Pacjent z astmą w gabinecie stomatologicznym – zasady pracy

Astma to dość często występująca choroba zapalna dróg oddechowych o przewlekłym charakterze. Do jej najpowszechniejszych objawów zalicza się kaszel, duszności, świszczenie podczas oddychania oraz uczucie ucisku w klatce piersiowej. Pacjenci z astmą wymagają od zespołu stomatologicznego szczególnej uwagi.

Według badania „Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce”, w naszym kraju na astmę cierpi około 4 mln osób. Połowa z nich nigdy nie została jednak zdiagnozowana. Choroba ta jest wywoływana przez połączenie czynników genetycznych oraz środowiskowych. Wśród tych drugich należy wyróżnić przede wszystkim ekspozycję na alergeny, zanieczyszczenie powietrza, palenie tytoniu, a także niektóre infekcje wirusowe (zwłaszcza u dzieci). Do głównych objawów astmy zaliczają się napady kaszlu i świszczącego oddechu, uczucie ucisku w klatce piersiowej oraz duszności. Nasilają się one wczesnym rankiem i w nocy, mogą być reakcją na wysiłek fizyczny oraz stres. Chorzy na astmę często borykają się również z chorobami współistniejącymi, takimi jak bezdech senny, zapalenia zatok przynosowych czy refluks przełyku.

Pacjent z astmą trakcie leczenia stomatologicznego musi znajdować się pod szczególną opieką całego zespołu. Pod wpływem niektórych czynników – np. kontaktu z alergenami lub stresu, towarzyszącego wizycie u dentysty – może bowiem dojść do nagłego zaostrzenia choroby. Szacuje się, że z takim przypadkiem spotkało się w swojej praktyce około 13% lekarzy dentystów.

Jak rozpoznać nagły atak astmy oskrzelowej? Towarzyszą mu specyficzne objawy:

• pacjent skarży się na duszność, ma kłopoty z oddychaniem,
• oddech staje się przyspieszony i świszczący,
• podczas oddychania słychać charakterystyczne, urywane świszczenie,
• pojawia się nagły, gwałtowny kaszel.

Towarzysząca atakowi astmy nadmierna produkcja gęstej wydzieliny śluzowej oraz obrzęk oskrzeli stanowi dla pacjenta zagrożenie zdrowia i życia (niedotlenienie), zwłaszcza jeśli znajdują się oni w pozycji leżącej na fotelu stomatologicznym. W takiej sytuacji należy:

• posadzić pacjenta w pozycji lekko pochylonej do przodu,
• rozpiąć mu ubranie, poluźnić kołnierzyk,
• jeśli to możliwe – otworzyć okno lub podać tlen,
• próbować uspokoić go i wyciszyć (stres nasila objawy),
• przeszukać kieszenie pacjenta w poszukiwaniu leku (chorzy na astmę zazwyczaj noszą niewielkie aerozole przy sobie) oraz pomóc mu w jego aplikacji.

Jeśli udzielona w ten sposób pomoc nie przynosi oczekiwanych rezultatów, należy wezwać pogotowie. W razie bardzo ciężkiego ataku astmy, bezpośrednio zagrażającego życiu, można podać pacjentowi domięśniowo lub podskórnie 0,3-0,5 mg adrenaliny.

Bardzo ważny w leczeniu stomatologicznym osób chorych na astmę jest szczegółowy wywiad przedzabiegowy. Pacjenta należy zapytać m.in. o to, czy posiada przy sobie aerozol z lekiem, o częstotliwość i przyczyny ataków choroby, a także rozważyć przeprowadzenie zabiegu w pozycji półsiedzącej. Przy pacjentach z astmą istnieją również spore ograniczenia w zakresie stosowanych leków oraz sposobów znieczulenia, ale ostateczna decyzja zawsze należy do lekarza.

Podstawą skutecznego działania w sytuacji zagrożenia życie jest praca w zespole. A takie sytuacje mogą mieć miejsce w gabinecie. Pacjent może poczuć się gorzej podczas zabiegu. Gabinet stomatologiczny może też być potraktowany przez ludzi z zewnątrz jako miejsce, gdzie udzielona zostanie pierwsza pomoc. Na obie sytuacje lekarz dentysta i jego współpracownicy muszą być przygotowani.

AF