Metody stabilizacji złamań w obrębie trzewioczaszki u psów i kotów

Urazy głowy są u zwierząt domowych związane są w zdecydowanej większości z wypadkami komunikacyjnymi bądź upadkami z wysokości. Do najczęściej występujących urazów w obrębie trzewioczaszki należą: złamanie lub awulsja zęba, separacja spojenia żuchwy, pęknięcie podniebienia twardego, złamania w obrębie żuchwy oraz szczęki.

Ze względu na rozpiętość rozmiarów i kształtów czaszek pacjentów weterynaryjnych, do zaopatrzenia i urazów stosowane są różnorodne metody stabilizacji. Zanim lekarz weterynarii przystąpi do zaopatrzenia złamania, konieczna jest ocena stanu ogólnego pacjenta. Dopiero po ustabilizowaniu pacjenta należy przystąpić do diagnozowania i zaopatrzenia złamań w obrębie czaszki. W przypadku złamań w obrębie żuchwy wystarczającym narzędziem diagnostycznym jest zazwyczaj radiografia, jednak przy podejrzeniu złamania w obrębie szczęki zalecane jest badanie tomograficzne.

To, którą metodę stabilizacji wybierzemy, jest uzależnione od wielu czynników takich jak: rodzaj złamania, ilość odłamów, rozmiar i wiek pacjenta, brak lub obecność choroby przyzębia.

Najprostszą metodą stabilizacji jest kaganiec ograniczający ruchomość żuchwy względem szczęki, w przypadku złamań stabilnych ograniczenie możliwości otwierania jamy ustnej sprawia, że zęby stają się „biologicznym stabilizatorem” – układ zębów u psów i kotów tworzy zazębiający się „zamek”.

Stabilizacja zewnętrzna zazwyczaj stosowana jest w przypadku niestabilnych złamań wieloodłamowych lub przy ubytku fragmentu kości. Główną wadą tej metody jest ciężki i niewygodny do noszenia stabilizator.

W przypadku złamań prostych sprawdzoną metodą jest drutowanie odłamów. Należy jednak pamiętać, że stosowanie drutów w obrębie żuchwy wiąże się z ryzykiem wprowadzenia ich do kanału żuchwy, ponadto dużej precyzji wymaga założenie drutów bez uszkodzenia korzeni zębów. Te ograniczenia techniczne sprawiają, że stosowanie drutów może być utrudnione u małych psów i kotów. Drutowanie nie zawsze pozwala również na uzyskanie pełnej stabilności we wszystkich płaszczyznach.

Cerklaż to technika powszechnie wykorzystywana w stabilizacji separacji spojenia żuchwy, często łączy się ją ze stabilizacją wewnątrzustną międzyzębową.

Stabilizacja międzyzębowa jest prosta, relatywnie tania oraz zazwyczaj dobrze tolerowana przez pacjenta. Pozwala na ustabilizowanie złamania bez powodowania traumatyzowania tkanek twardych, co jest jej bezdyskusyjną zaletą. Istotnym minusem tego rozwiązania jest konieczna obecność co najmniej dwóch stabilnych zębów po obydwu stronach złamania. Stabilizację międzyzębową uzupełnia się najczęściej wzmocnieniem z kompozytu lub akrylu. W niektórych wypadkach wykonuje się stabilizację szczęka-żuchwa.

Ostatnią metodą stabilizacji złamań trzewioczaszki są płyty blokowane. Ze względu na obecność korzeni zębowych oraz zazwyczaj małą ilość miejsca, jedynym rodzajem płyt, które zdają tu egzamin są płyty SOP (string of pearles), które mają możliwość wyginania w wielu płaszczyznach. Dają one dobrą stabilizację jednak są relatywnie drogie. Ze względu na różnorodność pacjentów oraz złamań z jakimi mierzymy się w weterynaryjnej chirurgii szczękowej, częstą praktyką jest łączenie ze sobą wyżej wymienionych metod.

Planowanie zabiegu jest dużym wyzwaniem dla lekarza. Oprócz tego, że pacjent musi być prawidłowo zdiagnozowany, kluczowe jest ustalenie takiego protokołu leczenia, który pozwoli na przywrócenie stosunków w zgryzie, funkcjonalności oraz będzie brać pod uwagę indywidualne cechy pacjenta oraz możliwości właściciela.

Marta Pasikowska

Ukończyła Wydział Medycyny Weterynaryjnej Wrocławskiego Uniwersytetu Przyrodniczego w 2012 roku. Podczas studiów pracowała jako asystentka stomatologa. Uczestniczyła w wielu konferencjach i kursach praktycznych, m.in. zakresu stomatologii i chirurgii szczękowej organizowanych przez ESAVS (European School for Advanced Veterinary Studies) oraz przez szwedzką szkołę dla stomatologów weterynaryjnych Accesia, ukończyła kursy z zakresu stomatologii Polskiego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt. Główne zainteresowania to ortodoncja i chirurgia szczękowa. Wolny czas poświęca swojemu Border collie Bonkersowi oraz śpiewaniu.