy pomóc naszym pacjentom w walce z płytką nazębną?

Cieszę się, że poziom higieny jamy ustnej stał się jednym z głównym wyznaczników kwalifikujących do rozpoczęcia leczenia ortodontycznego. Nasza rola w walce z płytką bakteryjną rozpoczyna się już w tym miejscu! Pacjent, który wyraził chęć poprawy swojego uśmiechu, trafia na fotel higienistki, a my oceniamy jego umiejętności i możliwości właściwej higieny.

Kluczowy staje się instruktaż higieny jamy ustnej. W swojej codziennej pracy z pacjentem stosuję zasadę triady. Trzy to minimalna liczba elementów potrzebnych do stworzenia wzoru, a nasz mózg wszędzie szuka i rozpoznaje wzory. W ten sposób przetwarzamy informacje – dlatego tak łatwo jest nam zapamiętać trzy rzeczy, a trudniej już na przykład siedem.

Każdy z pacjentów musi mieć świadomość, iż samo szczotkowanie nie wystarcza! Standardowy przykład triady wykorzystywany podczas instruktażu to przedstawienie trzech kroków do higieny jamy ustnej. Skuteczna walka z płytką nazębną będzie możliwa tylko wtedy, kiedy w codziennej, higienicznej rutynie naszego pacjenta pojawi się szczotkowanie, nitkowanie (oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych) oraz płukanie.

Jakimi kryteriami powinien kierować się specjalista, rekomendując  środki do higieny jamy ustnej swoim pacjentom ortodontycznym?

Pacjent, który pojawia się w naszym gabinecie, obdarza nas zaufaniem, dlatego gorąco namawiam do wypróbowywania samemu środków, które polecamy do codziennej higieny jamy ustnej. Będziemy wówczas w stanie odpowiedzieć na wiele pytań naszych pacjentów – nie tylko dotyczących składów polecanych produktów. Możemy podzielić się własnymi odczuciami i oceną.  Polecając konkretny produkt, musimy być pewni, że jest sprawdzony i przyniesie oczekiwaną korzyść.

Swoje rekomendacje warto również podeprzeć rzetelną wiedzą naukową, czyli sprawdzić czy polecane produkty zostały  wnikliwie przebadane – co w badaniach oceniano, jak wyglądał ich przebieg, i jak przedstawiają się wyniki.

Produkty, które polecamy, powinny być także łatwo dostępne. W przeciwnym wypadku pacjent może się szybko zniechęcić i zrezygnować z poszukiwań, a co za tym idzie, nie skorzysta ze środków, które mu zarekomendujemy.

Jednym z kroków codziennej higieny jamy ustnej u pacjentów powinno być stosowanie płukanek. Listerine® Clean&Fresh na bazie olejków eterycznych usuwa do 97% bakterii pozostałych po szczotkowaniu i jest dedykowany w szczególności pacjentom ortodontycznym.

Badania potwierdzają, że olejki eteryczne zawarte w płukankach Listerine® niszczą bakterie i hamują ich powstawanie, a dodatkowo redukują płytkę nazębną, której nie usunęły metody mechaniczne. ^[1-4]

Dowiedz się więcej o działaniu olejków eterycznych: KLIKNIJ

1. Foster JS, Pan PC, Kolenbrander PE. Effects of antimicrobial agents on oral biofilms in a saliva-conditioned flowcell Biofilms. 20011512.
2. Minah GE, DePaola LG, Overholser CD i in. Effects of 6 months use of an antiseptic mouthnnse on supragingival dental plaque microflora J Clin Periodontol 1989;16:347-352.
3. Walker C, Clark W, Wheeler T, Lamm R. Evaluation of microbial shifts in supragingival plaque following long-term use of an oral antiseptic mouthrinse. J Dent Res. 1989,68412.
4. Swango PA. Regular use of antimicrobial mouthnnses can effectively augment the benefits of oral prophylaxis and oral hygiene instructions at Smonth recall intervals in reducing the occurrence of dental plaque and gingivitis. J Evid Based Dent Pract. 2012;12(2):87-89.