Higiena jamy ustnej po zdjęciu aparatu ortodontycznego

Zdjęcie aparatu ortodontycznego to moment wyczekiwany przez pacjentów, jednak oznacza dla nich również początek nowego etapu w dbaniu o zdrowie jamy ustnej. W tym czasie w tkankach przyzębia i strukturach zębowych zachodzi wiele procesów adaptacyjnych – wymaga to szczególnej troski o higienę, aby zapobiec takim komplikacjom, jak demineralizacja szkliwa, próchnica czy choroby przyzębia. Zarówno lekarze dentyści, jak i higienistki stomatologiczne odgrywają kluczową rolę w edukacji pacjenta oraz wsparciu profilaktyczno-higienizacyjnym na każdym etapie po zdjęciu aparatu.

Leczenie ortodontyczne z zastosowaniem aparatów stałych to proces wieloetapowy, wymagający od pacjenta ścisłego przestrzegania higieny jamy ustnej. W trakcie noszenia aparatu powierzchnie zębów wokół zamków ortodontycznych i łuków są narażone na gromadzenie się płytki nazębnej, co zwiększa ryzyko demineralizacji szkliwa oraz ubytków próchnicowych. Po zakończeniu terapii ortodontycznej wyzwania te nie znikają – przeciwnie, pacjent musi wdrożyć dopasowane do indywidualnych potrzeb techniki higieniczne, aby ochronić zęby i dziąsła przed możliwymi powikłaniami. Specjalistyczna opieka stomatologiczna, w tym regularne wizyty kontrolne, profesjonalna higienizacja oraz odpowiednie zalecenia dotyczące domowej pielęgnacji, odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu chorobom zębów i przyzębia.

Okres retencji – wyzwania w higienie jamy ustnej

Retencja ortodontyczna to bardzo istotny etap leczenia ortodontycznego, mający na celu stabilizację uzyskanych efektów. W zależności od rodzaju stosowanych aparatów retencyjnych (stałych lub ruchomych), u pacjentów pojawiają się różne trudności w utrzymaniu właściwej higieny jamy ustnej. Największe wyzwania dotyczą osób noszących retainery stałe, które montowane są na wewnętrznych powierzchniach zębów dolnych i/lub górnych, utrudniając dokładne oczyszczenie przestrzeni międzyzębowych oraz okolic przydziąsłowych.

Obszary, w których znajdują się stałe retainery wymagają szczególnej uwagi ze względu na zwiększone gromadzenie płytki nazębnej i ryzyko jej mineralizacji z utworzeniem kamienia nazębnego. Regularne oczyszczanie tych obszarów za pomocą specjalistycznych akcesoriów, takich jak nici dentystyczne, szczoteczki międzyzębowe oraz irygatory stomatologiczne, jest nieodzowne, aby uniknąć powikłań w postaci stanów zapalnych dziąseł, recesji dziąsłowych, demineralizacji szkliwa i próchnicy.

Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym problemom higienicznym jest powstawanie podczas leczenia aparatem ortodontycznym lokalnych zmian w szkliwie – miejscowe niewielkie demineralizacje szkliwa zwiększają podatność na rozwój próchnicy. Z tego powodu pacjent po zakończeniu leczenia ortodontycznego powinien podlegać regularnej, dopasowanej do potrzeb profilaktyce fluorkowej, a także systematycznym kontrolom stanu uzębienia i przyzębia w gabinecie stomatologicznym.

Najważniejsze zasady higieny jamy ustnej po zakończeniu leczenia ortodontycznego

Po zdjęciu aparatu ortodontycznego pacjent powinien być poinstruowany o konieczności wdrożenia odpowiednich technik higienicznych, które nie tylko pomogą utrzymać uzyskane wyniki leczenia, ale również zapobiegną rozwojowi chorób zębów i przyzębia.

Szczegółowe zalecenia należy określić w indywidualnym planie higieny jamy ustnej pacjenta.

•  Szczotkowanie zębów

Szczotkowanie zębów po zakończeniu leczenia ortodontycznego powinno być bardziej skrupulatne niż kiedykolwiek wcześniej. Zaleca się stosowanie szczoteczek o miękkim lub średniej twardości włosiu, które skutecznie usuwają płytkę nazębną, nie uszkadzając przy tym szkliwa ani dziąseł. Technika szczotkowania może obejmować np. metodę wymiatającą lub metodę Bassa, która pozwala na efektywne oczyszczenie okolicy szyjek zębowych oraz przestrzeni przydziąsłowych.

