Pomoc logopedy i fizjoterapeuty w zwalczaniu bruksizmu

Podobno aż 7 na 10 osób cierpi na dolegliwości związane z bruksizmem. Podświadome zaciskanie zębów w ciągu dnia i nieświadome zgrzytanie zębami w trakcie snu występuje równie często u mężczyzn i kobiet, dotyka również około 30% dzieci.

Jakie czynniki wyzwalają mechanizm bruksizmu?
Zdaniem stomatologów i fizjoterapeutów, trudno wskazać jedną, konkretną przyczynę bruksizmu. Uważa się, że dominującym czynnikiem są predyspozycje psychiczne: nadmierna wrażliwość na przewlekły stres, nerwica, osobowość lękowa. Jednak źródłem bruksizmu mogą być również różne problemy stomatologiczne, wpływające negatywnie na cały narząd żucia. Należą do nich przede wszystkim braki zębowe, zaburzenia okluzji (czyli nieprawidłowy kontakt zębów górnych z dolnymi), wadliwe ukształtowanie powierzchni koron, mostów i protez, wady ortodontyczne, a nawet niepoprawnie wykonane wypełnienia. Także nawykowe, długotrwałe żucie gumy lub tzw. żucie jednostronne mogą po pewnym czasie wyzwolić mechanizm parafunkcji zwarciowej.
 

Nie lekceważ bruksizmu
Warto sobie uświadomić, iż siła, z jaką osoba cierpiąca na bruksizm nieświadomie zagryza zęby, jest wielokrotnie większa niż podczas jedzenia, kiedy to siły działają wzdłuż osi zęba. Przy bruksizmie ruchy żuchwy są bezwiedne, a siły działają na boki, co z czasem prowadzi do poważnych uszkodzeń szkliwa i fatalnie odbija się na stawie skroniowo-żuchwowym. Niekiedy zęby zwierają się z tak wielką siłą, że dochodzi do pionowego pęknięcia zęba (bądź odłamania lub pęknięcia pracy protetycznej).

W efekcie wzmożonego zaciskania szczęk i zgrzytania odsłaniają się szyjki korzeni zębowych, co sprawia, że zęby łatwiej ulegają próchnicy. Przede wszystkim jednak ścierają się i kruszą brzegi siekaczy, powierzchnie żujące trzonowców i przedtrzonowców.

Jednak bruksizm niszczy nie tylko zęby. Inną, być może nawet poważniejszą konsekwencją bruksizmu są uszkodzenia stawów skroniowo-żuchwowych, które mogą doprowadzić do upośledzenia funkcji żucia czy wręcz dysfunkcji całego układu stomatognatycznego. Sygnałem tych nieprawidłowości jest np. ból pojawiający w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych przy długo opuszczonej żuchwie, ból mięśni skroniowych (napięciowy ból głowy), przerost mięśni żwaczy zmieniający rysy twarzy (kwadratowa szczęka) szumy uszne, zawroty głowy, nawykowe podwichnięcia w stawach skroniowo-żuchwowych.

Leczenie bruksizmu warto zacząć jak najwcześniej!
Leczenie uzębienia u osób zgrzytających i/ lub zaciskających zęby bardzo często wymaga wielospecjalistycznego planu leczenia, na który składa się nie tylko leczenie zachowawcze (odbudowa startych zębów, wymiana wypełnień), lecz w wielu przypadkach także leczenie endodontyczne, protetyczne, chirurgiczne i implantologiczne. Nie warto więc lekceważyć objawów bruksizmu, gdyż usuwanie jego późnych skutków może nas drogo kosztować.

Logopeda i fizjoterapeuta sojusznikiem stomatologa
Co prawda, ani fizjoteraputa, ani logopeda nie usuną przyczyny bruksizmu, jednak poprzez dobór odpowiednich ćwiczeń pomogą zmniejszyć napięcie mięśni aparatu mowy (policzków, żuchwy i języka). Na rozluźnienie mięśni pozytywnie wpływają zabiegi manualnej relaksacji, ćwiczenia stabilizujące i izometryczne, ćwiczenia głosowe legato (przeciąganie dźwięków), podstawowe ćwiczenia z oddychania i fonacji, stosowanie ciepłych okładów i maści rozgrzewających, nakładanych na mięśnie w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego. W połączeniu z przepisaną przez stomatologa szyną relaksacyjną wszystkie te zabiegi umożliwiają rehabilitację narządu żucia i ograniczają negatywne skutki parafunkcji zwarciowej.

B.Sz.