Rewolucja laserowa

Laser, jeden z największych wynalazków XXX wieku, znalazł zastosowanie najpierw w wojsku, potem w przemyśle. W latach 60. zaczęto go stosować w medycynie.

W stomatologii światowej pojawił się w 1964 r., a w Polsce pierwsze próby leczenia zębów i chorób przyzębia za pomocą tego urządzenia podjęto w Wojskowej Akademii Technicznej. W latach osiemdziesiątych lasery wkroczyły do niektórych naszych klinik i gabinetów dentystycznych, chociaż początkowo nie spotkały się z zainteresowaniem lekarzy.

Lasery miękkie

Dziś do gabinetów stomatologicznych wprowadza się masowo lasery biostymulacyjne. Biostymulacja powoduje odblokowanie niektórych procesów biochemicznych w tkankach jamy ustnej.

Emitowane światło pobudza komórki organizmu do działania. Siłownie energetyczne komórek (mitochondria magazynujące energię oraz rybosomy, w których przebiega synteza białka) zaczynają lepiej pracować. Usprawnia się więc metabolizm komórkowy całego organizmu.

Promienie laserów: helowo-neonowego o niskiej mocy (używane w biostymulacji) oraz półprzewodnikowych o średniej mocy – są bezpieczne. Wiązka laserowa, jeśli jest właściwie stosowana, nie wywołuje efektów ubocznych. Może natomiast stanowić zagrożenia dla oczu. Dlatego muszą być one chronione przez specjalne okulary.

W stomatologii wprowadza się światło laserowe do 1 cm w głąb skóry. Działanie biostymulacyjne powoduje, w wielu przypadkach, ustąpienie objawów bólowych, zapalnych (likwidacja obrzęków po zabiegu), przyspiesza regenerację tkanek. Wspomaga zatem leczenie tradycyjne, czyniąc je bardziej znośnym dla pacjenta. Umożliwia odsunięcie antybiotyków, a w prostszych zabiegach środków znieczulających. Jest to zbawienne dla ludzi z uczuleniami lub obniżoną odpornością.

Biostymulacja jest bardzo skuteczna w leczeniu zapalenia błon śluzowych, w likwidowaniu bolesnych aft w jamie ustnej, gojeniu odleżyn protetycznych, wydłużaniu okresu remisji u osób, które zarażone są wirusem opryszczki. Zabieg laserowy regularnie powtarzany przy okazji uaktywniania się tej infekcji prowadzi niekiedy do całkowitej likwidacji schorzenia.

Jeżeli naświetlimy, bezpośrednio po usunięciu zęba, suchy zębodół (gdy jeszcze nie wytworzył się skrzep), zmniejszymy ból dziąsła. Nie wystąpi również obrzęk.

Lasery biostymulacyjne przynoszą ulgę osobom, którym wyrzynają się zęby mądrości. Proces ten potrafi być tak dokuczliwy, że unieruchamia stawy szczęki. Biostymulacja nie tylko likwiduje ból, ale znosi szczękościsk i pobudza ząb do przebicia się na powierzchnię dziąsła.

Lasery biostymulacyjne powinny być jednak stosowane z umiarem i ścisłą precyzją. W pierwszej kolejności oznacza to prawidłową diagnozę. Promienie laserowe mogą bowiem wyzwolić niekontrolowane procesy, np. namnażanie się komórek nowotworowych, jeśli zaaplikuje się je niepotrzebnie lub w niewłaściwym miejscu.

Gdy dzieci mają jeszcze zęby mleczne i zawiązki zębów stałych, można przez lekkomyślne naświetlanie doprowadzić do przedwczesnego wzrostu stałego uzębienia. Stomatolodzy unikają również zabiegów laserowych u kobiet w ciąży, ponieważ działanie promieni elektromagnetycznych na płód nie jest do końca wyjaśnione.

Nie stosuje się na ogół lasera u osób, które przeszły niedawno zawał serca lub z cukrzycą, bo w takim zabiegu naczynia krwionośne najpierw rozszerzają sicz, a później uszczelniają i zwężają.Lasery twarde

Drugim kierunkiem zastosowań promieni laserowych w stomatologii jest drobna chirurgia jamy ustnej. Laser o dużej mocy (CO2) jest narzędziem o cechach lancetu chirurgicznego.

Daje niezwykle precyzyjne cięcie, z minimalnym naruszeniem okolicznych tkanek. Ten typ cięć wykonywamy jest w zabiegach, przy których występuje obfite krwawienie, wymagających dużej dokładności ruchów noża na niewielkim obszarze.

Wiązka światła laserowego pada z daleka, w określony punkt. Tnie, sterylizuje, do pewnego stopnia znieczula, zamyka naczynia i wszystko to dzieje się jednocześnie. Laserem CO2 nacina się ropnie, podcina nieprawidłowe przyczepy wędzidełek wargi, języka – zwłaszcza u dzieci. Ten ostatni zabieg trwa 2 – 5 minut. Jest bezkrwawy i bezbolesny. Wymaga jednak od lekarza wprawy, pewnej ręki i oka oraz dobrego kontaktu z pacjentem.

Laser yagowo-neodymowy jest stosowany do zamykania naczyń krwionośnych głębszych tkanek, likwidowania uszkodzeń oraz niszczenia tkanek chorych przez odparowywanie. Z jego pomocą można rekonstruować kości wyrostka zębodołowego, obniżać przerośnięte brodawki dziąseł, pogłembiać przedsionek, by proteza lepiej układała się na podniebieniu, usuwać niezłośliwe zmiany (nadziąślaki, włókniaki, brodawczaki).

Laser yagowo-erbowy o średniej mocy, wyposażony w dodatkowe funkcje, wchodzi w ostatnich latach do powszechnego użytku i staje się nieodłącznym elementem wyposażenia gabinetów stomatologicznych. Służy on do czyszczenia ubytków w zębach zaatakowanych przez próchnicę, a zatem musi sobie dać radę z najtwardszą tkanką.

Zabieg „borowania” zęba za pomocą lasera jest bezbolesny, a jego istota sprowadza się do odparowania zmian próchniczych.

Dziś lasery yagowo-erbowe najbardziej przydatne są w leczeniu zębów wielokorzeniowych, zwłaszcza gdy korzenie są krzywe. Perforację można wtedy zrobić z boku dziąsła i tą drogą dostać się do chorego miejsca, oczyścić je i wypełnić odpowiednim materiałem dentystycznym. Plombowanie też odbywa się za pośrednictwem końcówki laserowej. Taki zabieg jest bezkrwawy.

W laboratoriach najnowocześniejszych klinik stomatologicznych prowadzi się eksperymenty z laserem impulsowym. Leczone miejsce „bombarduje się” krótkimi uderzeniami plazmy (silnie zjonizowany gaz). Bąbelek plazmy, eksplodując, wytwarza falę mechaniczną, która kruszy wiązania między cząsteczkami zaatakowanej przez próchnicę tkanki kostnej.

W szkliwie lub zębinie tworzą się charakterystyczne kratery, ściśle odpowiadające rozległości próchnicy. Nie trzeba, pracując przy ubytku, usuwać resztek wraz ze zdrową tkanką. Ściany krateru są chropowate i doskonale wiążą podkład.

Obecnie wiedza na temat laserów jest bardzo szeroka. Profesjonalne kursy prowadzone przez specjalistów gwarantujom bezpieczne leczenie różnymi rodzajami laserów.