Toksyczny składnik plomb z kompozytu

Stomatologiczne materiały kompozytowe oparte na żywicach epoksydowych powstały jako alternatywa dla toksycznych amalgamatów, powoli wycofywanych z użycia. Okazało się jednak, iż większość wypełnień kompozytowych zawiera bisfenol A – związek, który budzi coraz większe zastrzeżenia naukowców.

Bisfenol A (BPA) jest powszechnie stosowany do produkcji płyt kompaktowych, klejów, plastikowych butelek, różnego rodzaju opakowań do przechowywania żywności oraz produktów dla małych dzieci (kubeczków, smoczków itp.). Bisfenol jest również komponentem plomb dentystycznych na bazie żywicy epoksydowej.

Związek ten stanowi formę syntetycznego estrogenu, który najpierw łączy się z receptorami odpowiedzialnymi za wiązanie naturalnych hormonów (estradiolu, estronu i estriolu), a następnie naśladuje ich działanie, tym samym zaburzając równowagę hormonalną organizmu.
Zdaniem naukowców bisfenol odkłada się w tkance tłuszczowej (być może także w innych narządach), skąd następnie jest stopniowo uwalniany. Przeprowadzone na myszach laboratoryjnych badania wykazały, że nawet niskie stężenie bisfenolu A może spowodować uszkodzenie komórek rozrodczych.
Istnieją poważne obawy, że u ludzi bisfenol może sprzyjać rozwojowi męskiej niepłodności, powodować poronienia i przyczyniać się do rozwój zespołu Downa. Część naukowców uważa także, iż BPA może być współodpowiedzialny za epidemię otyłości oraz zwiększać ryzyko zachorowania na raka piersi i prostaty.
Od 2011 roku bisfenol został umieszczony przez Komisję Europejską na liście substancji szkodliwych dla zdrowia. Produkcja butelek dla dzieci z użyciem BPA została w Europie całkowicie zakazana (podobnie jak ich import oraz sprzedaż).

Czy wypełnienia kompozytowe są bezpieczne dla zdrowia?
Wiele badań dowodzi, że niektóre powszechnie stosowane w stomatologii materiały kompozytowe oraz laki szczelinowe uwalniają BPA w środowisku jamy ustnej, aczkolwiek w bardzo niewielkim stężeniu. Dyskusyjna pozostaje jednak możliwość wchłaniania bisfenolu z jamy ustnej do krwiobiegu.

Dotychczasowe doświadczenia wykazały obecność tych substancji jedynie w ślinie, nigdy natomiast nie stwierdzono ich w surowicy krwi pacjentów. W związku z tym oraz z niskim stężeniem i krótkim czasem występowania, kliniczne implikacje bisfenolu wydają się praktycznie niemożliwe. Obecnie dominuje pogląd, iż stosowanie materiałów kompozytowych zawierających BPA jest w pełni bezpieczne dla zdrowia pacjentów. Mimo tego w kilku ośrodkach naukowych prowadzone są intesywne badania nad stworzeniem kompozytowych materiałów dentystycznych, które nie będą zawierały tej budzącej coraz większe kontrowersje substancji.

B.Sz.