Charakterystyka przyczyn złamań szkieletu czaszkowo-twarzowego w oparciu o doświadczenia kliniczne i sądowo-lekarskie

Problematyka złamań szkieletu czaszkowo-twarzowego stanowi wiodący nurt w działalności wielu klinicznych oddziałów chirurgii szczękowo-twarzowej. Zagadnienie to było wielokrotnie poruszane w medycznych opracowaniach naukowych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. W nawiązaniu do maksymy "łatwiej zapobiegać niż leczyć" w Europie Zachodniej i USA od dawna przywiązuje się ogromną wagę do wnikliwej analizy przyczyn różnego rodzaju urazów, w tym złamań kości twarzoczaszki.

Również w Polsce począwszy od lat 50. XX w. liczni badacze (m.in. Owiński, Pawela, Barańczak, Korzon, Flieger, Wanyura) prowadzili tego rodzaju statystyki. Szczegółowa analiza przyczyn i okoliczności takich przypadków pozwala na opracowanie odpowiednich działań zapobiegawczych. Innym istotnym aspektem jest poznanie skali zjawiska, co – do pewnego stopnia – pozwala określić wymiar ekonomiczny w aspekcie kosztów leczenia i hospitalizacji pacjentów ze złamaniami kości twarzoczaszki, jak również strat spowodowanych ich niezdolnością do pracy, a w skrajnych przypadkach koniecznością wypłaty świadczeń rentowych z tytułu inwalidztwa.

Mając na uwadze powyższe przesłanki, w oparciu o piśmiennictwo i obserwacje własne autorzy dokonali charakterystyki obecnie najczęściej występujących przyczyn złamań szkieletu czaszkowo-twarzowego. W pracy przedstawiono również trudności związane z oceną mechanizmu złamań twarzoczaszki w praktyce sądowo-lekarskiej.

Szeroko pojęta urazowość w istotny sposób związana jest z dynamicznym rozwojem cywilizacyjnym. Coraz nowsze zdobycze techniki bezpośrednio przekładają się na nasze życie codzienne i zawodowe. Wzrostowi tempa życia, zdobywaniu przez człowieka nowych umiejętności oraz doskonaleniu sprawności nierzadko towarzyszą zdarzenia losowe o charakterze wypadku. Jak zauważa Wanyura, w związku z niespotykanymi wcześniej, tragicznymi w skutkach wypadkami drogowymi, zbiorowymi katastrofami oraz wypadkami podczas pracy w przemyśle i rolnictwie spotykany jest nowy typ obrażeń związany z zamkniętymi uszkodzeniami wielu narządów zawartych w szkielecie czaszkowo-twarzowym. Innym istotnym czynnikiem wpływającym na wypadkowość jest czynnik społeczny, związany przede wszystkim z nadużywaniem alkoholu i łatwym dostępem do substancji psychoaktywnych, których zażycie powoduje zaburzenie i ograniczenie sprawności psychomotorycznej człowieka. Ostatnio żywo dyskutowanym zagadnieniem, zarówno w mediach, jak i w gremiach specjalistów z zakresu zdrowia publicznego, stało się zjawisko tzw. dopalaczy i ich związku z liczbą wypadków drogowych oraz przypadkami obrażeń ciała powstających na skutek stosowania przemocy po zażyciu tych środków.

Początek XXI w., w związku z licznymi konfliktami na tle politycznym i religijnym, obfituje w rosnącą liczbę aktów terrorystycznych, w wyniku których dochodzi, w niespotykanej dotąd skali, do mnogich obrażeń ciała, w tym również głowy i szyi.

Nie bez wpływu na możliwość wystąpienia urazów w zakresie twarzoczaszki pozostaje obecność w prawodawstwie różnych krajów odpowiednich regulacji. Chodzi tu przede wszystkim o takie akty prawne, jak: „Prawo o ruchu drogowym”, ustawa o broni i amunicji oraz ustawy i rozporządzenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Obecność oraz egzekwowanie niektórych zapisów w powyższych ustawach, takich jak konieczność stosowania kasków ochronnych bądź pasów bezpieczeństwa przez kierujących pojazdami, kontrolowany dostęp do broni palnej czy wreszcie odpowiednie zabezpieczenie pracownika podczas wykonywania pracy pozwalają unikać tragicznych w skutkach obrażeń szkieletu czaszkowo-twarzowego. Próbując uogólnić przyczyny urazów, w tym złamań szkieletu czaszkowo-twarzowego, można wyodrębnić dwie główne grupy zdarzeń sprawczych: zdarzenia losowe oraz zdarzenia wywołane działaniem człowieka, modyfikowanym czynnikami behawioralnymi

Pełna treść artykułu w numerze 6(40)/2012 dwumiesięcznika "e-Dentico"