Zapobieganie urazom w sporcie

W dyscyplinach sportu, w których istnieje zwiększone prawdopodobieństwo powstania urazu priorytetem staje się zabezpieczenie głowy, twarzy i jamy ustnej. Środki ochrony różnią się od siebie w zależności od dyscypliny sporu i mogącego wystąpić mechanizmu urazu.

 Do należytej ochrony głowy należy stosować hełmy lub kaski, które zapobiegają złamaniom czaszki i w pewnym stopniu wstrząśnieniom mózgu. W celu ochrony twarzy konieczne jest stosowanie masek i okularów, chroniących przed urazami twarzy i jamy ustnej. Na redukcję i ciężkość urazów w obrębie jamy ustnej i zębów wpływ ma użytkowanie ochraniaczy jamy ustnej.

Hełmy zapobiegają przed urazami twarzy, głowy i mózgu, lecz nie zabezpieczają dolnej części twarzy i jamy ustnej, stąd wskazane są hełmy połączone z ochronną maską z zabudowaną częścią bródkową. Hełmy są obowiązkowe w szeregu sportów, ich wykazy opracowane przez rzeczoznawców są obowiązujące w danym kraju. Kaski są zalecane lub obowiązkowe szczególnie w boksie, kickboxingu, hokeju na lodzie, narciarstwie zjazdowym, skokach narciarskich, saneczkarstwie, bobslejach, slalomie, sportach motorowych i motorowodnych, skokach spadochronowych, żeglarstwie lodowym, kolarstwie, jeździectwie terenowym, karate.

W przypadku uprawiania niektórych sportów zaleca się stosowanie ochraniaczy twarzy, masek ochronnych i okularów. Ochronne są konieczne u bramkarzy w hokeju na lodzie, na trawie, szermierce, wschodnich sztukach walki, jeździe motorami na żużlu, lacrosse, baseball i softball.

Za ochronę zębów szczęk i żuchwy w dużej mierze odpowiedzialne są szczękowe szyny ochronne. W razie urazu pomagają one zamortyzować siły mogące dokonać uszkodzeń struktur kostnych i samych zębów. Ich stosowanie zapewnia amortyzację i da równomierne rozłożenie siły uderzenia na całość kośćca twarzy, zmniejszając przez to ryzyko wstrząśnienia mózgu, uszkodzenia centralnego systemu nerwowego.

Szyny ochronne odgrywają znaczącą rolę w ochronie przeciw urazom. Według statystyk używanie szyn ochronnych zmniejsza 60-krotnie urazowość jamy ustnej, a o około 90% ryzyko urazu zębów siecznych szczęki.

Rola ochraniaczy jamy ustnej jest następująca:

• podtrzymują miękkie tkanki warg i policzków chroniąc je przed rozerwaniem czy stłuczeniem przez zęby w czasie ciosu czy uderzenia,

• zmniejszają ciężkość bezpośredniego uderzenia przez rozłożenie sił, które doprowadzają do złamania czy przemieszczenia przednich zębów,

• chronią przeciwstawne zęby przed bezpośrednim gwałtownym kontaktem, redukując ryzyko ich złamania czy urazu tkanek podtrzymujących,

• dostarczają żuchwie elastycznego podparcia przez absorpcję uderzenia,

• zapobiegają groźnym uszkodzeniom o charakterze neurologicznym,

• dostarczają ochrony przed urazem szyi i kręgosłupa szyjnego.

Jak prawidłowo użytkować szynę ochronną?

• szyna winna tkwić w stabilnej pozycji w jamie ustnej,

• nie powinna swobodnie przemieszczać się,

• musi być wygodna, wręcz komfortowa, dobrze dopasowana,

• nie może uciskać tkanek miękkich, a stwarzać im należytą ochronę,

• koniecznie zapewniać swobodne oddychanie i mowę,

• winna być wykonana z materiału łatwego do manipulacji, wystarczająco elastycznego i giętkiego dla absorbowania uderzenia, dostatecznie wytrzymałego, odpornego na ścieranie,

• powinna absorbować i rozpraszać energię uderzenia przez pokrycie łuku zębowego szczęk,

• zapobiegać złamaniom kości twarzy, szczególnie policzka, także żuchwy,

• zapobiegać urazom stawu skroniowo-żuchwowego,

• chronić zęby przed ich uszkodzeniem,

• w miarę możliwości powinna być dostosowana do rodzaju uprawianego sportu, wieku, stanu jamy ustnej, szczególnie przy obecności wad zgryzu, uwzględniać utracone czy nie wyrznięte zęby.

W tekście wykorzystano fragmenty książki "Problemy stomatologiczne uprawiających port" prof. zw. dr hab. med. Zofii Knychalskiej Karwan.

dodano: 2009-05-28 13:53:13