Ze względu na ryzyko demineralizacji szkliwa w trakcie leczenia ortodontycznego, po zakończeniu zasadniczego etapu terapii wskazana może być intensywniejsza profilaktyka próchnicy – np. w postaci stosowania specjalistycznej pasty do zębów. Przykładem takiej pasty jest ELGYDIUM Przeciwpróchnicowa zawierająca Fluorinol^® – aminofluorek drugiej generacji wiążący się ze szkliwem pięciokrotnie szybciej niż fluor mineralny, co sprawia, że ogranicza także rozwój próchnicy na wczesnym etapie zmian rozpoczynających się pod powierzchnią szkliwa. Pasta powoduje, że  zęby są bardziej odporne na działanie bakterii wywołujących próchnicę.

•  Oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych

Po zdjęciu aparatu ortodontycznego, szczególnie w przypadku noszenia retainerów stałych, oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych staje się jeszcze istotniejszym elementem higieny. Nić dentystyczna powinna być stosowana przynajmniej raz dziennie, aby skutecznie usuwać resztki pokarmowe i płytkę bakteryjną z trudno dostępnych przestrzeni międzyzębowych.

W przypadku pacjentów z retainerami stałymi rekomendowanym produktem może być nić dentystyczna ELGYDIUM Clinic Crossing Floss, która ma dwa odcinki prowadzące (o ścisłym splocie) oraz środkową część czyszczącą o luźnym splocie. Odcinki prowadzące usprawniają umieszczenie nici w trudniejszych miejscach, np. w okolicach retainera, a wykonana z bawełny chłonna część czyszcząca rozszerza się lub kurczy, aby dostosować się do przestrzeni o różnej wielkości.

•  Płukanie jamy ustnej

Stosowanie płynów do płukania jamy ustnej o działaniu antyseptycznym jest pomocne w utrzymaniu zdrowia przyzębia, przede wszystkim poprzez działanie antybakteryjne. Płyn może dotrzeć nawet do miejsc trudniej dostępnych dla szczoteczki lub nici, działając antyseptycznie oraz ochronnie na dziąsła. Przykładem takiego produktu do codziennej higieny może być płyn Eludril Care, który dzięki zawartości chlorku cetylopirydyny ogranicza odkładanie się płytki nazębnej i pomaga utrzymywać zdrowie dziąseł.

•  Regularne wizyty kontrolne i higienizacja profesjonalna

Po zakończeniu leczenia ortodontycznego pacjent powinien zgłaszać się regularnie na wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym, podczas których przeprowadzane będą profesjonalne zabiegi czyszczące (takie jak skaling, piaskowanie). Zabiegi te pomagają w usunięciu kamienia nazębnego, który jest częstym problemem u pacjentów z retainerami stałymi, a także w redukcji przebarwień powstających na skutek gromadzenia się płytki nazębnej.

Zdjęcie aparatu ortodontycznego nie kończy procesu leczenia, lecz wprowadza pacjenta w nowy etap, w którym higiena jamy ustnej odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia zębów i dziąseł. Dbanie o higienę w okresie retencji wymaga skrupulatnej codziennej pielęgnacji, wsparcia profesjonalnego zespołu stomatologicznego oraz regularnych wizyt kontrolnych. Lekarze dentyści i higienistki pełnią istotną rolę w edukacji pacjenta oraz w monitorowaniu stanu uzębienia po zakończeniu leczenia ortodontycznego.

Bibiliografia:

1. Bloch B. Higiena pacjentów ortodontycznych. Twój Przegląd Stomatologiczny 2009;  1-2: 61-62.

2. Haładyj A. Opieka stomatologiczna w trakcie leczenia stałym aparatem ortodontycznym. Stomatologia Po Dyplomie 2019; 10.

3. Marczyńska-Stolarek M. Leczenie ortodontyczne – podstawowe informacje. Źródło: https://chapters.acffglobal.org/poland. Data dostępu: 26.09.2024 r.